Του Γιώργου Σκαφιδά
Οι ίδιοι οι Αμερικανοί τον είχαν επικηρύξει για 10 εκατ. δολάρια ως τζιχαντιστή. Αυτή την εβδομάδα, ωστόσο, τον υποδέχθηκαν στη Νέα Υόρκη ως εκλεκτό (συν)ομιλητή.
Ο μεταβατικός πρόεδρος της Συρίας –και πρώην τζιχαντιστής– Αχμεντ αλ Σάρα βρίσκεται αυτές τις ημέρες στις ΗΠΑ, για επαφές. Περίπου δέκα μήνες αφότου ανέτρεψε τον Μπασάρ αλ Ασαντ, μετέβη στη Νέα Υόρκη για να πάρει μέρος στις εργασίες της 80ής Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών. Ετσι, ο μέχρι πρότινος επικηρυγμένος ως τζιχαντιστής έγινε ο πρώτος Σύρος πρόεδρος που παίρνει μέρος στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών μετά το 1967 και τον Νουρεντίν αλ Ατάσι. Η συγκυρία είναι ιστορική, αλλά και «παράξενη» συνάμα.
Το 2007, ο Ντέιβιντ Πετρέους ήταν ο διοικητής των αμερικανικών δυνάμεων που πολεμούσαν στο Ιράκ ενάντια στους τζιχαντιστές· και ο Αλ Σάρα, από την άλλη πλευρά, ένας τους τζιχαντιστές που είχαν πάρει τα όπλα ενάντια στους Αμερικανούς. Ο νυν πρόεδρος της Συρίας είχε μάλιστα τότε συλληφθεί από τις αμερικανικές δυνάμεις και φυλακιστεί. Οι δυο τους, Πετρέους και Αλ Σάρα, ήταν άλλοτε σε πόλεμο. Στις 22 Σεπτεμβρίου, ωστόσο, βρέθηκαν να συμπρωταγωνιστούν σε ένα 40λεπτο one-on-one ντιμπέιτ στη Νέα Υόρκη, στο πλαίσιο της Concordia Summit. Μίλησαν για τα παλιά, προφανώς, αλλά και για όσα έπονται ή μπορεί να ακολουθήσουν, φανερώνοντας διαθέσεις κι αποκαλύπτοντας προσδοκίες.
Αλ Σάρα και Ντ. Τραμπ μαζί στο Ριάντ τον Μάιο του 2025 (Bandar Aljaloud/Saudi Royal Palace via AP).
Ο Αλ Σάρα είχε ήδη συναντηθεί με τον Ντόναλντ Τραμπ τον περασμένο Μάιο στη Σαουδική Αραβία. Ο Τραμπ τον είχε τότε αποκαλέσει «ζόρικο» («tough») και «ελκυστικό» («attractive»). Ο Πετρέους χθες τον αποκάλεσε «εντυπωσιακό» («impressive») και «γοητευτικό» («fascinating»). Κι όμως, ο συγκεκριμένος άνθρωπος ήταν επικηρυγμένος από τις ΗΠΑ από το 2018 έως και τον περασμένο Δεκέμβριο ως «παρακλάδι» της αλ Κάιντα και του καλούμενου «Ισλαμικού Κράτους», ενώ η «Hayat Tahrir al-Sham», της οποίας εκείνος ηγούνταν, με ορμητήριο το Ιντλίμπ της βορειοδυτικής Συρίας, βρισκόταν κι αυτή ψηλά στην αμερικανική λίστα με τις τρομοκρατικές οργανώσεις.
Ολα άλλαξαν προφανώς με την πτώση του Μπασάρ αλ Ασαντ τον Δεκέμβριο του 2024. Ο Αλ Σάρα ξαφνικά επανασυστήθηκε στη διεθνή σκηνή με ένα νέο όνομα (έως και τον Δεκέμβριο του 2024 ήταν γνωστός ως Αμπού Μοχάμεντ αλ Γκολάνι) και μια νέα –εγκριθείσα από το μεγαλύτερο μέρος της Δύσης, από την Τουρκία και μερίδα του αραβικού κόσμου– αποστολή. Η επικήρυξη που τον βάρυνε αποσύρθηκε· η Hayat Tahrir al-Sham αφαιρέθηκε από την αμερικανική λίστα με τους τρομοκράτες· οι ΗΠΑ ήραν μέρος των κυρώσεων που είχαν επιβάλει στη Συρία επί Ασαντ και παράλληλα… άρχισαν να «κορυφώνονται» οι επαφές οι οποίες πλέον παγιώνονται επί αμερικανικού εδάφους, με φόντο τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών.
Τι ζητούν, όμως, οι ΗΠΑ από τη νέα συριακή ηγεσία; Γιατί την «αγκαλιάζουν» και πού ποντάρουν;
Κατά μία άποψη, η διοίκηση Τραμπ θα ήθελε, εάν μπορούσε, να φέρει κοντά τους κ.κ. Ερντογάν, Αλ Σάρα και Νετανιάχου, όσο παράξενο ή μεγαλεπήβολο κι αν φαντάζει αυτό υπό τις τρέχουσες συνθήκες. Θα ήθελε η μετα-Ασαντ Συρία να προσχωρήσει κι εκείνη στις Συμφωνίες του Αβραάμ εξομαλύνοντας τους δεσμούς της με το Ισραήλ, κι αυτό με την αποδοχή και τη στήριξη της Τουρκίας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο, οι Αμερικανοί θα μπορούσαν να αποσυρθούν «πιο εύκολα» από τη βορειοανατολική Συρία και οι Ισραηλινοί να τα «ξαναβρούν» με τους Τούρκους, όχι παρά τη Συρία αλλά λόγω αυτής, προσεγγίζοντας δηλαδή τη Συρία ως πεδίο τουρκοϊσραηλινής όχι αντιπαράθεσης αλλά συνεννόησης.
Η μετα-Ασαντ Συρία ωστόσο, απέχει ακόμη πολύ από ένα τέτοιο σενάριο. Οι δυνάμεις του Αλ Σάρα δεν ελέγχουν το σύνολο της χώρας παρά μόνον ένα μέρος αυτής· οι Τούρκοι «συγκρούονται» με τους Ισραηλινούς για τις σφαίρες ελέγχου εντός των συριακών συνόρων· οι Δρούζοι και οι Κούρδοι έχουν άλλα σχέδια φεντεραλισμού/ομοσπονδοποίησης με το βλέμμα στην προάσπιση τη δικής τους αυτονομίας· και οι τζιχαντιστές παραμονεύουν, όπως καταγγέλλεται, διατηρώντας ερείσματα και θέσεις εντός της νέας συριακής ηγεσίας και των νέων κρατικών δομών.
Αλλά και ο ίδιος ο Αχμεντ αλ Σάρα, από την πλευρά του, δείχνει να έχει άλλες προτεραιότητες, τις οποίες μάλιστα δεν έκρυψε κατά το ντιμπέιτ που είχε με τον Αμερικανό απόστρατο στρατηγό Ντέιβιντ Πετρέους χθες στη Νέα Υόρκη. Ο μεταβατικός πρόεδρος της Συρίας υπογράμμισε, από την πλευρά του χθες, την ανάγκη πλήρους άρσης των αμερικανικών κυρώσεων (που είχαν επιβληθεί με βάση το Caesar Syria Civilian Protection Act του 2019). Οταν ρωτήθηκε για το Ισραήλ, δε, υποστήριξε ότι όντως διεξάγονται συνομιλίες για μια νέα συμφωνία ασφαλείας που θα μπορούσε ενδεχομένως να ανοίξει τον δρόμο για περαιτέρω συγκλίσεις μεταξύ των δύο χωρών, πλην όμως ξεκαθάρισε ότι η προσχώρηση της Συρίας στις Συμφωνίες του Αβραάμ απέχει ακόμη πολύ, ενώ έθεσε παράλληλα και ζήτημα οπισθοχώρησης των ισραηλινών δυνάμεων από τις γραμμές στα Υψίπεδα του Γκολάν…
