Της Αλεξάνδρας Βουδούρη
Επιτάχυνση στις κοινές προσπάθειες ενίσχυσης της ευρωπαϊκής αμυντικής ικανότητας επιδιώκει η Ευρωπαϊκή Ενωση εν μέσω των αυξανόμενων ρωσικών απειλών.
Μόλις επτά μήνες μετά την παρουσίαση της «Λευκής Βίβλου» για την άμυνα, η Κομισιόν αναμένεται να παρουσιάσει αύριο, Πέμπτη, τον πολυαναμενόμενο «οδικό χάρτη 2030 για τη διατήρηση της ειρήνης και την ετοιμότητα της άμυνας» ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, την ερχόμενη εβδομάδα στις Βρυξέλλες, όπου οι «27» θα κληθούν να λάβουν συγκεκριμένες αποφάσεις σχετικά με τις κοινές τους αμυντικές προσπάθειες και την κάλυψη των «κενών» σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ.
Την πρόταση, μάλιστα, θα παρουσιάσουν αναλυτικά απόψε στους Ευρωπαίους υπουργούς Aμυνας η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Κάγια Κάλας και ο αρμόδιος επίτροπος Αντιους Κουμπίλιους, στις Βρυξέλλες.
Τι λέει το προσχέδιο
Για πρώτη φορά στο προσχέδιο του «οδικού χάρτη», που έχει δει η «Κ», περιγράφεται με λεπτομέρεια το λεγόμενο ευρωπαϊκό τείχος εναντίον μη επανδρωμένων αεροσκαφών (European Drone Wall), το οποίο αποτελεί ευρωπαϊκή προτεραιότητα.
Το νέο αυτό σύστημα, σύμφωνα με το έγγραφο, θα αντιμετωπίσει τις ολοένα και συχνότερες προκλήσεις και παραβιάσεις του εναέριου χώρου κρατών-μελών της Ε.Ε. από τη Ρωσία.
Το τείχος θα διαθέτει συγκεκριμένα «διαλειτουργικές δυνατότητες για την ανίχνευση, την παρακολούθηση και την εξουδετέρωση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, καθώς και δυνατότητες επίθεσης επίγειων στόχων αξιοποιώντας την τεχνολογία των μη επανδρωμένων αεροσκαφών για τη διεξαγωγή επιθέσεων ακριβείας», αναφέρεται μεταξύ άλλων.
Σε όλα τα σύνορα της Ε.Ε., προτεραιότητα η Ανατολή
Το νέο σύστημα «θα βασιστεί σε ένα δίκτυο αντι-drone, που θα σχεδιαστεί για να προσαρμοστεί για σκοπούς διπλής χρήσης και να βοηθήσει ως προς την αντιμετώπιση απειλών (…), σε κάθε σύνορο της Ε.Ε., πέραν της aνατολικής pτέρυγας».
Με τον τρόπο αυτό η Κομισιόν επιχειρεί να απαντήσει στις εύλογες ενστάσεις, κυρίως, κρατών-μελών του Νότου, όπως η Ελλάδας και η Ιταλία, που στην άτυπη σύνοδο στην Κοπεγχάγη έθεσαν θέμα προστασίας όλων των συνόρων του «μπλοκ».
Για τον λόγο αυτό, εξηγείται πως το σύστημα θα χρησιμοποιηθεί και για την «προστασία των συνόρων, της εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού και του διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος».
Ομως, την ίδια στιγμή, το κείμενο επισημαίνει ότι προτεραιότητα παραμένει η ενίσχυση της προστασίας της ανατολικής πτέρυγας, των ανατολικών συνόρων του «μπλοκ».
Λαμβάνονται άλλωστε υπόψη τα τελευταία περιστατικά στη Βαλτική Θάλασσα, που περιλαμβάνουν και τις δράσεις του λεγόμενου σκιώδους στόλου της Ρωσίας, που σύμφωνα με τις μυστικές υπηρεσίες αρκετών κρατών-μελών διευκόλυναν τις πρόσφατες παραβιάσεις μέσω drones σε ευρωπαϊκά αεροδρόμια.
Σύμφωνα με το έγγραφο, άλλωστε, τα νέα μέσα θα παρακολουθούν «υβριδικές επιχειρήσεις, εισβολές μη επανδρωμένων αεροσκαφών, τον σκιώδη στόλο της Ρωσίας και τον κίνδυνο ένοπλης επιθετικότητας».
Το έργο, πάντως, θα σχεδιαστεί ώστε να προστατεύσει «ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο» ενώ γίνεται ειδική αναφορά «σε μέτρα θαλάσσιας ασφάλειας στη Βαλτική και Μαύρη Θάλασσα» σε συντονισμό με το ΝΑΤΟ.
Ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί, παράλληλα, η ειδική αναφορά στην Ουκρανία ως χώρα πρωτοπόρο σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη της τεχνολογίας των μη επανδρωμένων αεροσκαφών. «Η Ευρώπη έχει τώρα την ευκαιρία να μάθει από το ουκρανικό μοντέλο ταχείας στρατιωτικής τεχνολογικής καινοτομίας, σε στενή σχέση με την προτεινόμενη Ευρωπαϊκή συμμαχία με την Ουκρανία» επισημαίνεται.
Εως το τέλος του 2027
Στο προσχέδιο του «οδικού χάρτη» περιλαμβάνονται εκτιμήσεις ως προς τα χρονοδιαγράμματα έγκρισης και λήψης διαφόρων μέτρων, για την έναρξη λειτουργίας του τείχους. Κατ’ αρχάς, το πρόγραμμα επιτήρησης της Ανατολικής Πτέρυγας, που περιλαμβάνει και το ευρωπαϊκό τείχος μη επανδρωμένων αεροσκαφών θα πρέπει να εγκριθεί ως προτεραιότητα από το επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, την ερχόμενη εβδομάδα, στις Βρυξέλλες. Εκείνο, που προσδιορίζεται ως αρχικές δραστηριότητες του τείχους (initial capacity) θα πρέπει να ξεκινήσουν το επόμενο έτος, το 2026 ενώ πριν από τα τέλη του 2027 θα πρέπει να είναι «πλήρως λειτουργικό».
Εμφαση στο προσχέδιο της πρότασης δίνεται παράλληλα και στην ενίσχυση της αεράμυνας μέσω της ευρωπαϊκής αμυντικής ασπίδας (European Air Shield), η οποία «θα είναι πλήρως διαλειτουργική με τα συστήματα διοίκησης και ελέγχου του ΝΑΤΟ».
Ξεχωριστό ενδιαφέρον έχει η ανάπτυξη κοινών αμυντικών ικανοτήτων – μέσω σχετικών «συνασπισμών» των κρατών μελών – βάσει 22 τομέων, χαρτογραφημένων ήδη από τoν Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας (EDA), που αναλαμβάνει καθοριστικό πλέον ρόλο στην κάλυψη των αμυντικών «κενών».
Η Ελλάδα
Σύμφωνα με πληροφορίες, η Ελλάδα πρόκειται να μετάσχει στα περισσότερα από τα κοινά αυτά έργα, ενώ κρίσιμο στοιχείο αποτελεί η διευκρίνιση εκ μέρους της Κομισιόν – καθώς υπήρξαν σχετικές ενστάσεις από τους «27»- ότι ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα είναι απλώς «συνδετικός» μεταξύ των εν λόγω συμμαχιών και των χρηματοδοτικών «εργαλείων» (με έμφαση στο SAFE), με την πλήρη αρμοδιότητα προώθησης και ολοκλήρωσης των αμυντικών έργων να ανήκει στα κράτη μέλη.
Ενδιαφέρον, εξάλλου, έχει η αλλαγή -για τρίτη φορά- του τίτλου, που περιγράφει τις πρωτοφανείς για την Ε.Ε προσπάθειες αμυντικής ενίσχυσης του «μπλοκ». Λόγω κυρίως των σχετικών αντιδράσεων της Ισπανίας και της Ιταλίας, ο αρχικός «επανεξοπλισμός της Ευρώπης (ReArm Europe) εξελίχθηκε σε «αμυντική ετοιμότητα 2030 (Defense Readiness 2030)» και πλέον, θα αποκαλείται «διατηρώντας την ειρήνη – ετοιμότητα της άμυνας».
