ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Διπλωματικό μπαλέτο ΗΠΑ – Ιράν

Ξεκίνησαν στη Βιέννη οι προσπάθειες με στόχο την αναβίωση της συνθήκης για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης

Kathimerini.gr

REUTERS, A.P., EUOBSERVER

Οι πρώτες συνομιλίες Ιράν – Ηνωμένων Πολιτειών αυτήν την εβδομάδα στη Βιέννη για την αναβίωση της συνθήκης για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης (JCPOA) ήταν τόσο έμμεσες, ώστε οι δύο αποστολές δεν συναντήθηκαν καν. Οι εκπρόσωποι των τριών ευρωπαϊκών χωρών που έχουν συνυπογράψει τη συμφωνία, Βρετανίας, Γαλλίας και Γερμανίας, καθώς και της Ρωσίας και της Κίνας, βρίσκονταν στην αίθουσα συνεδριάσεων του Grand Hotel, ενώ η ιρανική και η αμερικανική αποστολή κατέλυσαν σε διαφορετικά ξενοδοχεία της Βιέννης. Το διπλωματικό μπαλέτο μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης έλαβε χώρα στους διαδρόμους με μεσολαβητή την Ε.Ε.

Παρά την απουσία μιας απευθείας συνάντησης, οι διερευνητικές επαφές στέφθηκαν με επιτυχία, αφού αποφασίστηκε η σύσταση δύο ομάδων εργασίας. Στόχος είναι η αναβίωση της JCPOA, τον θάνατο της οποίας κήρυξαν οι ΗΠΑ επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ.

Η «νεκρανάσταση» θα συνοδευθεί αφενός από άρση των κυρώσεων εις βάρος της Τεχεράνης και αφετέρου από τη συμμόρφωση του Ιράν με τους περιορισμούς στον εμπλουτισμό ουρανίου, όπως προβλέπονται από το κείμενο της συμφωνίας. Οι δύο ομάδες εργασίας, στις οποίες συμμετέχουν εμπειρογνώμονες, θα κληθούν να καθορίσουν ποιες υποχρεώσεις οφείλουν να εκπληρώσουν αμφότερες οι πλευρές. Η διαδικασία προοιωνίζεται δύσκολη, καθώς και τα δύο στρατόπεδα φοβούνται μήπως κατηγορηθούν για ενδοτισμό.

Η νέα αμερικανική κυβέρνηση υπό τον Τζο Μπάιντεν είχε μεν προαναγγείλει ότι σκοπεύει να επιστρέψει στη συμφωνία, χωρίς όμως να θέλει να δαπανήσει όλο της το πολιτικό κεφάλαιο για τον σκοπό αυτό. Την ίδια στιγμή, στο Ιράν διεξάγονται προεδρικές εκλογές στα μέσα Ιουνίου και ο μετριοπαθής πρόεδρος Χασάν Ροχανί βιάζεται να επιδείξει πρόοδο πριν από την αναμέτρηση. Ηδη ο σκληροπυρηνικός θρησκευτικός ηγέτης αλί Χαμενεΐ έχει ταχθεί υπέρ ενός «νεαρού χεζμπολάχι», ενός πολιτικού πιστού στον Αλλάχ.

Υπενθυμίζεται ότι στο τέλος του 2019 το Ιράν γνώρισε ορισμένες από τις μαζικότερες κινητοποιήσεις από την επαναστατική περίοδο του 1979. Ωστόσο, σε αντίθεση με το 1979, όλες σχεδόν οι διαδηλώσεις αφορούσαν την οικονομία, αφού οι κυρώσεις στραγγαλίζουν την ιρανική οικονομία. Ελλείψεις κάθε είδους, ακόμη και φαρμάκων, εκτόξευση κρουσμάτων στη διάρκεια της πανδημίας, τα τουριστικά έσοδα έχουν «παγώσει»· η οργή είναι διάχυτη. Δεν είναι τυχαίο ότι στις βουλευτικές εκλογές του 2020 οι σκληροπυρηνικοί, που αντιτίθενται στη συμφωνία, εξασφάλισαν την πλειοψηφία των εδρών.

Η 18η Ιουνίου είναι κρίσιμη ημερομηνία για τη χώρα, διότι εκτός από την ανάδειξη νέου προέδρου, θα έχουμε και την ανάδειξη νέων τοπικών συμβουλίων και νέων βουλευτών στο πλαίσιο επαναληπτικών αναμετρήσεων, καθώς και την εκλογή νέου συμβουλίου σοφών, μιας ομάδας κληρικών, που θεωρητικά ψηφίζει τον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη.

Ετσι, για τον Ροχανί και τον υπουργό Εξωτερικών, Μοχάμεντ Τζαβάντ Ζαρίφ, ο μόνος τρόπος για να σώσουν τα μετριοπαθή διαπιστευτήριά τους τον Ιούνιο είναι να συνάψουν μια νέα συμφωνία πριν από τις εκλογές.

H γεωπολιτική αλλαγή

Πέρα από την εσωτερική αντιπολίτευση στην πολιτική Ροχανί, τους τελευταίους μήνες έχει συντελεστεί μια σημαντική γεωπολιτική αλλαγή στη Μέση Ανατολή. Μέχρι πρότινος υπήρχαν δύο στρατόπεδα στην περιοχή: υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας, το πρώτο περιελάμβανε την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Ιορδανία και το Ισραήλ. Και το δεύτερο, που τρέφει συμπάθεια προς τη Μουσουλμανική Αδερφότητα, το Κατάρ, την Τουρκία, τη Χαμάς, τη Χεζμπολάχ και το Ιράν.

Τα πράγματα ωστόσο αλλάζουν σταδιακά, με την Τουρκία να προσεγγίζει την Αίγυπτο, ενώ ένας από τους πολέμους δι’ αντιπροσώπων μεταξύ των δύο πλευρών, στη Λιβύη, έληξε με τη δημιουργία κοινής κυβέρνησης, όπως επισημαίνει ο Κερτ Ντεμπέρφ στον euobserver. Καθώς το Ιράν συμμετέχει σε αντίστοιχους πολέμους στην Υεμένη και στη Συρία και έχει τις δυνάμεις που το υποστηρίζουν στο Ιράκ και στον Λίβανο, συνειδητοποιεί ότι δεν μπορεί να το κάνει μόνο του, συμπληρώνει ο αναλυτής της ευρωπαϊκής ιστοσελίδας. «Χρειάζεται μια συμφωνία και τη χρειάζεται γρήγορα».

Το πρόβλημα είναι πως η προεδρία Τραμπ όρθωσε ένα τείχος καχυποψίας μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης, και κάθε πλευρά περιμένει πρώτα μία χειρονομία καλής θέλησης από την αντίπαλη. Ανεξάρτητοι παρατηρητές εκτιμούν ότι θα υπάρξει ένας οδικός χάρτης για τις διαπραγματεύσεις με ένα χρονικό παράθυρο δύο μηνών, έως τις ιρανικές εκλογές δηλαδή. Δεν αποκλείεται πάντως η πρόοδος να έρθει γρήγορα, αρκεί να υπάρξει η απαραίτητη πολιτική βούληση, που αυτήν τη στιγμή διακρίνεται και στις δύο πλευρές.

Οι νάρκες

Από τις διαπραγματεύσεις, όμως, δεν λείπουν οι –κυριολεκτικές σε αυτήν την περίπτωση– νάρκες, όπως η ισραηλινή επίθεση εναντίον του ιρανικού στρατιωτικού πλοίου «Saviz» στην Ερυθρά Θάλασσα αυτήν την εβδομάδα. Μικροεπεισόδια στην περιοχή είναι συνηθισμένα μεταξύ των δύο αντιπάλων, αλλά η χρονική συγκυρία (οι συνομιλίες της Βιέννης) δικαιολογεί την αιφνίδια κλιμάκωση.

Οι καταστροφές στο πλοίο ανακοινώθηκαν τη στιγμή που ξεκινούσαν οι εργασίες στη Βιέννη. Με δεδομένο ότι το Ισραήλ ήταν αναφανδόν υπέρ της απόσυρσης των Ηνωμένων Πολιτειών από τη συμφωνία, είναι σαφές πως στόχος είναι η υπονόμευση οποιασδήποτε προσπάθειας αναβίωσης της συμφωνίας. Αρκετά ιρανικά ΜΜΕ έδειξαν το πλοίο να φλέγεται και πυκνό καπνό να βγαίνει, αν και δεν ανακοινώθηκε το πλήρες μέγεθος της ζημιάς ή αν υπήρξαν θύματα. Λογαριασμός των Φρουρών της Επανάστασης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μετέδωσε ότι το πλοίο βρισκόταν στην Ερυθρά εδώ και αρκετό καιρό για να αντιμετωπίσει τους πειρατές. Το «Saviz» φαίνεται ότι καταστράφηκε από νάρκη που είχε τοποθετηθεί στο πλοίο. Σύμφωνα με ανεπίσημες ισραηλινές πηγές, η επίθεση ήταν αντίποινα για παρόμοιες ενέργειες εις βάρος ισραηλινών στόχων από την Τεχεράνη.

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Άλλα άρθρα συγγραφέα

Kathimerini.gr

Κόσμος: Τελευταία Ενημέρωση

X