Του Κώστα Ιορδανίδη
Η Ελλάς είναι μία χώρα κατ’ εξοχήν υπέρ της διατηρήσεως του status quo στις διεθνείς της σχέσεις. Εάν αυτό συμβαίνει από έλλειψη ζωτικής ορμής ή λόγω εγγενούς αδυναμίας είναι επί της ουσίας αδιάφορο. Στο πλαίσιο μιας τέτοιας θεωρήσεως της εξωτερικής πολιτικής, η Ελλάς είναι ίσως η μόνη χώρα τα ύψιστα εθνικά συμφέροντα της οποίας επιβάλλουν κατ’ αρχήν την παραμονή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ. Αλλά οι εξελίξεις δεν διαμορφώνονται σύμφωνα με τις επιθυμίες ή τα διαχρονικά συμφέροντα της Ελλάδος. Η επιβολή κυρώσεων σε δύο υπουργούς της Τουρκίας από τη διοίκηση του Ντόναλντ Τραμπ, ως άσκηση πιέσεως για την απελευθέρωση του πάστορα Aντριου Μπράνσον –κατηγορουμένου για συνεργασία με το δίκτυο του ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν–, ενδέχεται να οδηγήσει σε εκτράχυνση των σχέσεων της Aγκυρας με την Ουάσιγκτον. Από άποψη ουσίας, είναι ένα εφιαλτικό ενδεχόμενο για τα ελληνικά συμφέροντα.
Υπάρχουν κάποιοι που εύχονται τη δρομολόγηση των εξελίξεων προς την κατεύθυνση αυτή. Ακραία ρητορική εναντίον της Aγκυρας χρησιμοποίησε ο Ανδρέας Παπανδρέου στη δεκαετία του ’70 και όντως προκάλεσε πατριωτική διέγερση στα πλήθη, και επί των ημερών του ΠΑΣΟΚ η χώρα περιήλθε σταδιακώς σε φάση φινλανδοποιήσεως έναντι της Τουρκίας και αυτό το καθεστώς υφίσταται στο Αιγαίο πλέον.
Από την άλλη πλευρά, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δεν ανήκει στη χορεία των πολεμίων του Τούρκου ομολόγου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Oταν ο πρωθυπουργός κ. Αλέξης Τσίπρας –σύμφωνα με πληροφορίες– άρχισε να θέτει το θέμα της Τουρκίας και του κ. Ερντογάν στις διμερείς συνομιλίες του με τον πρόεδρο Τραμπ, εκείνος τον διέκοψε, λέγοντας: «Είναι σκληρός, αλλά μου αρέσει».
Αλλά ο κ. Τραμπ είναι δέσμιος της ιδέας του για αποκατάσταση της ηγεμονικής θέσεως των ΗΠΑ, που είχε πράγματι τρωθεί τις τελευταίες δεκαετίες κατά τη θητεία των τριών τελευταίων προέδρων των ΗΠΑ – Μπιλ Κλίντον, Τζoρτζ Μπους του νεωτέρου και κυρίως επί Μπαράκ Ομπάμα.
Eτσι, λοιπόν, εξ αφορμής τον κατ’ οίκον περιορισμό του πάστορα Aντριου Μπράνσον, από τις τουρκικές αρχές, ο κ. Τραμπ επέβαλε κυρώσεις σε δύο υπουργούς της κυβερνήσεως της Aγκυρας. Δεν επτοήθη όμως ο κ. Ερντογάν και επιμένει στην έκδοση του Φετουλάχ Γκιουλέν και η κλιμάκωση υπάρχει κίνδυνος να οδηγήσει σε πλήρη αποξένωση της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ.
Πρόκειται συνεπώς, από μιαν άποψη, για μία νέα εκδοχή του «συνδρόμου του Πάλμερστον», ο οποίος εξ ασημάντου αφορμής –δηλαδή των υπερόγκων οικονομικών αποζημιώσεων που απαιτούσαν οι Βρετανοί υπήκοοι Τζoρτζ Φίνλεΐ και Δαυίδ Πατσίφικο από την Ελλάδα– επέβαλε αποκλεισμό, υπό τον ναύαρχο Πάρκερ, το 1850 επικαλούμενος τη ρωμαϊκή αρχή civis Romanus sum – «Είμαι Ρωμαίος πολίτης» και ως εκ τούτου η Αυτοκρατορία διά της ισχύος της θα προασπίσει τα συμφέροντά μου. Με χλευασμό αντιμετώπισαν τον λόρδο Πάλμερστον τότε ο Γουίλιαμ Γκλάντστοουν και ο λόρδος Ρόμπερτ Σέσιλ, αλλά η πολιτική εκείνη ισχύει έως σήμερα. Μόνον που η Τουρκία δεν είναι η Ελλάς του 1850 και ο Ερντογάν προειδοποίησε ότι «δεν ζούμε σε έναν κόσμο δίχως εναλλακτικές δυνατότητες». Εάν αυτό σημαίνει σύμπλευση με τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν, τότε έχει αρχίσει ο νέος εφιάλτης.
