Πολύ πριν αρχίσουν οι Αιγύπτιοι τις γραπτές ιατρικές καταγραφές, υπήρχαν απεικονίσεις της εγκυμοσύνης και της γονιμότητας. Ωστόσο, λίγα είναι γνωστά για το πώς αντιμετώπιζαν στην αρχαία Αίγυπτο την εμμηνόρροια, τη γυναικεία φυσιολογία ή τον τοκετό.
Στο βιβλίο «Born: A History of Childbirth, η συγγραφέας και ιστορικός Λούσι Ινγκλις αποκαλύπτει αρχεία από την αρχαία Αίγυπτο για το πώς οι γυναίκες γιατροί αντιμετώπιζαν τα προβλήματα της «μήτρας», πώς αντιδρούσαν οι άνδρες στην έμμηνο ρύση και πώς λειτουργούσε στην πραγματικότητα το πρώτο γνωστό τεστ εγκυμοσύνης.
Υπάρχει μια γυναίκα γιατρός που έζησε κατά την περίοδο της κατασκευής των μεγάλων πυραμίδων, γύρω στο 2500 π.Χ., για την οποία έχουμε στοιχεία επειδή το όνομά της και το επάγγελμά της αναγράφονται στην πόρτα του τάφου του γιου της στη Νεκρόπολη της Σακκάρα: η Πεσεσέτ, η Επόπτης των Γυναικών Γιατρών.
Γυναίκες όπως η Πεσεσέτ δεν ήταν απλώς οι ντόπιες «σοφές», αλλά επαγγελματίες εγνωσμένου κύρους. Ο γιος της Ακεθοτέπ ήταν βασιλικός αξιωματούχος, οπότε η μητέρα του εκτιμάται πως ανήκε στην εγγράμματη ελίτ.
Η «επαγγελματική» μεσαία τάξη της Πεσεσέτ κληροδότησε στην ανθρωπότητα τον περίφημο «Γυναικολογικό Πάπυρο Καχούν» (Kahun Gynaecological Papyrus), το πρώτο συγκεκριμένο κείμενο γυναικολογικού περιεχομένου στον κόσμο που αποτελείται από 34 παραγράφους διαγνώσεων και συστάσεων – επιστημονικά παρωχημένες σήμερα.
Η εξέταση μιας γυναίκας «που πονάει υπερβολικά στα μάτια ώστε δεν είναι σε θέση να δει και έχει πόνους στον αυχένα», διάγνωση που στα σημερινά δεδομένα παραπέμπει σε ημικρανία, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πιθανόν έχει «εκκρίσεις από τη μήτρα στα μάτια της». Αυτό αντιμετωπίζεται με «καπνισμό με θυμίαμα και φρέσκο λάδι, καπνισμό της μήτρας της με αυτό και καπνισμό των ματιών της με λίπος από πόδι χήνας. Πρέπει να της δώσετε να φάει φρέσκο συκώτι γαϊδάρου».
Στον πάπυρο Καχούν, υπήρχε η σύσταση να βάζουν οι γυναίκες μια σκελίδα σκόρδο στον κόλπο τους πριν τον ύπνο, «και αν η αναπνοή σας μυρίζει σκόρδο το επόμενο πρωί, αυτό είναι καλό σημάδι για την εγκυμοσύνη. Αν όχι, είναι κακός οιωνός».
Αναπαραστάσεις με ιερογλυφικά, ιατρικά εργαλεία και δύο γυναίκες καθισμένες σε καρέκλες τοκετού – Φωτ.: Shutterstock
Μόνο μία εξέταση, που παραπέμπει σε πρόπτωση, υποδεικνύει σωστά την πραγματική εμπλοκή της μήτρας. Σύμφωνα με τη σύσταση στον Πάπυρο, αντιμετωπιζόταν με τη χρήση ελαίου, αν και δεν προσδιοριζόταν σε ποιο μέρος του σώματος.
Η έμμυνος ρήση και οι… άνδρες
Στον πάπυρο υπάρχει η πρώτη χρήση του όρου «περιπλανώμενη μήτρα» – όρος που θα στοίχειωνε τις γυναίκες με λογής γυναικολογικές παθήσεις για ακόμη δύο χιλιετίες.
Επιπλέον, η άψογη τήρηση αρχείων των εργατών του Ντεΐρ ελ-Μεντίνα (σ.σ: εργάτες που δούλευαν στην κατασκευή των τάφων της Κοιλάδας των Βασιλέων στη διάρκεια του Νέου Βασιλείου της Αιγύπτου) περιλαμβάνει ενδιαφέρουσες καταχωρίσεις για άδειες που οφείλονταν σε hsmn, που σήμαινε εμμηνόρροια.
Μια σειρά από πινακίδες που γράφτηκαν κατά τη βασιλεία του Ραμσή Β΄ καλύπτουν μια περίοδο 280 ημερών κατά την οποία 10 βασικοί εργάτες πήραν «άδεια ασθενείας» λόγω hsmn. Οι άδειες αυτές αποτελούσαν για καιρό μυστήριο, δεδομένου πως οι άνδρες δεν έχουν έμμηνο ρύση. Ωστόσο, τον γρίφο λύνει μία λεπτομερέστερη καταχώριση του γραφέα Qenhikhopshef που απουσίαζε την 23η ημέρα λόγω «εμμηνόρροιας» της συζύγου του. Εκείνο το χειμώνα, ο εργοδηγός Neferhotep πήρε επίσης άδεια λόγω της περιόδου της κόρης του.
Οι ιστορικοί του περασμένου αιώνα είχαν αποδώσει τις άδειες των ανδρών στην πιθανότητα οι Αιγύπτιοι να θεωρούσαν το σώμα της γυναίκας που είχε την περίοδο «ακάθαρτο», αν και κάτι τέτοιο αποτελεί απλή εικασία.
Ωστόσο, αντί του φόβου πως ο σύζυγος μιας γυναίκας με περίοδο θα μπορούσε να μολύνει την ιερή Κοιλάδα των Βασιλέων, οι άνδρες εργάτες πιθανόν διεκδικούσαν το δικαίωμά τους να μην «παίρνουν τη δουλειά τους στο σπίτι» που θα μπορούσε να επηρεάσει τα σπίτια τους, σε μια συγκυρία που οι γυναίκες της οικογένειάς τους ήταν εξαιρετικά ευάλωτες.
Από τα γραπτά αρχεία της μεσαίας τάξης της αρχαίας Αιγύπτου μαθαίνουμε για το πρώτο γνωστό τεστ εγκυμοσύνης, που γράφτηκε γύρω στο 1350 π.Χ., στο ιατρικό κείμενο γνωστό ως Πάπυρος του Βερολίνου, μια σημαντική πηγή για τα αρχαία αιγυπτιακά μαθηματικά και ιατρική.
Αναφέρει: «Κριθάρι [και] σιτάρι, ας τα ποτίζει η γυναίκα με τα ούρα της κάθε μέρα σε δύο σακούλες με χουρμάδες [και] άμμο. Αν [και τα δύο] μεγαλώσουν, θα γεννήσει. Αν μεγαλώσει το κριθάρι, σημαίνει ότι θα γεννήσει αγόρι. Αν μεγαλώσει το σιτάρι, σημαίνει ότι θα γεννήσει κορίτσι. Αν δεν μεγαλώσει τίποτα, δεν θα γεννήσει καθόλου».
Σημειώνεται πως το 1963 εξετάστηκε στην πράξη η συγκεκριμένη θεωρία και βρέθηκε ακριβής κατά 70%.
Πηγή: LiveScience
