ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Η τελευταία «ζαριά» του Ερντογάν

Η τύχη της παραγγελίας νέων μαχητικών αεροσκαφών F-16 Block 70/72 θα κρίνει την ισχύ της Τουρκίας του 2030

Kathimerini.gr

Παύλος Παπαδόπουλος

Το γεωπολιτικό παίγνιο της Ανατολικής Μεσογείου εστιάζεται στο… παλαιό μαχητικό F-16. Το αμερικανικό καταδιωκτικό θα κρίνει, όχι μόνο την ισχύ της Τουρκίας του 2030, αλλά και τις οριστικές αποφάσεις για τη σχέση της με τη Δύση. Πριν από έναν μήνα ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν απέστειλε αίτημα στην Ουάσιγκτον με το οποίο ζήτησε να αγοράσει η χώρα του 40 νέα F-16 Block 70/72 και να πραγματοποιηθεί η αναβάθμιση 80 F-16 Block 50 και Block 30 (από τα 250 που διαθέτει η τουρκική πολεμική αεροπορία).

Πρόκειται για μια προμήθεια κόστους άνω των 6 δισ. δολαρίων, που δεν αφήνει ασυγκίνητη την κατασκευάστρια Lockheed Martin. Η Τουρκία είναι ένας από τους καλύτερους πελάτες της εταιρείας και προσβλέπει στην υποστήριξή της.

Η αμερικανική κυβέρνηση δεν έχει απαντήσει. Η Τουρκία υπόκειται σε κυρώσεις που επέβαλε το Κογκρέσο επειδή, παρά τις αυστηρές προειδοποιήσεις, προχώρησε στην προμήθεια του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400. Στο πλαίσιο των κυρώσεων αυτών η Τουρκία αποκλείστηκε από το αμερικανικό πρόγραμμα αεροσκαφών 5ης γενιάς F-35, βάσει του οποίου θα αποκτούσε 100 υπερσύγχρονα μαχητικά. Μια λεπτομέρεια: η τουρκική πολεμική βιομηχανία υπόκειται σε κυρώσεις, ιδίως σε ό,τι αφορά εξοπλισμούς υψηλής τεχνολογίας, όχι όμως το ίδιο το υπουργείο Aμυνας ως κρατική οντότητα. Εάν σταθούμε στο «γράμμα του νόμου» περί κυρώσεων (CAATSA), η Τουρκία δεν προσκρούει σε αυτές για τα F-16, όπως υπογραμμίζει στην «Κ» ο Τζαν Κασάπογλου, διευθυντής του ερευνητικού προγράμματος Eρευνας και Ασφάλειας στο τουρκικό think tank EDAM και fellow του Jamestown Foundation στην Ουάσιγκτον.

To «κακό» Κογκρέσο

Ο Λευκός Οίκος, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο δεν φαίνεται να εγείρουν σημαντικές αντιρρήσεις. Iσως γιατί αφήνουν τον ρόλο του «κακού» στο Κογκρέσο. Το Κογκρέσο, ήδη επί προεδρίας Τραμπ, όταν στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων κυριαρχούσαν οι Ρεπουμπλικανοί, αποφάσισε την επιβολή κυρώσεων και τον αποκλεισμό της Τουρκίας από το πρόγραμμα F-35. Τώρα που οι Δημοκρατικοί υπερτερούν, η διακομματική αυτή απόφαση έγινε ακόμα πιο κατηγορηματική. Στα τέλη Σεπτεμβρίου προσήλθε στην Επιτροπή ο πρώην γερουσιαστής Τζεφ Φλέικ, ο οποίος αναλαμβάνει πρεσβευτής στην Αγκυρα (η τοποθέτηση επικυρώθηκε στις 26 Οκτωβρίου). Κατά τη διάρκεια της ακρόασης ο πρόεδρος της Επιτροπής και φίλος της Ελλάδας Μπομπ Μενέντεζ δήλωσε ότι αποκλείει κάθε νέα προμήθεια εξοπλισμών προς την Τουρκία, εκτός αν συμβεί κάποια δραματική στροφή στο θέμα των S-400. Ο Μάνος Καραγιάννης, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Ασφαλείας στο King’s College του Λονδίνου, λέει στην «Κ» ότι «το πιθανότερο σενάριο είναι η όλη διαδικασία να καθυστερήσει αρκετά, ώστε η Αγκυρα να μη λάβει τώρα μια ξεκάθαρα αρνητική απάντηση. Η ελπίδα των Αμερικανών είναι ότι ο Ερντογάν θα αποχωρήσει από την πολιτική το 2023 (ή νωρίτερα) και ο νέος πρόεδρος θα έχει τη βούληση να εξομαλύνει τις διμερείς σχέσεις».

Ο Λευκός Οίκος μπορεί να επικαλεστεί τη σκληρή στάση του Κογκρέσου για να απαιτήσει την εξαγωγή του «αγκαθιού» των S-400 από το πέλμα του ΝΑΤΟ, προκειμένου να προσφέρει ως αντάλλαγμα στην Αγκυρα ένα νέο μερίδιο από την προηγμένη αμερικανική τεχνολογία. Σε πρακτικό επίπεδο, η Υπηρεσία Αμυντικής Συνεργασίας των ΗΠΑ πρόκειται να ενημερώσει επίσημα το Κογκρέσο για το τουρκικό αίτημα μέσα στο αμέσως προσεχές διάστημα και το Κογκρέσο θα πρέπει να απαντήσει μέσα σε μερικές εβδομάδες. «Εάν δεν απαντήσει, τότε αυτό θα ερμηνευθεί ως σιωπηλή έγκριση», λέει ο κ. Κασάπογλου, ο οποίος προσθέτει ότι σε περίπτωση αρνητικής απάντησης «ίσως δούμε να ανοίγει το κουτί της Πανδώρας, γιατί ενδεχομένως η Ρωσία θα προσφέρει ένα ολοκληρωμένο εξοπλιστικό πρόγραμμα στην Τουρκία».

Ο πρόεδρος Ερντογάν γνωρίζει ότι η υποστήριξη που έχει προσφέρει στη Χαμάς και τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, αλλά και οι τουρκικές επεμβάσεις στη Συρία και τη Λιβύη έχουν αποξενώσει την Αίγυπτο, το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (που υπέγραψαν αμυντικές συμφωνίες με την Ελλάδα). Οι αμυντικοί αναλυτές υπενθυμίζουν στις εκθέσεις τους ότι το Ισραήλ διαθέτει ήδη αρκετές μοίρες F-35. Στο παλάτι της Αγκυρας υπολογίζουν επίσης ότι το ισραηλινό λόμπι των ΗΠΑ έπαψε να υποστηρίζει την Τουρκία. Ο Σονέρ Τσαγαπτάι, επικεφαλής του τουρκικού Ερευνητικού Προγράμματος και fellow του Washington Institute λέει στην «Κ» ότι οι πιθανότητες να προχωρήσει η προμήθεια είναι 40%. Το σημαντικότερο εμπόδιο είναι ο κίνδυνος έκθεσης της αμερικανικής τεχνολογίας στις δυνατότητες των S-400 για την αποκρυπτογράφησή της. Η ακύρωση της προμήθειας των F-35 έγινε γιατί αν το αεροσκάφος 5ης γενιάς επιχειρούσε σε περιβάλλον S-400 τότε σύντομα θα πραγματοποιούνταν μια εις βάθος αποτύπωση των λειτουργιών του, με αποτέλεσμα οι ΗΠΑ να διακινδύνευαν την τεχνολογική υπεροχή τους.

Το ρίσκο

Τα τουρκικά F-16 που αποκτήθηκαν πριν από 30-35 χρόνια είναι τέταρτης γενιάς. Ακόμα κι αν εκσυγχρονιστούν (και γίνουν «4,5»), δεν διαθέτουν πλέον τεχνολογία αιχμής. Ομως, τα 40 νέα F-16 Block 70/72, που η Αγκυρα επίσης ζητεί, διαθέτουν ραντάρ παρόμοιο με των F-35. Αν επιχειρούν σε πεδίο S-400 τότε τεχνολογικά μυστικά μπορεί να αποκρυπτογραφηθούν. Ωστόσο, το F-16 δεν γίνεται αόρατο στα ραντάρ, δεν διαθέτει δηλαδή τεχνολογία stealth, που οι Αμερικανοί θέλουν να προστατεύσουν. Επομένως, οι απόψεις για το ρίσκο διίστανται. Ισως η χρυσή τομή θα ήταν να εγκριθεί η αναβάθμιση των 80 F-16 Block 30 και Block 50, αλλά να αποκλειστεί η προμήθεια των 40 Block 70/72. Θα ήταν όμως αυτό αρκετό για την Τουρκία;

Γιατί η Τουρκία χρειάζεται νέα F-16

Γεωπολιτικοί αντίπαλοι του προέδρου Ερντογάν επαναπαύονται στη βεβαιότητα ότι δεν θα επιστρέψει το σύστημα S-400 στη Ρωσία και έτσι θα συνεχίσει η Τουρκία να υπόκειται στις κυρώσεις των ΗΠΑ, που εξαντλούν την ισχύ της. Ενδέχεται όμως ο Τούρκος πρόεδρος να επιμένει στο σύστημα S-400, έτσι ώστε να μεγιστοποιήσει το όφελος που θα απαιτήσει από τις ΗΠΑ όταν αποφασίσει να το επιστρέψει, χωρίς απαραιτήτως να πληγεί η έντιμη συνεργασία του με τον πρόεδρο Πούτιν.
Οπως υπογραμμίζει ο Τζαν Κασάπογλου στην «Κ», «παρά το S-400 η Τουρκία εξακολουθεί να συμμετέχει στις περιπολίες του ΝΑΤΟ στα σύνορα με τη Ρωσία». Προφανώς αυτό δεν ενοχλεί τον πρόεδρο Πούτιν. Ούτε τον πρόεδρο Ερντογάν ενοχλεί το γεγονός ότι το S-400 παραδόθηκε χωρίς το απαραίτητο αντιαεροπορικό σύστημα, δεν είναι συμβατό με το κεντρικό τουρκικό ραντάρ της Boeing και δεν πλαισιώθηκε από το υψηλής τεχνολογίας anti-stealth ρωσικό ραντάρ. Κατά συνέπεια, το S-400 όπως είναι σήμερα μοιάζει περισσότερο με διαπραγματευτικό όπλο, παρά με λειτουργικό σύστημα. Η τουρκική πολεμική αεροπορία, εάν δεν εκσυγχρονίσει τα F-16, δεν αποκτήσει νέα F-16 και αν αποκλειστεί οριστικά από τα F-35, τότε το 2030 θα επιχειρεί με πεπαλαιωμένα αεροσκάφη. Οπως επισημαίνει ο Τζαν Κασάπογλου στο «National Interest», ο στόλος αυτός δεν μπορεί να υποστηρίξει το πλεονέκτημα που «χτίζει» η Τουρκία στη θάλασσα με τις τέσσερις νέες κορβέτες, τις φρεγάτες I-class και τα έξι αθόρυβα υποβρύχια Reis-class που αναμένονται έως το 2026. Η δύναμη αυτή θα διατηρεί ισχύ ακόμα και απέναντι στις γαλλικές φρεγάτες της Ελλάδας, αλλά θα βρίσκεται εκτεθειμένη στην ελληνική Πολεμική Αεροπορία. Η Αθήνα θα κερδίζει το συνολικό παιχνίδι με τα εκσυγχρονισμένα F-16 και τα 24 Rafale πέμπτης γενιάς.

Το τουρκικό μαχητικό Milli Muharip Uçak (MMU), παλαιότερα γνωστό ως TF-X, δεν είναι υποκατάστατο των F-16 γιατί παραμένει χωρίς δική του μηχανή. Θα πετάξει δοκιμαστικά το 2022 με ξένη μηχανή (στοκ). Δεν μπορεί να παραχθεί σε ικανό αριθμό πριν από το 2035 και δεν είναι πέμπτης γενιάς. Τα drones (ετοιμάζονται το Bayraktar TB-3 και το MIUS) δεν αρκούν. Η Μόσχα μπορεί να ολοκληρώσει τη μεταφορά τεχνολογίας S-400, να προμηθεύσει αεροσκάφη Su-35 και Su-57 ή να εφοδιάσει το τουρκικό μαχητικό με τη μηχανή RD-33 MK που χρησιμοποιούν τα MiG-35 και MiG-29 Μ / Μ2. Ομως, σε αυτή την περίπτωση η τουρκική αεροπορία θα παραμείνει εκτός των τεχνολογικών εξελίξεων, ενώ οι αμερικανικές κυρώσεις θα επεκταθούν. Η Τουρκία δεν έχει άλλη λύση πέρα από την επανεκκίνηση των σχέσεων με τις ΗΠΑ. Η Αθήνα δεν πρέπει να αιφνιδιαστεί αν η «θυσία» των S-400 επαναφέρει την Αγκυρα στο τραπέζι της προηγμένης αμερικανικής τεχνολογίας και ανοίξει τον δρόμο ακόμα και για τα F-35…

Η σχέση με τη Μόσχα

«Αμέσως μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 ο πρόεδρος Πούτιν δέχθηκε τον πρόεδρο Ερντογάν στο παλάτι του Κωνσταντίνου στην Αγία Πετρούπολη», λέει στην «Κ» ο Σονέρ Τσαγαπτάι. «Ηθελε να του δείξει ότι είναι έτοιμος να αλλάξει την πολιτική αιώνων της Ρωσίας απέναντι στην Τουρκία». Φαίνεται ότι στη συνάντηση αυτή προσφέρθηκε για πρώτη φορά στην Αγκυρα το σύστημα S-400. Ποια θα είναι η συνέχεια της παράτολμης σχέσης μεταξύ ορθοδόξων και μουσουλμάνων; Θα επέλθει διάσταση με τη Δύση, θα αποδειχθεί μια πρόσκαιρη περιπέτεια ή θα διασωθεί ο ατλαντικός γάμος χωρίς να διακοπεί η «παράνομη σχέση»; Το βέβαιο είναι ότι ο στόλος των 250 τουρκικών F-16 θα πρέπει να αποσυρθεί σε 10-15 χρόνια και όλες οι εναλλακτικές λύσεις είναι κατά πολύ κατώτερες. Οι φιλοδοξίες της Τουρκίας δεν μπορούν να υποστηριχθούν από μια αεροπορία παλαιάς τεχνολογίας, την ίδια ώρα που η Ελλάδα υπογράφει συμφωνία αμυντικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ, αναβαθμίζει τα δικά της F-16 και ζητεί να αγοράσει F-35. «Ο Ερντογάν θα ήθελε να αποκαταστήσει τη σχέση με τις ΗΠΑ διότι από αυτό εξαρτάται και η αναθέρμανση της σχέσης της τουρκικής οικονομίας με τα διεθνή χρηματοοικονομικά κέντρα, που θα συμβάλουν στην ανάκαμψη, απαραίτητη για την πολιτική ενδυνάμωση του κυβερνώντος κόμματος», επισημαίνει ο κ. Τσαγαπτάι. Ωστόσο, πολλά θα εξαρτηθούν από τη συμπεριφορά των ΗΠΑ. Μια ωμή απόρριψη μπορεί να σπρώξει την Αγκυρα στη μονιμοποίηση της σχέσης με τη Μόσχα.

ΣΧΕΤΙΚΑ TAGS
Τουρκία  |  ΗΠΑ  |  Ρωσία  |  Ευρώπη  | 
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Άλλα άρθρα συγγραφέα

Kathimerini.gr

Κόσμος: Τελευταία Ενημέρωση

X