Καθώς η Ευρώπη αντιμετωπίζει την απειλή ενός εμπορικού πολέμου με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι 27 Επίτροποι θα συγκεντρωθούν μεθαύριο, Τετάρτη, για να συζητήσουν ένα από τα πιο ακανθώδη ζητήματα των Βρυξελλών: τα οικονομικά της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Γεωργοί, νεοσύστατες επιχειρήσεις, κινηματογραφιστές και αμυντική βιομηχανία ― όλοι έχουν συμφέροντα στο επταετές ταμείο της Ε.Ε., το οποίο σήμερα ανέρχεται σε 1,2 τρισ. ευρώ. Και όλοι αγωνίζονται με νύχια και με δόντια για να προστατεύσουν το μερίδιό τους από πιθανές περικοπές της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σύμφωνα με ανάλυση του Politico.
Ιστορικό επίτευγμα ή φιάσκο μεγατόνων
Η μεταρρύθμιση της δημοσιονομικής πολιτικής με τον επανασχεδιασμό του γιγαντιαίου προϋπολογισμού της Ε.Ε. θα μείνει στην ιστορία ως επίτευμα της φον ντερ Λάιεν ή ως φιάσκο μεγατόνων.
Οι επίτροποι είναι εξοργισμένοι με τις προσπάθειες της φον ντερ Λάιεν να καταργήσει αγαπημένα τους προγράμματα
«Ο προϋπολογισμός είναι πολιτική που εκφράζεται με αριθμούς», δήλωσε ο Γιοχάνες Χαν, πρώην επίτροπος της Ε.Ε. για τον προϋπολογισμό.
Και οι τελευταίες εβδομάδες σκληρών διαπραγματεύσεων για το επταετές σχέδιο δαπανών που προορίζεται να τεθεί σε εφαρμογή από το 2028 δείχνουν ότι μάλλον έχει δίκιο.
Οι επίτροποι είναι εξοργισμένοι με τις προσπάθειες της φον ντερ Λάιεν να καταργήσει αγαπημένα τους προγράμματα, οι κυβερνήσεις γεμίζουν το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο της με εξίσου οργισμένα μηνύματα και οι αγρότες είναι έτοιμοι να βγουν στους δρόμους αν δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματά τους.
«Έχω το τρακτέρ με τη μηχανή αναμμένη», προειδοποίησε ο Μασιμιλιάνο Τζιανσάντι, επικεφαλής της Copa, Επιτροπής των Επαγγελματικών Αγροτικών Οργανώσεων, που αντιπροσωπεύει επισήμως περίπου 22 εκατομμύρια απασχολούμενους στον κλάδο από όλη την Ε.Ε. και διαθέτει μεγάλη ισχύ και επιρροή, σε απάντηση στις φήμες για περικοπές στον τεράστιο προϋπολογισμό για τις αγροτικές ενισχύσεις.
Μόλις μερικά 24ωρα πριν από την παρουσίαση του σχεδίου προϋπολογισμού από τη φον ντερ Λάιεν την Τετάρτη, πολλά παρέμεναν αβέβαια. Οποια απόφαση και αν πάρει η Επιτροπή μπορεί να απορριφθεί από τις κυβερνήσεις των κρατών μελών και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στη διάρκεια των επόμενων δύο ετών διαπραγματεύσεων, που δεν θα είναι ανέφελες, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις.
Μέχρι την Τετάρτη, οι επίτροποι και οι κορυφαίοι σύμβουλοί τους θα πρέπει να απαντήσουν σε κρίσιμα ερωτήματα: Πόσο μεγάλος θα είναι ο προϋπολογισμός; Ποιοι φόροι θα επιβληθούν για την αποπληρωμή του χρέους της Ε.Ε.; Θα εξακολουθήσουν να παίζουν ρόλο οι περιφέρειες;
Πού θα πάνε τα λεφτά
Τα επόμενα χρόνια, η Ε.Ε. θα πρέπει να κάνει περισσότερα, δαπανώντας περίπου το ίδιο ποσό χρημάτων.
Πολλά ερωτήματα έχουν τεθεί σχετικά με τις λεπτομέρειες του σχεδίου, οι οποίες παραμένουν μυστικές μέχρι και την τελευταία στιγμή. Ωστόσο, είναι κοινό μυστικό ότι τα διαθέσιμα χρήματα δεν θα είναι αρκετά για να καλύψουν τις νέες ανάγκες ― από την άμυνα έως την καινοτομία και τις κλιματικές καταστροφές ― που έχουν συσσωρευτεί τα τελευταία χρόνια.
Σε μια εποχή περιορισμών στους προϋπολογισμούς και επιβράδυνσης της ανάπτυξης, οι δύο μεγαλύτερες χώρες της Ε.Ε., η Γαλλία και η Γερμανία, καθώς και αρκετές άλλες, δεν έχουν καμία διάθεση να στείλουν περισσότερα χρήματα στις Βρυξέλλες. Η Επιτροπή έχει βρεθεί σε θέση αμηχανίας.
Προκειμένου να αποδεσμευτούν περισσότερα κονδύλια για την άμυνα και τις νεοσύστατες επιχειρήσεις, το τμήμα προϋπολογισμού της Ενωσης εξετάζει το ενδεχόμενο να μειώσει έως και κατά 20% τους προϋπολογισμούς της Ε.Ε. για τη γεωργία και τις περιφέρειες, οι οποίοι συναποτελούν τα δύο τρίτα των τρεχόντων διαθεσίμων της.
Ωστόσο, αυτό δεν θα είναι εύκολο, καθώς οι αγρότες, οι ερευνητές και οι περιφέρειες σε ολόκληρη την Ευρώπη ― καθώς και οι ισχυροί υποστηρικτές τους στο ευρωκοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ― αντιτίθενται σε περικοπές.
Ποιος θα διαχειρίζεται τα έσοδα
Η μεγάλη ιδέα της φον ντερ Λάιεν είναι να συγχωνεύσει πληθώρα προγραμμάτων σε ένα ενιαίο ταμείο, το οποίο θα καθορίζει τις δαπάνες σε τομείς από τις αγροτικές επιδοτήσεις έως την κοινωνική στέγαση.
Σύμφωνα με αυτό το νέο σύστημα, οι πληρωμές του προϋπολογισμού ― ειδικά οι περιφερειακές δαπάνες, που αποτελούν το ένα τρίτο του προϋπολογισμού της Ε.Ε. ― θα συνδέονται με την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων.
Οι υποστηρικτές εκτιμούν ότι αυτό θα διευκολύνει την πρόσβαση των δικαιούχων στα χρήματα της Ε.Ε. και θα ενθαρρύνει την παραγωγικότητα, παρέχοντας κίνητρα για εθνικές μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, η πλειονότητα των κυβερνήσεων της Ε.Ε. ανησυχεί ότι η αλλαγή αυτή θα ενισχύσει τις κεντρικές διοικήσεις και θα περιθωριοποιήσει τις περιφέρειες, οι οποίες σήμερα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαχείριση των κονδυλίων της Ε.Ε.
Υπάρχουν φόβοι ότι η παράδοση των χρημάτων σε κυβερνήσεις ― που θα στερήσει τη δυνατότητα ελέγχων από τις φτωχότερες περιφέρειες, όπως συμβαίνει σήμερα ― θα μπορούσε να υπονομεύσει τον στόχο της Ε.Ε. για τη μείωση των ανισοτήτων.
Ποιοι νέοι φόροι θα εισαχθούν
Η Επιτροπή δέχεται μεγάλη πίεση να εισαγάγει νέους φόρους σε επίπεδο Ε.Ε. ή να μεταφέρει ποσά από τα εθνικά φορολογικά έσοδα ― γνωστά ως «ιδία μέσα» ― για να καταβάλλει 25 έως 30 δισ. ευρώ ετησίως στο κοινό χρέος που εκδόθηκε για τη χρηματοδότηση της ανάκαμψης μετά την πανδημία Covid.
Ωστόσο, οι συζητήσεις των τελευταίων ετών στις Βρυξέλλες επιβεβαίωσαν τη ρήση του Ουίνστον Τσόρτσιλ ότι «δεν υπάρχει καλός φόρος», όπως σχολιάζει το Politico.
Οι κυβερνήσεις των κρατών μελών είναι γενικά πολύ επιφυλακτικές στο να δώσουν στις Βρυξέλλες υπερβολική εξουσία ως προς την είσπραξη των χρημάτων των ψηφοφόρων τους και γενικά αντιτίθενται στο να παραχωρήσουν μέρος των εγχώριων φορολογικών εσόδων τους. Επί του παρόντος, η συντριπτική πλειονότητα των κονδυλίων της Ε.Ε. προέρχεται από συνεισφορές των κυβερνήσεων.
Σύμφωνα με εσωτερικό έγγραφο που επικαλείται το Politico, η Επιτροπή πρότεινε την Παρασκευή τρεις νέους φόρους που στοχεύουν τα μη ανακυκλωμένα ηλεκτρικά απόβλητα, τα προϊόντα καπνού και τις μεγάλες εταιρείες στην Ε.Ε. με κύκλο εργασιών άνω των 50 εκατ. ευρώ.
Τέτοιου είδους ιδέες για φόρους χρονολογούνται από το 2021 και την επιβολή συνοριακού φόρου άνθρακα με διάθεση μέρους των εσόδων που παράγονται στο σύστημα εμπορίας εκπομπών.
Αν και οι συγκεκριμένες ιδέες εξακολουθούν να βρίσκονται στο τραπέζι, κάθε μία από αυτές αντιμετωπίζει την αντίθεση διαφορετικών ομάδων μελών της Ε.Ε. Δεν θα είναι εύκολο να επιτευχθεί ομοφωνία για νέους φόρους.
Τι θα γίνει με τις πράσινες δαπάνες
Κατά τις τελευταίες διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό, η Ε.Ε. συμφώνησε ότι τουλάχιστον το 30% των δαπανών της θα πρέπει να διατίθεται για την επίτευξη των κλιματικών στόχων. Ωστόσο, οι πράσινες δαπάνες έχουν περάσει από τη μόδα, με τα ακροδεξιά κόμματα να κερδίζουν έδαφος και την ανταγωνιστικότητα να ξεπερνά το περιβάλλον στη λίστα προτεραιοτήτων της Ε.Ε.
Η επικεφαλής της Ε.Ε. για το κλίμα, Τερέζα Ριμπέρα, Ισπανίδα σοσιαλίστρια, επιδιώκει να αυξήσει ― ή τουλάχιστον να διατηρήσει ― τον στόχο του 30% για το κλίμα, προκειμένου να δείξει ότι οι Βρυξέλλες δεν εγκαταλείπουν την πράσινη ατζέντα.
Ωστόσο, ο επίτροπος Προϋπολογισμού, Πιότρ Σεραφίν, πιέζει προς την αντίθετη κατεύθυνση, φοβούμενος ότι ένα τόσο υψηλό όριο θα δυσχεράνει την ανακατανομή των πόρων με βάση τις τρέχουσες ανάγκες.
Η φον ντερ Λάιεν έχει λίγο χρόνο για να λάβει τελική απόφαση σχετικά με τον στόχο για το κλίμα, αλλά και για όλα τα άλλα.
Πηγή: Politico
