Του Πάρη Δημητριάδη
Στη δύση του 2025, δέκα περίπου τεχνολογικοί κολοσσοί, οι περισσότεροι με έδρα τις ΗΠΑ, ορισμένοι και στην Άπω Ανατολή, δεν συνεχίζουν μόνο να μεγαλώνουν την ψαλίδα ανάμεσα στο απειροελάχιστο ποσοστό των υπερπλούσιων και του υπόλοιπου πληθυσμού στον πλανήτη αλλά συνεισφέρουν, ίσως και άθελά τους –γεγονός που προσθέτει στη δυστοπία– στη γιγάντωση ενός ανατριχιαστικού φαινομένου, το οποίο μάλλον πρέπει να μας ταρακουνήσει τελικά περισσότερο ακόμη κι από τις χαοτικές ανισότητες: Επιδρούν στο πώς κινούμαστε, πώς συμπεριφερόμαστε και πώς σκεφτόμαστε, μετατρέποντας τις αυθεντικές και ανεπηρέαστες, νομίζουμε, από ιδιοτελή συμφέροντα και κίνητρα, απόψεις μας, σε προϊόν.
Πέρα δηλαδή από τα αμύθητα χρηματικά κέρδη που αποκομίζουν από τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες, που έχουν επεκταθεί στα πέντε μήκη και πλάτη της υφηλίου, οι μετρημένες στα δάχτυλα αυτές αυτοκρατορίες του 21ου αιώνα, που έχουν στην ιδιοκτησία τους τις μεγαλύτερες διαδικτυακές πλατφόρμες, καθώς και ο αμφιλεγόμενος τρόπος με τον οποίο λειτουργούν, μέσω της αδίστακτης αλγοριθμικής τους λογικής που όλα τα αλέθει, όλα τα θερίζει και τις περισσότερες φορές όλα τα σαπίζει, έχουν φτάσει στο σημείο να αλλοτριώνουν και να ευτελίζουν και τις υποτιθέμενες αρχές και αξίες μας. Πρόκειται στο μεταξύ για μία αποτελεσματικά καμουφλαρισμένη χειραγωγία, για την οποία συνήθως δεν παίρνουμε καν χαμπάρι ότι συμβαίνει, ιδίως αν ανήκουμε στις πιο ευάλωτες και πιο ανυπεράσπιστες απέναντι σε τέτοια ζητήματα, ομάδες του πληθυσμού. Αντιπροσωπευτική της δυστοπίας είναι η λέξη που αναδείχθηκε πριν από λίγες μέρες από το Λεξικό της Οξφόρδης στη Μεγάλη Βρετανία ως «λέξη της χρονιάς». Ειδικότερα, οι πανεπιστημιακές εκδόσεις της Οξφόρδης που εκδίδουν το ομώνυμο λεξικό κατέληξαν στον όρο «rage bait» ως λέξη της χρονιάς για το 2025, μια ορολογία που περιγράφεται ως το «διαδικτυακό περιεχόμενο που κοινοποιείται με δόλο για να προκαλέσει θυμό και αγανάκτηση λόγω του προσβλητικού και προκλητικού ύφους που υιοθετεί». Σκοπός, όπως ευλόγως μπορεί να υποψιαστεί κάποιος, δεν είναι άλλος από την αύξηση της διάδρασης, των θεάσεων και κατ’ επέκταση της εμπορικής αξίας του περιεχομένου –του οποιουδήποτε περιεχομένου– που γίνεται προϊόν. Κάτι δηλαδή σαν το κλικ μπέιτ που εφάρμοζαν οι ταμπλόιντ –και όχι μόνο– ειδησεογραφικές ιστοσελίδες τα προηγούμενα χρόνια αλλά… χειρότερα, καθώς σκοπός με το «rage bait» δεν είναι απλώς να λειτουργεί ως δόλωμα για να επισκεφθείς ένα σάιτ, αλλά ως δόλωμα για να εξοργιστείς και να θυμώσεις χωρίς απαραίτητα να πρέπει να αλλάξεις ιστοσελίδα αφού συνήθως στα feed των σόσιαλ είναι που λαμβάνει χώρα.
Είναι πασιφανές ότι ο πολιτικός «φαινόμενο» της νέας εποχής στην Κύπρο, ο 25χρονος Φειδίας Παναγιώτου, αποτελεί περιπτωσιολογική μελέτη rage bait. To έχει άλλωστε παραδεχτεί κατά καιρούς και ο ίδιος: Ασχέτως των πιστεύω και της ιδεολογίας του, που προφανώς δεν έχει, αγαπά να δημοσιεύει προβοκατόρικο περιεχόμενο που να εξαγριώνει και να τσιγκλά τους μεν ή τους δε ή τον οποιονδήποτε τέλος πάντων μπορεί για τον οποιονδήποτε λόγο να ενοχληθεί, για να κερδίσει σημασία, θεάσεις, γιατί όχι και χρήματα. Σημασία για τον Παναγιώτου, ως ένα εξαιρετικό poster boy του rage bait, δεν έχει εάν πιστεύει ή δεν πιστεύει κάτι για να το κάνει θέμα, αλλά εάν αυτό που θα πει ή θα κάνει θα θεωρηθεί αμφιλεγόμενο. Με την ίδια ευκολία που πήρε συνέντευξη από τον Ερσίν Τατάρ στο προεδρικό των Κατεχομένων και από τον σελέμπριτι Τουρκοκύπριο γιούτουμπερ, στο πλαίσιο τάχα της επαναπροσέγγισης, θα έδινε πιστεύω το βήμα και σε εγκληματικά ακροδεξιά στοιχεία που θα έλεγαν «Τούρκος καλός, μόνο νεκρός» και άλλα τέτοια φαιδρά. Με την ίδια ευκολία που θα προωθούσε ρωσική παραπληροφόρηση, θα προωθούσε και ισραηλινή ή οποιασδήποτε μορφής συνωμοσιολογία χειρίστου είδους. Η ηθική, έστω κι αν παρουσιάζεται ως κίνητρο, δεν νομίζω να έχει θέση στις απόψεις μιας περσόνας όπως ο Παναγιώτου. Θυμό θέλει να προκαλεί και αντιδράσεις. Αυτό τον αφορά και αυτό τον ενδιαφέρει.
Δεν είναι όμως μόνο το rage bait, είναι και το ότι σε μεγάλο βαθμό η ζωή μας ολόκληρη έχει γίνει κάτι σαν περφόρμανς στο ίντερνετ. Ο διάλογος που αναπτύσσεται γύρω από αυτά τα θέματα είναι απαραίτητος και πολύτιμος. Με ένταση και επιμονή, ο διάλογος αυτός πρέπει να συνεχιστεί.
