Ξένια Κουναλάκη
Πάνω από 250 φορές αναφέρεται η λέξη «Ευρώπη» στην προγραμματική συμφωνία που παρουσίασαν την Τετάρτη οι τρεις εταίροι στη νέα γερμανική κυβέρνηση του Σοσιαλδημοκράτη διαδόχου της Αγκελα Μέρκελ, Ολαφ Σολτς, Σοσιαλδημοκράτες (SPD), Πράσινοι και Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP). Οι νύξεις για αλλαγή των συνθηκών και η ρητή αναφορά σε ομοσπονδία ευρωπαϊκών κρατών καλλιεργούν ελπίδες ότι το Βερολίνο εγκαταλείπει την εσωστρέφεια και τη διαχείριση ευρύτερων κρίσεων με αποκλειστικό κριτήριο το εθνικό του συμφέρον.
Η έμφαση στην Ευρωπαϊκή Ενωση και η παράθεση μιας σειράς από προοδευτικούς στόχους για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (εγκατάλειψη του άνθρακα έως το 2030 και κλιματική ουδετερότητα έως το 2045), την αύξηση του ελάχιστου μισθού στα 12 ευρώ την ώρα, την εγγύηση των συντάξεων, την ψηφιοποίηση και καινοτομία, το δικαίωμα ψήφου στους νέους στα 16, την αποποινικοποίηση της κάνναβης αναδεικνύουν το Βερολίνο σε δύναμη ανανέωσης στη Γηραιά Ηπειρο, το παράδειγμα της οποίας θα μπορούσαν να ακολουθήσουν και άλλες κεντροαριστερές κυβερνήσεις της ηπείρου.
Λιγότερη λιτότητα;
Πολιτικοί αναλυτές είδαν στη συμφωνία τα πρώτα ψήγματα μιας έστω δειλής απομάκρυνσης από τη δημοσιονομική ορθοδοξία και της υιοθέτησης μιας ευρύτερης ανεκτικότητας κι «ενός ευρωπαϊκού χαρακτήρα χωρίς συμπλέγματα», όπως έγραψε η ισπανική Εl Pais. Το ιδεολογικό στίγμα της νέας κυβέρνησης με βάση τις κεντρικές προτάσεις της είναι πράσινο, κοινωνικό και φιλελεύθερο, προϊόν συμβιβασμού μεταξύ των τριών συμμάχων: Πρασίνων, SPD και FDP, αντίστοιχα. Η όξυνση της πανδημίας και τα καθημερινά ρεκόρ κρουσμάτων ασκούν αυξημένη πίεση στα τρία κόμματα να αναλάβουν αμέσως δράση, και οι αποφάσεις δεν θα είναι εύκολες. Ήδη άρχισαν οι πρώτες ενδοκυβερνητικές έριδες με αφορμή την υποχρεωτικότητα των εμβολιασμών. Οι Πράσινοι δεν θέλουν να αποκλείσουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ενώ το FDP εμφανίζεται αρνητικό, τη στιγμή που ο ίδιος ο Σολτς θεωρεί ότι το ζήτημα θα πρέπει να συζητηθεί. Παράλληλα, οι υποσχέσεις ότι η χώρα δεν θα μπει ξανά σε lockdown ενδέχεται να αποδειχθούν κενές, αφού η προοπτική βρίσκεται στο τραπέζι κι έχει μπει από την απερχόμενη καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ. Σκληρή μάχη για την ανάθεση των υπουργείων εξακολουθεί να δίνεται στα παρασκήνια, αφού μέχρι στιγμής ανακοινώθηκε μόνο η διανομή των θώκων στα κόμματα: το SPD παίρνει την καγκελαρία, τον προσωπάρχη της και τα υπουργεία Εσωτερικών, Υγείας, Πατρίδας και Κατοικίας, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Αμυνας, Εξωτερικής Αναπτυξιακής Βοήθειας· οι Πράσινοι την αντικαγκελαρία και τα υπουργεία Οικονομίας – Πολιτικής για το Κλίμα, Εξωτερικών, Οικογενειακών Υποθέσεων, Περιβάλλοντος και Αγροτικής Οικονομίας· και το FDP τα υπουργεία Οικονομικών, Μεταφορών και Συγκοινωνιών, Δικαιοσύνης και Παιδείας και Ερευνας. Δεδομένοι θεωρούνται μέχρι στιγμής ο Φιλελεύθερος Κρίστιαν Λίντνερ στο υπουργείο Οικονομικών και οι Πράσινοι Ρόμπερτ Χάμπεκ και Αναλένα Μπέρμποκ στα υπουργεία Οικονομίας – Κλιματικής Αλλαγής και Εξωτερικών, αντίστοιχα. Ενδιαφέρον θα έχει, τέλος, ποιος Σοσιαλδημοκράτης θα καθίσει στην «ηλεκτρική καρέκλα» του υπουργού Υγείας. Ο 58χρονος ειδικός του κόμματος σε θέματα Υγείας Καρλ Λάουτερμπαχ, ιδιαίτερα δημοφιλής στην κοινή γνώμη της χώρας του, φαίνεται ότι δεν έχει το πράσινο φως από το SPD λόγω της τηλεοπτικής υπερέκθεσής του. Δεν αποκλείεται επίσης για το συγκεκριμένο πόστο να επιλεγεί γυναίκα, ώστε να εκπληρωθούν οι δεσμεύσεις για ποσοστώσεις.
Η βάση των Πρασίνων
H προγραμματική συμφωνία οριστικοποιήθηκε, οι εταίροι όμως έχουν αρκετή δουλειά ακόμη μέχρις ότου ψηφιστεί ο Ολαφ Σολτς καγκελάριος από τη γερμανική Βουλή. Από την Πέμπτη ξεκίνησε η ψηφοφορία στη βάση των Πρασίνων, κατά την οποία 125.000 μέλη του κόμματος θα κληθούν να εγκρίνουν το περιεχόμενο του κειμένου των 177 σελίδων. Παράλληλα, θα δημοσιοποιηθεί ποια πρόσωπα θέλει να στείλει το οικολογικό κόμμα στην κυβέρνηση. Η διαδικασία αναμένεται να διαρκέσει δέκα ημέρες και θα πραγματοποιηθεί ψηφιακά ή επιστολικά. Το αποτέλεσμα θα ανακοινωθεί στις αρχές Δεκεμβρίου και το κρισιμότερο σημείο είναι κατά πόσον η βάση συναινεί στα σημεία της συμφωνίας που αφορούν την κλιματική αλλαγή.
Στις 4 Δεκεμβρίου, κατά την έκτακτη κομματική συνεδρίαση του SPD, θα διενεργηθεί ανάλογη ψηφοφορία, αν και η εξασφάλιση σαφούς πλειοψηφίας θεωρείται δεδομένη. Θα ακολουθήσει συζήτηση για την πλήρωση των υπουργικών θώκων εκ μέρους των Σοσιαλδημοκρατών.
Μία ημέρα αργότερα παίρνει τη σκυτάλη το FDP, που επίσης θα πραγματοποιήσει ψηφιακή ημερίδα, η θετική έκβαση της οποίας θεωρείται εξίσου αναμενόμενη. Μετά τις 6 Δεκεμβρίου κι ενώ θα έχουν πλέον αποφασίσει και οι τρεις εταίροι, ο Σολτς θα μπορέσει να ζητήσει την εμπιστοσύνη της Μπούντεσταγκ. Κι επειδή στις 10 Δεκεμβρίου είναι προγραμματισμένες διεθνείς υποχρεώσεις για τον νέο καγκελάριο και τη νέα υπουργό Εξωτερικών, πιστεύεται ότι η διαδικασία θα έχει ολοκληρωθεί την προηγούμενη ημέρα, δηλαδή στις 9 του μηνός. Την ημέρα εκλογής του καγκελαρίου θα γίνει και η ορκωμοσία του υπουργικού συμβουλίου ενώπιον του προέδρου Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ και η παράδοση των καθηκόντων της από την Αγκελα Μέρκελ στον Σολτς, ενώ την επομένη εκτιμάται πως θα γίνουν οι αντίστοιχες τελετές στα υπουργεία.
Το πρώτο ταξίδι του Σολτς θα είναι στο Παρίσι για να συναντήσει τον Εμανουέλ Μακρόν και μία από τις πρώτες, διαδικτυακές, επαφές του θα είναι μια συνομιλία με τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν στο πλαίσιο της (online) Συνόδου Κορυφής για τη Δημοκρατία.
Ελλάδα και Τουρκία
Ύστερα από πιέσεις των Πρασίνων συμπεριελήφθη στη συμφωνία ειδική μνεία στην «κουλτούρα μνήμης» που πρέπει να υπάρχει στη Γερμανία, με αναφορά στις σχέσεις με την Ελλάδα, την Ουκρανία και την Πολωνία. «Αντιλαμβανόμαστε την κουλτούρα μνήμης ως δέσμευση για τη δημοκρατία», αναφέρουν οι τρεις εταίροι. Παραπέμπουν στο καθεστώς της πρώην Αν. Γερμανίας, στο Ολοκαύτωμα, στον εθνικοσοσιαλισμό, στη μετανάστευση. «Αισθανόμαστε ιδιαίτερη ευθύνη έναντι των Ευρωπαίων γειτόνων μας. Αλλά και οι τρέχουσες συζητήσεις στην Ελλάδα ή στην Ουκρανία δείχνουν ότι η από κοινού επεξεργασία δεν έχει ολοκληρωθεί… Η Τουρκία παραμένει, παρά τις ανησυχητικές εξελίξεις στο εσωτερικό και τις εντάσεις στο εξωτερικό, ένας σημαντικός γείτονας της Ε.Ε. και εταίρος του ΝΑΤΟ. Ο μεγάλος αριθμός των πολιτών με ρίζες στην Τουρκία δημιουργεί μια εγγύτητα μεταξύ των χωρών μας και είναι αναμφίβολο κομμάτι της γερμανικής κοινωνίας.
Η δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τα δικαιώματα γυναικών, μειονοτήτων και ανθρώπων στην Τουρκία έχουν υποστεί πλήγμα. Γι’ αυτό δεν πρόκειται να κλείσουμε ούτε να ανοίξουμε κάποιο νέο κεφάλαιο στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις».
