Ξένια Κουναλάκη
Πτώση της κυβέρνησης του Γάλλου πρωθυπουργού Φρανσουά Μπαϊρού, αντικατάστασή του από ένα νέο συναινετικό πρόσωπο, πρόωρες βουλευτικές εκλογές ή παραίτηση του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν: αυτά είναι τα πιθανότερα σενάρια που αντιμετωπίζει αύριο η Γαλλία καθώς επίκειται η ψήφος εμπιστοσύνης την οποία ζήτησε ο ίδιος ο Μπαϊρού, σε μια κίνηση που χαρακτηρίστηκε πολιτική αυτοκτονία. Αν όντως καταρρεύσει η γαλλική κυβέρνηση, θα είναι ο τέταρτος πρωθυπουργός που αλλάζει από το 2022, μετά τους Ελιζαμπέτ Μπορν, Γκαμπριέλ Ατάλ και Μισέλ Μπαρνιέ, αριθμός-ρεκόρ για την Πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία, ενδεικτικός της προβληματικής δεύτερης θητείας του Μακρόν.
Μέχρι στιγμής ο πρόεδρος έχει απορρίψει τα δύο σενάρια που κυκλοφορούν στον γαλλικό Τύπο ως εναλλακτικές για την υπέρβαση του αδιεξόδου: τις πρόωρες εκλογές και τη δική του παραίτηση. Παρόλο που ακόμη και δικοί του πολιτικοί σύμμαχοι θεωρούν αναπόφευκτη την προσφυγή στις κάλπες, ο Μακρόν επιμένει ότι οι συσχετισμοί στη γαλλική Εθνοσυνέλευση είναι δεδομένοι και οι πολιτικές δυνάμεις πρέπει να βρουν έναν τρόπο συνεννόησης. Η αλήθεια είναι ότι οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως το πολιτικό σκηνικό δεν θα αλλάξει ιδιαίτερα αν γίνουν νέες εκλογές, πέρα από μία μικρή ενίσχυση της Ακροδεξιάς της Μαρίν Λεπέν και του Ζορντάν Μπαρντελά και της Αριστεράς του Ζαν Λικ Μελανσόν (LFI). Αν και η Λεπέν διακηρύσσει ότι η Εθνική της Συσπείρωση (RN) επιθυμεί προσφυγή στην κάλπη, για την ίδια το κόστος θα είναι μεγάλο: δεν θα μπορεί να εκλεγεί βουλευτής λόγω της ποινής στέρησης πολιτικών δικαιωμάτων μετά την καταδίκη της για υπεξαίρεση κοινοτικών κονδυλίων την περασμένη άνοιξη. Αναλύσεις Γάλλων δημοσιογράφων αποδίδουν την επαναφορά της απειλής νέων εκλογών σε μοχλό προεδρικής πίεσης προς τους σοσιαλιστές και τους συντηρητικούς Les Républicains, οι οποίοι απεύχονται μια τέτοια εξέλιξη.
Oι σοσιαλιστές θα ήθελαν ο Μακρόν να διορίσει ως διάδοχο του Μπαϊρού έναν κεντροαριστερό πρωθυπουργό, ο οποίος θα μπορούσε να συνεργαστεί με άλλες δυνάμεις για να περάσει έναν διαφορετικό προϋπολογισμό. Ο ηγέτης του κόμματος, Ολιβιέ Φορ, έχει αφήσει να εννοηθεί ότι ευχαρίστως θα αναλάμβανε το πόστο και θα έφτιαχνε ένα προοδευτικό κυβερνητικό σχήμα. Αν και προς το παρόν το έσχατο σενάριο της παραίτησης Μακρόν παραμένει μάλλον απίθανο, λόγω της αφοσίωσης της κοινής γνώμης στο προεδρικό αξίωμα, διάχυτη είναι η αμφισβήτηση των πολιτικών ελίτ στη χώρα, διαπιστώνει η Le Monde. Ενδεχόμενη συνεργασία με τους σοσιαλιστές δεν θα ήταν εύκολη υπόθεση για τον Μακρόν, αφού το ρεπουμπλικανικό κόμμα που διαθέτει υπουργικές θέσεις στην κυβέρνηση Μπαϊρού έχει διαμηνύσει ότι θα εγκαταλείψει το σχήμα αν ανέβει στην εξουσία η Κεντροαριστερά. Πολλές προτεραιότητες των σοσιαλιστών εξάλλου αντιτίθενται στη μακρονική ατζέντα: οι αντιπροτάσεις τους προβλέπουν επαναφορά της ηλικίας συνταξιοδότησης στα 62 και φόρο στα υψηλά εισοδήματα. Ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας Ερίκ Λομπάρ, ο οποίος είχε διατελέσει σύμβουλος σοσιαλιστικής κυβέρνησης στη δεκαετία του ’90, δήλωσε πρόσφατα στους Financial Times ότι το πακέτο των 22 δισ. ευρώ που αντιπροτείνουν οι σοσιαλιστές περιστέλλει υπερβολικά τις απαιτούμενες περικοπές. Επέμεινε ωστόσο ότι αν αύριο πέσει η κυβέρνηση Μπαϊρού θα χρειαστεί να συμπράξει μαζί τους.
Αφορμή για την αυτοκαταστροφική απόφαση του Μπαϊρού να ζητήσει αύριο ψήφο εμπιστοσύνης ήταν οι προγραμματισμένες για την Τετάρτη κινητοποιήσεις κατά των μέτρων που προανήγγειλε. Τα σχέδιά του προβλέπουν περικοπές ύψους 43,9 δισ. ευρώ για το 2026, 80% εκ των οποίων θα προέλθουν από περιστολή των δημοσίων δαπανών, κυρίως μείωση στις προσλήψεις στο δημόσιο, «πάγωμα» της αναπροσαρμογής των συντάξεων με βάση τον πληθωρισμό και κατάργηση δύο αργιών. Παρόλο που η γαλλική οικονομία παρομοιάζεται συχνά με την ελληνική πριν από την κρίση ειδικά λόγω του υπέρογκου χρέους (σημειωτέον, το κόστος δανεισμού της ξεπέρασε αυτήν την εβδομάδα το ελληνικό), η κατάστασή της δεν είναι τόσο δραματική. Η σημαντικότερη πρόκληση είναι ο περιορισμός των δαπανών, καθώς το έλλειμμα έφτασε πέρυσι στο 5,8% (ο επίσημος κοινοτικός στόχος παραμένει το 3%), γεγονός που προβληματίζει τους επενδυτές για την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας. Στόχος του Μπαϊρού είναι να μειώσει τον κρατικό δανεισμό ώστε να μειωθεί με τη σειρά του το χρέος στο 117,2% έως το 2029 έναντι 125,3% σε περίπτωση που δεν υπάρξει καμία αλλαγή. Οι πρωθυπουργικές προτάσεις έρχονται να προστεθούν στην αντιδημοφιλή ασφαλιστική μεταρρύθμιση Μακρόν το 2023 που αύξησε το όριο συνταξιοδότησης κατά δύο χρόνια. Τις τελευταίες εβδομάδες πληθαίνουν οι συζητήσεις για προσφυγή στο ΔΝΤ, κάτι που διαψεύδει ωστόσο μετά βδελυγμίας η Κριστίν Λαγκάρντ, πρώην επικεφαλής του Ταμείου και νυν της ΕΚΤ. Προς το παρόν η Γαλλία δανείζεται απρόσκοπτα από τις αγορές και ακόμη κι αν αυτό άλλαζε, η πρώτη επιλογή θα ήταν ο ESM που συστάθηκε ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο στη διάρκεια της ελληνικής κρίσης χρέους.
Ανησυχία στη Γερμανία
Στο Βερολίνο, πάντως, παρακολουθούν τις εξελίξεις στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης με έκδηλο φόβο. Το γεγονός ότι το γερμανικό χρέος θα εκτοξευτεί λόγω των αυξημένων αμυντικών δαπανών τα επόμενα χρόνια, το πολιτικό Κέντρο έχει συρρικνωθεί, ενώ η Ακροδεξιά καλπάζει, δημιουργεί ανησυχητικούς συνειρμούς. «Αν η ομοσπονδιακή κυβέρνηση αποτύχει να προβεί σε μια πραγματική αλλαγή πορείας στα δημοσιονομικά της και χάσει την πλειοψηφία της στις επόμενες εκλογές, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με παρόμοια ερωτήματα όπως η γειτονική μας χώρα», προειδοποίησε ο καθηγητής Οικονομικής Δημοσιογραφίας στο Ντόρτμουντ και τακτικός αρθρογράφος του γερμανικού Spiegel Χένρικ Μίλερ.
Θα είναι η 10η Σεπτεμβρίου τα νέα «Κίτρινα Γιλέκα»;
Ο λογαριασμός «Le grand réveil 2025» («Η μεγάλη αφύπνιση του 2025») στο Instagram κάλεσε «τον λαό» να «παραλύσει τη χώρα» τη 10η Σεπτεμβρίου. Στις αρχές του μηνός είχε σχεδόν 81.000 ακολούθους, γράφει η Le Monde σε ρεπορτάζ της ενόψει των κινητοποιήσεων της προσεχούς Τετάρτης. Ωστόσο η επιλογή μιας εργάσιμης ημέρας προβληματίζει έντονα όσους θέλουν να διαμαρτυρηθούν κατά των κυοφορούμενων περικοπών.
Η γαλλική εφημερίδα σημειώνει ότι οι διαδηλώσεις των «Κίτρινων Γιλέκων» την περίοδο 2018-2019 κατά της αύξησης της τιμής των καυσίμων και της εκτόξευσης του κόστους ζωής γίνονταν Σάββατο, εκτός ωραρίου εργασίας. Σύμφωνα με τον Μπατίστ Ζιρό, αναπληρωτή καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Aix-Marseille, «οι απεργίες έχουν μειωθεί και είναι λιγότερο μαζικές τα τελευταία χρόνια. Ακόμη και το 2023, τη χρονιά της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού, δεν υπήρξε κάποια εξέγερση ή γενική απεργία». Eκτοτε, τα αιτήματα για αυξήσεις μισθών ή βελτίωση συνθηκών, κυρίως στο λιανεμπόριο, τη βιομηχανία και τις υπηρεσίες, περιορίστηκαν σε τοπικές, χαμηλής έντασης διαμάχες, με ελάχιστες επιτυχίες.
Τον περασμένο χειμώνα, ο πρόεδρος του MEDEF, της κύριας εργοδοτικής οργάνωσης, υποστήριξε ότι η συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση «χωνεύτηκε, καλώς ή κακώς», και ότι «η πλειοψηφία των Γάλλων έχει συμβιβαστεί με αυτήν». Στον αντίποδα ο Ζιρό προειδοποιεί πως η απουσία απεργιών «δεν σημαίνει ότι η κοινή γνώμη στηρίζει τις κυβερνητικές ή τις διοικητικές πολιτικές… Η κοινωνιολογία των κοινωνικών κινημάτων δείχνει ότι η δυσαρέσκεια από μόνη της δεν αρκεί για να κινητοποιήσει. Οι άνθρωποι πρέπει να πιστεύουν ότι η συλλογική δράση είναι αποτελεσματική για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα».
Γνωρίζοντας ότι είναι δύσκολο να διοχετευτεί η κοινωνική οργή σε σαφή αιτήματα και διαρκή κινητοποίηση, τα συνδικάτα που ανακήρυξαν ημέρα δράσης τη 18η Σεπτεμβρίου, κρατούν μέχρι στιγμής αποστάσεις από τη 10η Σεπτεμβρίου. Η CFDT, ένα από τα δύο μεγαλύτερα συνδικάτα της Γαλλίας, αποφάσισε να μη συμμετάσχει στις διαδηλώσεις της Τετάρτης, υποστηρίζοντας ότι το «να μπλοκάρεις τα πάντα» δεν είναι η κατάλληλη μέθοδος. Σε μακροσκελή ανακοίνωση, η CGT, το άλλο μεγάλο συνδικάτο, εξέφρασε στήριξη στην πολιτική πρωτοβουλία, ελπίζοντας ότι η 10η Σεπτεμβρίου «θα αποτελέσει ένα επιτυχημένο πρώτο βήμα» στη συσπείρωση ενάντια στο σχέδιο προϋπολογισμού. Η CGT κάλεσε τις οργανώσεις της να «συζητήσουν με τους εργαζομένους και να οργανώσουν απεργίες στους χώρους δουλειάς όπου είναι δυνατόν».
Αυτό χαροποίησε τον Βαλεντέν, 30 ετών, εργάτη σε αυτοκινητοβιομηχανία της Νορμανδίας, που δήλωσε στη Le Monde: «Τα συνδικάτα έχασαν την ευκαιρία με τα “Κίτρινα Γιλέκα”. Ελπίζω αυτήν τη φορά να γίνει κάτι, γιατί το 2018 η οικονομία δεν παρέλυσε πραγματικά από τις απεργίες». Απογοητευμένος ο πρώην ακτιβιστής σταμάτησε κάθε συμμετοχή σε δράση μετά τα «Κίτρινα Γιλέκα» και τις αποτυχημένες κινητοποιήσεις κατά της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης. Ωστόσο το κίνημα της 10ης Σεπτεμβρίου προκάλεσε ενδιαφέρον στους συναδέλφους του, κάτι που δεν είχε δει εδώ και επτά χρόνια. «Τα Κίτρινα Γιλέκα σιώπησαν για μεγάλο διάστημα, αλλά όταν μίλησαν πέτυχαν περισσότερα απ’ όσα φαντάζονταν. Από τότε δεν έγινε τίποτα. Ο κόσμος περιμένει τη σωστή στιγμή. Iσως να είναι αυτή…».
