Kathimerini.gr
Σε μια νέα φάση επικίνδυνης κλιμάκωσης εισήλθε η σύγκρουση Ινδίας – Πακιστάν, που πυροδοτήθηκε από τη φονική επίθεση της 22ας Απριλίου εναντίον τουριστών στο υπό ινδική κυριαρχία τμήμα του Κασμίρ. Τη νύχτα της Τρίτης προς Τετάρτη η ινδική αεροπορία εξαπέλυσε επιθέσεις εναντίον στόχων στο πακιστανικό τμήμα του Κασμίρ και σε άλλες περιοχές του Πακιστάν, για να ακολουθήσουν ανταλλαγές βολών πυροβολικού στη γραμμή επαφής.
Τουλάχιστον 34 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο Πακιστάν, συμπεριλαμβανομένων αρκετών παιδιών, ενώ δεκάδες άλλοι τραυματίστηκαν. Λίγο αργότερα, από τις βολές του πακιστανικού πυροβολικού σκοτώθηκαν επτά άνθρωποι και τραυματίστηκαν πολλοί άλλοι στο ινδικό Κασμίρ. Από το γραφείο του Πακιστανού πρωθυπουργού Σεχμπάζ Σαρίφ ανακοινώθηκε ότι καταρρίφθηκαν πέντε μαχητικά αεροσκάφη της Ινδίας, ενώ στρατιωτικοί αξιωματούχοι έλεγαν ότι μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται τρία γαλλικά αεροσκάφη Rafale. Η Ινδία δεν είχε επιβεβαιώσει την είδηση, αλλά διεθνή πρακτορεία έκαναν λόγο για κατάρριψη τουλάχιστον τριών αεροσκαφών.
Το ινδικό υπουργείο Αμυνας έκανε λόγο για «στοχευμένη και συγκρατημένη» δράση, βεβαιώνοντας ότι δεν επλήγη καμία βάση του πακιστανικού στρατού παρά μόνο θέσεις των τρομοκρατικών οργανώσεων Lashkar-e-Toiba και Jaish-e-Mohammed που ενοχοποιήθηκαν από το Νέο Δελχί για την επίθεση της 22ας Απριλίου, κατά την οποία 25 Ινδοί και ένας Νεπαλέζος τουρίστας έχασαν τη ζωή τους. Αντίθετα, το πακιστανικό ΥΠΕΞ διέψευσε ότι υπάρχουν βάσεις τρομοκρατικών οργανώσεων στο εσωτερικό της χώρας και χαρακτήρισε τα ινδικά πλήγματα «πράξη απρόκλητου πολέμου».
Στρατιωτικοί αναλυτές σημείωναν ότι τα χθεσινά πλήγματα της Ινδίας ήταν ισχυρότερα από εκείνα κατά την τελευταία σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών το 2019 και ότι βομβαρδίστηκαν στόχοι στην Πουντζάμπ, στην πλέον πολυάνθρωπη περιφέρεια του Πακιστάν, για πρώτη φορά μετά τον μεγάλο πόλεμο του 1971. Με αυτά τα δεδομένα πιθανολογείται ότι το Πακιστάν θα αναγκαστεί να απαντήσει, κάτι που θα φέρει τις δύο μεγάλες χώρες με τα ισοδύναμα πυρηνικά οπλοστάσια στο κατώφλι ενός πολέμου πλήρους κλίμακας.
«Οπλο» το νερό
Η κρισιμότητα της κατάστασης ανάγκασε τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι να αναβάλει την προγραμματισμένη επίσημη περιοδεία του σε Νορβηγία, Κροατία και Ολλανδία. Λίγες ώρες προτού εκδηλωθεί η αεροπορική επιδρομή, ο Μόντι ανακοίνωσε επίσημα τη χρησιμοποίηση των υδάτινων πόρων του Κασμίρ ως πολεμικού όπλου εναντίον των γειτόνων του, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά στα χρονικά. «Το νερό (του Ινδού και άλλων ποταμών) που ανήκει στην Ινδία και μέχρι χθες κυλούσε στο εξωτερικό, θα σταματήσει να κυλάει προς τα εκεί για να εξυπηρετεί στο εξής τα ινδικά συμφέροντα», δήλωσε ο Ινδός πρωθυπουργός. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης συστρατεύθηκαν με την κυβέρνηση, σε μια χώρα που η κοινή γνώμη εξοργίστηκε από τις επιθέσεις της 22ας Απριλίου χρεώνοντάς τες στο Πακιστάν.
Η πρώτη αντίδραση του Ντόναλντ Τραμπ στις ανησυχητικές ειδήσεις από το Κασμίρ ήταν μάλλον συγκρατημένη. «Είναι κρίμα, μόλις ακούσαμε τα νέα… Ελπίζω όλο αυτό να τελειώσει γρήγορα», απάντησε ο Αμερικανός πρόεδρος σε σχετική ερώτηση δημοσιογράφου, στον Λευκό Οίκο. Από την πλευρά του ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο ανέφερε ότι παρακολουθεί την κατάσταση προσεκτικά και έκανε γνωστό ότι συνομίλησε με τους συμβούλους Εθνικής Ασφαλείας των δύο αντιμαχόμενων πλευρών. Στην τελευταία ινδο- πακιστανική σύγκρουση του 2019, όταν πρόεδρος των ΗΠΑ ήταν και πάλι ο Ντόναλντ Τραμπ, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο κινητοποιήθηκε με πολύ γρήγορο και δυναμικό τρόπο προκειμένου να αποτραπούν τα χειρότερα.
Από την πλευρά της η Βρετανία, μια χώρα με μεγάλες κοινότητες Ινδών και Πακιστανών, ξεκίνησε «επείγουσες διαβουλεύσεις» με Νέο Δελχί και Ισλαμαμπάντ, όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ. Την ανησυχία της εξέφρασε η Κίνα, η οποία μετέχει μαζί με την Ινδία στην ομάδα χωρών BRICS, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί σχέσεις στρατηγικής συνεργασίας με το Πακιστάν, του οποίου είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων. «Η Ινδία και το Πακιστάν είναι γείτονες που δεν μπορούν να μετακινηθούν, ενώ γειτονεύουν και με την Κίνα. Επιθυμούμε να εργαστούμε μαζί με τη διεθνή κοινότητα ώστε να παίξουμε εποικοδομητικό ρόλο στην αποκλιμάκωση των εντάσεων», ανέφερε εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών.
Σταθερός σύμμαχος η Τουρκία
Στο πλευρό του σταθερού συμμάχου της, του Πακιστάν, στάθηκε η Τουρκία, καταδικάζοντας τις επιχειρήσεις του ινδικού στρατού. «Η επίθεση που πραγματοποιήθηκε την περασμένη νύχτα από την Ινδία δημιουργεί τον κίνδυνο ενός ολοκληρωτικού πολέμου. Καταδικάζουμε αυτή την επιθετική πρωτοβουλία», αναφέρεται σε ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ. Την περασμένη εβδομάδα, ρεπορτάζ του φιλοκυβερνητικού Τύπου στην Τουρκία ανέφεραν ότι έξι τουρκικά αεροπλάνα μετέφεραν πρόσφατα στρατιωτικό υλικό στο Πακιστάν, εν μέσω κλιμάκωσης των εντάσεων με την Ινδία. Η τουρκική κυβέρνηση διέψευσε την πληροφορία. Αγκυρα και Ισλαμαμπάντ έχουν στενή συνεργασία στο στρατιωτικό και στο πολιτικό πεδίο. Το Πακιστάν στηρίζει τις τουρκικές θέσεις στο Κυπριακό και η Τουρκία τις πακιστανικές στο θέμα του Κασμίρ. Τον περασμένο Φεβρουάριο ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στο Πακιστάν, την οποία ανταπέδωσε ο Πακιστανός πρωθυπουργός Σεχμπάζ Σαρίφ επισκεπτόμενος την Τουρκία στις 22 Απριλίου – ακριβώς την ημέρα που ξέσπασε η φονική επίθεση στο ινδικό Κασμίρ.
Πώς η ένταση κατέληξε στην επιχείρηση «Sindoor»
Δύο εβδομάδες μετά τη φονική επίθεση κατά τουριστών στο ινδικό Κασμίρ, η Ινδία εξαπέλυσε μια σειρά πυραυλικών πληγμάτων σε τοποθεσίες του Πακιστάν και σε περιοχές του Κασμίρ υπό πακιστανική κυριαρχία. Η επιχείρηση, υπό την ονομασία «Sindoor», έχει φέρει τις δύο χώρες στα πρόθυρα ενός ακόμη πολέμου.
Θρησκευτικός συμβολισμός
Η ονομασία που έδωσε το Νέο Δελχί στη στρατιωτική επιχείρηση κατά του Πακιστάν φέρει θρησκευτικό συμβολισμό. To sindoor αναφέρεται στη βερμιγιόν κουκκίδα στο μέτωπο των γυναικών της Ινδίας, που υποδεικνύει πως είναι έγγαμες. Το μακελειό του Απριλίου στο υπό ινδική διοίκηση Κασμίρ άφησε χήρες πολλές Ινδές. Λίγες ημέρες μετά, η εικόνα μιας γυναίκας δίπλα στο άψυχο σώμα του συζύγου της έγινε viral, εξελισσόμενη σε σύμβολο του σπαραγμού για τα θύματα της επίθεσης.
Πώς επηρεάζονταιοι αερομεταφορές;
Η Ινδία προχώρησε στην αναστολή λειτουργίας πολλών αεροδρομίων της, κάτι που είχε συνέπεια την ακύρωση πολλών πτήσεων από τις αεροπορικές εταιρείες Indigo και Spicejet. Η Air India άλλαξε επίσης δύο από τις διεθνείς πτήσεις της. Η Qatar Airways ανέστειλε προσωρινά τις πτήσεις προς το Πακιστάν. Η Pakistan International Airlines ανακοίνωσε ότι οι πτήσεις που βρίσκονταν ήδη στον αέρα εξετράπησαν προς το Καράτσι, ενώ εκείνες που αναμενόταν να αναχωρήσουν αναβλήθηκαν.
Η ιστορία μιας παλιάς πληγής
Με την απόσυρση των Βρετανών το 1947, η υποήπειρος διαιρέθηκε με βάση το θρήσκευμα: το τμήμα όπου πλειοψηφούσαν οι ινδουιστές έγινε Ινδία και τα δύο τμήματα με μουσουλμανική πλειονότητα σχημάτισαν το Πακιστάν. Η πιο ακανθώδης εκκρεμότητα ήταν εκείνη του Κασμίρ, που αποτελούσε τη στιγμή του διαμελισμού ανεξάρτητο πριγκιπάτο. Παρότι η πλειονότητα των κατοίκων ήταν μουσουλμάνοι, ο μαχαραγιάς Χάρι Σαχ επέλεξε τελικά να προσχωρήσει στην Ινδία, γεγονός που προκάλεσε τον πρώτο πόλεμο. Οι Πακιστανοί κατέλαβαν το ένα τρίτο του εδάφους, ενώ η ανακωχή της Πρωτοχρονιάς του 1949 προέβλεπε δημοψήφισμα με το ερώτημα της αυτοδιάθεσης, κάτι που η Ινδία ουδέποτε εφάρμοσε. Οι επόμενοι πόλεμοι του 1965 και του 1999 δεν άλλαξαν το στάτους κβο. Το 1987 ξεσπάει μεγάλη εξέγερση στο υπό ινδική κυριαρχία Κασμίρ, ύστερα από εκτεταμένη νοθεία στις τοπικές εκλογές. Η αιματηρή καταστολή στρέφει τους μουσουλμάνους στον ένοπλο αγώνα. Ηδη από το 1985 είχε συγκροτηθεί η Lashkar-e-Taiba με χρήματα και στήριξη του Οσάμα μπιν Λάντεν, ο οποίος εκείνη την εποχή ήταν συνεργάτης των Αμερικανών στον αγώνα εναντίον των Σοβιετικών, στο Αφγανιστάν. Το λουτρό αίματος που προκάλεσαν ισλαμιστές κομάντος στη Βομβάη τον Νοέμβριο του 2008 (175 νεκροί, περισσότεροι από 300 τραυματίες) οδηγεί την Ινδία να ακυρώσει τις συμφωνίες ειρήνευσης.
Κίνδυνος για «ντόμινο»
Οπως έγραφε η «Κ» την Κυριακή, οι κίνδυνοι για ένα περιφερειακό φαινόμενο «ντόμινο» είναι μεγάλοι. Ο Μόντι έχει βάλει στο στόχαστρο όχι μόνο το Ισλαμαμπάντ αλλά και την προσωρινή κυβέρνηση του Μπανγκλαντές υπό τον Μοχάμεντ Γιούνους. Ο βραβευμένος με Νομπέλ Ειρήνης οικονομολόγος ανέλαβε καθήκοντα τον περασμένο Αύγουστο ύστερα από τη λαϊκή εξέγερση εναντίον της προκατόχου του Σεΐχ Χασίν, η οποία κατέφυγε στην Ινδία. Στους μήνες που ακολούθησαν, ο Γιούνους αποστασιοποιήθηκε από τον παραδοσιακό άξονα με την Ινδία και στράφηκε προς το Πακιστάν και την Κίνα. Από την πλευρά του, ο Πακιστανός πρωθυπουργός Σεχμπάζ Σαρίφ αλλά και η Τεχεράνη πνέουν μένεα εναντίον του Μόντι για την ινδική υποστήριξη στα αποσχιστικά κινήματα του πακιστανικού και του ιρανικού Βαλουχιστάν.
