Μέσα από τις εξελίξεις που ξετυλίγονται τις τελευταίες μέρες στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, νέα μέσα πολέμου και κατασκοπείας κάνουν την εμφάνιση τους. Τα συμβατικά μέσα πολέμου παρά την χρησιμότητα τους, σιγά σιγά έρχονται σε δεύτερη μοίρα όταν βρισκόμαστε σε περίοδο ειρήνης, και δεν φέρουν κανένα άλλο ρόλο και χαρακτήρα παρά αποτρεπτικό.
Στο νησί μας το τελευταίο διάστημα διανύουμε μια περίοδο όπου μη επανδρωμένα αεροσκάφη (Unmanned AerialVehicles / Drones) και θέματα κυβερνοασφάλειας (cybersecurity) αποτελούν πρώτες ειδήσεις στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Ουκ ολίγοι είναι αυτοί που μιλούν για αόρατες απειλές και για υβριδικό πόλεμο μεταξύ των «μεγάλων» πάνω στην Μεσόγειο. Πότε ήταν τα πρώτα παραδείγματα «υβριδικού πολέμου» και πως αυτός προσδιορίζεται από τις δυνάμεις της Δύσης και την Ρωσία;
Ο ορισμός της Δύσης
Ο πιο διαδεδομένος και «εύκολος» ορισμός που μπορεί κάποιος να βρει για το φαινόμενο το οποίο ονομάζουμε Υβριδικό Πόλεμο, είναι αυτός που του προσέδωσε ο Δρ. Φράνκ Χόφμαν. Ο ορισμός αυτός εντάχθηκε για να εξηγήσει τα νέα μέσα που εντάχθηκαν σιγά σιγά στον τρόπο που οι άνθρωποι διεξάγουν τον πόλεμο. Ο Υβριδικός Πόλεμος είναι τα συμβατικά μέσα διεξαγωγής πολεμικών επιχειρήσεων ή εχθροπραξιών με την επιπλέον εφαρμογή ασύμμετρων τακτικών για τα δεδομένα του παραδοσιακού πολέμου. Αυτές οι ασύμμετρες απειλές σύμφωνα με τον ίδιο μπορούσαν να περιέχουν τρομοκρατικές επιθέσεις και δημιουργία αναταραχών.
Προσθέτοντας στη θεωρία του Χόφμαν, πολλοί ειδικοί και θεωρητικοί του ΝΑΤΟ, προσπάθησαν να την προσαρμόσουν στις γρήγορες εναλλαγές του 21ου αιώνα, με τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας και τον ηλεκτρονικό πόλεμο να κάνουν την εμφάνιση τους ως «σταθερές» στα εγχειρίδια των στρατιωτικών σχολών. Ένας από αυτούς τους λόγους ήταν για να εξηγήσουν τις εναλλαγές στα ρωσικά στρατιωτικά δόγματα και ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας.
Περί τα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 2000, ο «Υβριδικός Πόλεμος» σύμφωνα με το την Βορειοατλαντική Συμμαχία, ήταν ένα πολυδιάστατο μείγμα μέσων τα οποία μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν κακόβουλα από μια ξένη δύναμη. Αυτά παρά τα προαναφερθέντα μπορούσαν να περιέχουν διπλωματικές και πολιτικές πιέσεις, οικονομική και ανθρωπιστική βοήθεια, κοινωνικές πιέσεις ή και επιδράσεις μέσω των ΜΜΕ.
Η απόρριψη της θεωρίας
Μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, η Ρωσία πλέον βρίσκεται σε μια προσπάθεια επανατοποθέτησης της στην διεθνή σκακιέρα ως «μεγάλη δύναμη». Ως πρωτοπόροι στην εξερεύνηση νέων μεθόδων πολέμου, η ρωσική φιλοσοφία ή δόγμα Γκιμπρίντναγια Βόηγνια (Gibridnaya Voyna), το οποίο τα τελευταία χρόνια εγκαθιδρύεται ως ένα από τα βασικά δόγματα του ρωσικού στρατού, απορρίπτει την θεωρία περί υβριδικού πολέμου. Αντίθετα έρχεται να ξεκαθαρίσει πως στον «παραδοσιακό» πόλεμο αν και πολλά έχουν αλλάξει, η τεχνολογία πλέον επιτρέπει την άσκηση πίεσης και την υπονόμευση των εχθρών μιας χώρας ή ξένων κυβερνήσεων, μέσω πολιτικών, κοινωνικών και ιδεολογικών μεθόδων.
Η Εποχή του Κυβερνοπολέμου και η Υβριδική Απειλή
Ο «πρώτος κυβερνοπόλεμος» μεγάλης κλίμακας καταγράφεται το 2007 με τις επιθέσεις στο δίκτυο ηλεκτροδότησης της Εσθονίας, που είχαν ως αποτέλεσμα όλες οι υπηρεσίες, τράπεζες και δίκτυα τηλεφωνίας και διαδικτύου της χώρας να βρεθούν εκτός λειτουργίας. Η κυβέρνηση της Εσθονίας κατηγόρησε ανοιχτά την Ρωσία ως υπαίτιο για τις επιθέσεις, καθώς η Διεύθυνση IP των επιθέσεων μετά από έρευνα έδειξε πως η πηγή βρισκόταν στη Σιβηρία. Η Ρωσία από την πλευρά της απέρριψε οποιαδήποτε κατηγορία, ενώ το ΝΑΤΟ υπέδειξε πως οποιαδήποτε επίθεση σε ένα κράτος μέλος του, είναι επίθεση εναντίων όλων.
Μια άλλη περίπτωση που χαρακτηρίζει την χρήση υβριδικών μέσων για πολλούς, είναι η περίοδος κατά την οποία διεξήχθη η προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσική Ομοσπονδία μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαρτίου 2014. Η Ρωσική κυβέρνηση κατηγορείται πως με την χρήση κοινωνικών πιέσεων (μέσω του μεγάλου αριθμού εθνικών Ρώσων), δυσβάστακτων οικονομικών πρακτικών κατά της Ουκρανιας και κυβερνοεπιθέσεων στα δίκτυα ηλεκτρισμού και άμυνας της χώρας, καθοδήγησε με αυτό τον τρόπο τα γεγονότα. Όπως και το 2007, η Ρωσία αντικρούει οποιαδήποτε κατηγορία και υποστηρίζει πως οι κάτοικοι της Κριμαίας, στην πλειονότητα τους Ρώσοι, είχαν το δικαίωμα σε αυτοδιάθεση.
Σήμερα, όπου η τεχνολογία συνεχώς εντάσσεται όλο και περισσότερο στην καθημερινότητα του σύγχρονου ανθρώπου, νέες απειλές έχουν κάνει την εμφάνιση τους σε τομείς που πριν δεν υπήρχαν. Η εδραίωση του διαδικτύου και των «έξυπνων» συσκευών, έφεραν παράλληλα και αντίθετα αποτελέσματα, όπως ο «ηλεκτρονικός πόλεμος», ο «πόλεμος των πληροφοριών», δηλαδή η παραπληροφόρηση και η έμμεση πίεση των ευάλωτων πληθυσμών, που πολλοί ταυτίζουν με παραδείγματα όπως οι εκλογή Τράμπ και την εμπλοκή του Facebook με την Cambridge Analytica.
