Kathimerini.gr
Μπορεί η Fed να διατηρήσει την ανεξαρτησία της στην εποχή της παντοδυναμίας του Τραμπ; Το ερώτημα επανέρχεται στο προσκήνιο με αφορμή τις διαρκείς επιθέσεις του Αμερικανού προέδρου στον Τζερόμ Πάουελ και τις φήμες για την αντικατάστασή του από έναν «σκιώδη» και πειθήνιο διάδοχο μέσα στο καλοκαίρι.
Παρά τους βάσιμους φόβους περί του αντιθέτου, η ανεξαρτησία της Fed φαίνεται πως δεν είναι γραφειοκρατική λεπτομέρεια, αλλά θεμέλιος λίθος του αμερικανικού και, κατ’ επέκταση, του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, διαπιστώνουν οι Financial Times. Kαι της επιτρέπει να λαμβάνει αποφάσεις με βάση οικονομικά δεδομένα και μακροπρόθεσμους στόχους και όχι βραχυπρόθεσμες πολιτικές σκοπιμότητες.
Η Fed έχει διατηρήσει σταθερό το κόστος δανεισμού μεταξύ 4,2% και 4,5% φέτος, φοβούμενη τον αντίκτυπο των δασμών. Απογοητευμένος από τη στάση της, ο Τραμπ επικρίνει δημόσια τον πρόεδρό της, αποκαλώντας τον «ηλίθιο», «απαίσιο», «αδιάφορο» και «πεισματάρη», ενώ μιλάει συχνά για τον αντικαταστάτη του. Στο πλαίσιο αυτό, λένε κάποιοι, διακυβεύεται ο πάγιος διαχωρισμός της νομισματικής πολιτικής της Fed από την πολιτική, που ισχύει από το 1951 και γίνεται σεβαστός από τους περισσότερους προέδρους έκτοτε.
Η αστάθεια, ωστόσο, έχει ανησυχήσει τους επενδυτές, με το δολάριο να υποχωρεί σε χαμηλό τριετίας μετά το δημοσίευμα της WSJ ότι ο Τραμπ ίσως ανακοινώσει έναν σκιώδη πρόεδρο μέσα στο καλοκαίρι. Η απρόβλεπτη χάραξη πολιτικής και η λεκτική βία του Τραμπ δεν είναι οι μόνες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο πρόεδρος της Fed τους τελευταίους 10 μήνες της θητείας του. Οι επιθέσεις του Aμερικανού προέδρου κατά «εχθρών» σε τομείς όπως η νομική και ο ακαδημαϊκός κόσμος, έχουν τροφοδοτήσει μια λαϊκιστική περιφρόνηση για τις ελίτ. «Υπάρχει λιγότερος σεβασμός για τους εμπειρογνώμονες από ό,τι τη δεκαετία του 1990», εξηγεί ο Σεμπάστιαν Μάλαμπι, από το Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.
Η απώλεια της συναίνεσης σχετικά με την κατεύθυνση των επιτοκίων μεταξύ των 12 μελών της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Ανοικτής Αγοράς (FOMC) είναι ένα ακόμη πλήγμα, καθώς ορισμένα μέλη της υπονόησαν πρόσφατα ότι θα ψήφιζαν υπέρ μιας μείωσης στην επόμενη συνεδρίαση. Ο Πάουελ σχεδιάζει να παραμείνει στη θέση μέχρι τη λήξη της θητείας του τον Μάιο του 2026, η αντικατάστασή του, ωστόσο, δεν θα είναι τόσο απλή. Οι επικρίσεις προς τον Πάουελ δεν αφήνουν χώρο για αξιόπιστους υποψηφίους, ενώ ο Τραμπ έχει καταστήσει σαφές ότι η επόμενη επιλογή του θα βασίζεται λιγότερο στην τεχνογνωσία και περισσότερο στην υποταγή στον Λευκό Οίκο.
Οι άνθρωποι της Fed θεωρούν ότι ο Τραμπ υποτιμά τις προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίσει ο υποψήφιός του σε έναν θεσμό με μακρά ιστορία ανεξαρτησίας. «Η μνήμη της δεκαετίας του 1970 είναι χαραγμένη στο θεσμικό πλαίσιο της Fed», λέει η επικεφαλής οικονομολόγος της KPMG US, Νταϊάν Σουόνγκ. «Ακόμη και ο θυρωρός γνωρίζει ποιος ήταν ο χειρότερος πρόεδρος της Fed στην Ιστορία», λέει για τον Αρθουρ Μπερνς, ο οποίος μείωσε τα επιτόκια έπειτα από πιέσεις του Ρίτσαρντ Νίξον πριν από τις προεδρικές εκλογές του 1972, μόνο και μόνο για να εκτοξευθεί ο πληθωρισμός και να καταρρεύσει η ανάπτυξη, μετά το σοκ των τιμών του πετρελαίου το επόμενο έτος. Ο διάδοχός του, Πολ Βόλκερ, που θεωρείται ένας από τους πιο αποτελεσματικούς προέδρους, αναγκάστηκε να αυξήσει τα επιτόκια σε διψήφια ποσοστά για να τιθασεύσει τον πληθωρισμό.
Η ασυνήθιστη οργανωτική δομή της FOMC μπορεί επίσης να αποδειχθεί αποτελεσματικό εμπόδιο στον διάδοχο του Πάουελ να εκπληρώσει απλώς τις επιθυμίες του Tραμπ. Καμιά πολιτική δεν υιοθετείται χωρίς να πειστεί η πλειοψηφία της επιτροπής, στην οποία συμμετέχουν επτά διοικητές με έδρα την Ουάσιγκτον και οι πρόεδροι των 12 περιφερειακών Fed –ιδιωτικών ιδρυμάτων από όλες τις ΗΠΑ–, εκ των οποίων οι πέντε ψηφίζουν για τη νομισματική πολιτική. Ορισμένοι ήταν πολύ πιο αυστηροί από τον Πάουελ, προειδοποιώντας για τη ζημία που θα προκαλέσει ο εμπορικός πόλεμος του Tραμπ στην οικονομία των ΗΠΑ.
Οποιον κι αν επιλέξει ο Τραμπ, θα πρέπει να επικυρωθεί από τη Γερουσία. «Ακόμη κι αν ακούσει τον πρόεδρο τώρα, θα μπορούσε να γίνει πολύ πιο ανεξάρτητος μόλις γίνει πρόεδρος. Ξέρει ότι η Ιστορία θα τον κρίνει. Και κανείς δεν θέλει να τελειώσει την καριέρα του με άθλια απόδοση», συνοψίζει ο Ντόναλντ Κον, πρώην αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της Fed.
