Το τελεσίγραφο του Ντόναλντ Τραμπ προς το Κίεβο –αποδοχή του αμερικανικού προσχεδίου ειρήνης ή διακοπή παροχής όπλων και πληροφοριών– αιφνιδίασε τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες την περασμένη εβδομάδα. Παρά τις τροποποιήσεις που έγιναν ύστερα από ουκρανική και ευρωπαϊκή παρέμβαση, η απειλή παραμένει.
Τα ερωτήματα που εγείρονται είναι τα εξής: Μπορεί η Ευρώπη να υποκαταστήσει τις ΗΠΑ; Κι επίσης: Μπορεί η Ουκρανία να συνεχίσει χωρίς αμερικανικά όπλα;
Η απάντηση είναι αρνητική για το πρώτο και θετική –με κόστος– για το δεύτερο.
Το Politico προχωρά σε μία ανάλυση διερευνώντας όλα τα σενάρια:
1. Μπορεί η Ευρώπη να αντικαταστήσει τις ΗΠΑ στο άμεσο μέλλον;
Η στρατιωτική βοήθεια της Ευρώπης είναι σημαντική, αλλά δεν φτάνει το επίπεδο και το βάθος της αμερικανικής υποστήριξης. Ο Κρίστιαν Μέλινγκ, ανώτερος σύμβουλος στο European Policy Centre, τόνισε ότι η Ευρώπη μπορεί να στηρίξει την Ουκρανία μόνο «με μεγαλύτερο ρίσκο». Ο,τι σταματήσει να παρέχει η Ουάσιγκτον θα πρέπει να «αντισταθμιστεί με απώλειες ή με αλλαγή στον τρόπο που πολεμά η Ουκρανία», επισημαίνοντας ότι η ισοδύναμη υποκατάσταση είναι «σχεδόν αδύνατη».
Το μεγαλύτερο κενό αφορά την αντιαεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα. Η ουκρανική δυνατότητα να αντιμετωπίζει βαλλιστικούς πυραύλους εξαρτάται από τα αμερικανικά Patriot και τους αναχαιτιστές PAC-3, που μόνο οι ΗΠΑ παράγουν.
Ο ερευνητής Μίκολα Μπιελιέσκοφ υπογράμμισε ότι «μόνο οι ΗΠΑ μπορούν να παράγουν PAC-3 MSE», αναγνωρίζοντας ότι οποιαδήποτε απουσία των συστημάτων αυτών θα αφήσει το ουκρανικό έδαφος εκτεθειμένο.
Η Ευρώπη διαθέτει τα SAMP/T και αναβαθμισμένα SAMP/NG το 2026, αλλά οι καθημερινές επιθέσεις της Μόσχας σε ουκρανικές πόλεις επιβάλλουν κάθε διαθέσιμο μέσο.
Η έγκριση των ΗΠΑ για αγορά Patriot αξίας 105 εκατ. δολαρίων υπογραμμίζει το κρίσιμο σημείο: δεν υπάρχει άλλος παραγωγός που να μπορεί να καλύψει το κενό.
2. Πόσο σημαντική είναι η ανταλλαγή πληροφοριών;
Η έγκαιρη προειδοποίηση για επιθέσεις στηρίζεται σε πυκνά δίκτυα δορυφόρων και αισθητήρων των ΗΠΑ. Η Ευρώπη διαθέτει τη δυνατότητα να καλύψει «κενά», όχι όμως ισοδύναμο σύστημα. Η προηγούμενη παύση ανταλλαγής πληροφοριών από τον Τραμπ τον Μάρτιο έδειξε τον βαθμό εξάρτησης του Κιέβου.
Η Ουκρανία χρησιμοποιεί δορυφόρους τύπου ICEYE και ευρωπαϊκές υπηρεσίες πληροφοριών, αλλά οι δυνατότητες δεν συγκρίνονται. Χωρίς αμερικανική υποστήριξη, ο εντοπισμός επιθέσεων και οι ουκρανικοί αντιπυραυλικοί και στρατηγικοί βομβαρδισμοί (όπως σε διυλιστήρια και αντιαεροπορικές συστοιχίες) γίνονται πολύ δυσκολότεροι.
Ο πρόεδρος του Transatlantic Dialogue Center, Μαξίμ Σκριπτσένκο, τόνισε ότι η απουσία αμερικανικής πληροφόρησης «θα οδηγήσει σε περισσότερους θανάτους Ουκρανών».
Ο χρόνος δεν είναι σύμμαχος. Η Ευρώπη μπορεί να αυξήσει δορυφόρους και αναγνωριστικά αεροσκάφη, αλλά «θα χρειαστούν χρόνια» για να καλυφθούν οι εθνικοί στόχοι ικανοτήτων, προτού καν ενισχυθεί η Ουκρανία.
3. Η Ευρώπη δεν ξοδεύει ήδη περισσότερα από τις ΗΠΑ;
Τα ευρωπαϊκά κράτη ξεπέρασαν σε μηνιαία βοήθεια τις ΗΠΑ από την έναρξη της δεύτερης θητείας Τραμπ. Στατιστικά του Kiel Institute δείχνουν ότι Ουάσιγκτον και Ευρώπη είχαν παρόμοιο επίπεδο δεσμεύσεων 2022–2024, αλλά από την ανάληψη της προεδρίας από τον Τραμπ η αμερικανική στρατιωτική βοήθεια έπεσε σχεδόν στο μηδέν, ενώ η Ευρώπη εκτοξεύτηκε στα 4 δισ. ευρώ μηνιαίως στο πρώτο εξάμηνο του 2025.
Οι ΗΠΑ δεν δωρίζουν πλέον συστήματα· τα πουλάνε. Το Prioritized Ukraine Requirements List (PURL) αποτελεί μηχανισμό όπου τα ευρωπαϊκά κράτη μεταφέρουν χρήματα απευθείας σε αμερικανικές αμυντικές εταιρείες για όπλα που η Ουκρανία δεν μπορεί να αποκτήσει αλλού.
Ο Σκριπτσένκο σημείωσε ότι οι ΗΠΑ «πουλάνε στην Ουκρανία όσα είναι αδύνατον να υποκατασταθούν», συμπεριλαμβανομένων Patriot και άλλων μοναδικών συστημάτων.
Ωστόσο, αυτό δεν μεταφράζεται σε ευρωπαϊκό έλεγχο. Ο Μέλινγκ περιέγραψε τις ΗΠΑ ως εταίρο που «αισθάνεται ελεύθερος να ξαναγράφει τους όρους όταν αλλάζει η πολιτική του διάθεση», αφήνοντας την Ευρώπη εκτεθειμένη.
4. Θα σταματήσουν οι ΗΠΑ να πωλούν όπλα στην Ουκρανία;
Ο οικονομικός παράγοντας ωθεί υπέρ της συνέχισης των εξαγωγών: το PURL έχει δεσμεύσεις αξίας 3,5 δισ. δολαρίων. Ομως η πολιτική εξουσία υπερισχύει του εμπορίου.
«Η αμερικανική κυβέρνηση μπορεί να σταματήσει τις εξαγωγές με μία απόφαση», προειδοποίησε ο Μέλινγκ. Η διοίκηση Τραμπ έχει ήδη διακόψει παραδόσεις και ανταλλαγή πληροφοριών στο παρελθόν.
Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Καρολάιν Λέβιτ, δήλωσε ότι ο Τραμπ «σταμάτησε τη χρηματοδότηση του πολέμου», αλλά οι ΗΠΑ εξακολουθούν να στέλνουν ή να πουλάνε όπλα στο ΝΑΤΟ, προσθέτοντας ότι «δεν μπορούμε να το κάνουμε για πάντα».
5. Θα μπορούσε η Ουκρανία να συνεχίσει να πολεμά χωρίς τις ΗΠΑ;
Ο πόλεμος δεν σταματά αν αποσυρθεί η αμερικανική στήριξη· μπαίνει όμως σε πιο επικίνδυνη φάση. Η Ρωσία χάνει χιλιάδες άνδρες εβδομαδιαίως κατά την αργή προέλασή της.
Η Ουκρανία διαθέτει πλέον έναν από τους μεγαλύτερους αμυντικούς κλάδους στην Ευρώπη, παράγοντας drones, πυραύλους μέσου και μεγάλου βεληνεκούς, πυροβολικό και πυρομαχικά.
Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι ανακοίνωσε ότι η εγχώρια παραγωγή καλύπτει περίπου το 60% των αναγκών. Η υφυπουργός Αμυνας Χάνα Γκβόζντιαρ ανέφερε ότι «μέσα σε τρία χρόνια» ο μικρός τομέας έχει μετατραπεί σε «δυναμική βιομηχανία» που αποτελεί «θεμέλιο της αμυντικής ικανότητας».
Ομως το υπόλοιπο 40% παραμένει κρίσιμο. Η Ουκρανία δεν έχει εγχώρια δυνατότητα αναχαίτισης βαλλιστικών πυραύλων και χρειάζεται συνεχή χρηματοδότηση για να διατηρήσει τον αμυντικό ρυθμό.
«Η υποστήριξη των εταίρων είναι κρίσιμη για να διατηρηθεί η δυναμικότητα και να επεκταθεί η παραγωγή», είπε η Γκβόζντιαρ.
Ο Μέλινγκ προειδοποίησε ότι η απώλεια αμερικανικής βοήθειας θα επιβάλει αυτοσχεδιασμό με ανθρώπινο κόστος. Η Ουκρανία «θα συνεχίσει να λειτουργεί», αλλά «με περισσότερο ρίσκο» και αλλαγές τακτικής που συνεπάγονται «μεγαλύτερες θυσίες».
Παρά την πίεση, η ουκρανική ανθεκτικότητα δεν αμφισβητείται. Ο Σκριπτσένκο υπενθύμισε ότι η χώρα συνέχισε να πολεμά ακόμη και με σοβαρές ελλείψεις εξοπλισμού αναχαίτισης, πυρομαχικών και υπό συνεχή μπαράζ πυραυλικών επιθέσεων.
Η Ουκρανία «ούτε συνθηκολόγησε ούτε έπεσε», είπε, υπογραμμίζοντας ότι οι ουκρανικές δυνάμεις θα εξακολουθήσουν να αντιστέκονται ακόμη κι αν η Ουάσιγκτον αποχωρήσει.
Πηγή: Politico
