Kathimerini.gr
Σε μία από τις πιο κρίσιμες καμπές των διαπραγματεύσεων για τη Γάζα, το διπλωματικό κέντρο διεργασιών, επαφών και λήψης αποφάσεων βρισκόταν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από το πεδίο των συγκρούσεων. Οχι στην Ουάσιγκτον, όπως εύλογα θα περίμενε κανείς, αλλά σε ένα από τα πλουσιότερα προάστια της Φλόριντα – εκεί όπου βρίσκονται οι επαύλεις των Τζάρεντ Κούσνερ και Στιβ Γουίτκοφ.
Οι δύο μεγιστάνες του αμερικανικού real estate ήταν επιφορτισμένοι με την ολοκλήρωση μιας συμφωνίας που αποτελούσε την κορωνίδα των διπλωματικών φιλοδοξιών του Ντόναλντ Τραμπ – ο οποίος επανειλημμένως είχε διακηρύξει τις βλέψεις του για το περίβλεπτο Νόμπελ Ειρήνης. Στο ιδιόμορφο αυτό «κέντρο διοίκησης» στη Φλόριντα πραγματοποιούσαν και δέχονταν τηλεφωνήματα από τον «ανυπόμονο» πρόεδρο, τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου του Ισραήλ και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις.
Οπως σημειώνουν οι New York Times, στην προσπάθειά του να τερματίσει τον πόλεμο Ισραήλ και Χαμάς, ο Τραμπ δεν στράφηκε σε πολύπειρους διπλωμάτες με εξειδικευμένη γεωπολιτική γνώση, αλλά σε δύο οικεία του πρόσωπα που δραστηριοποιούνται στον κτηματομεσιτικό τομέα. Σύμφωνα με συμβούλους του, ο Τραμπ δεν γνωρίζει με λεπτομέρειες τη μακροπρόθεσμη ειρηνευτική συμφωνία. Αντιθέτως, βασίστηκε στον γαμπρό του για την προώθηση των διαπραγματεύσεων, στις οποίες εμπλεκόταν εδώ και μήνες ο Γουίτκοφ.
Το παρασκήνιο
Με όρους που ευνοούσαν σε μεγάλο βαθμό το Ισραήλ, δεν ήταν ακόμη γνωστό αν η Χαμάς θα συναινούσε στην απελευθέρωση των ομήρων και στην παραίτησή της από τον έλεγχο της Γάζας. Καθώς η προθεσμία εξέπνεε, ο Τραμπ απηύθυνε προειδοποιήσεις στους μαχητές της ισλαμιστικής οργάνωσης, υπενθυμίζοντας πως χιλιάδες μέλη της είχαν ήδη σκοτωθεί και ότι πολλά περισσότερα θα έχαναν τη ζωή τους, αν δεν προχωρούσε η συμφωνία. Λίγες ώρες αργότερα, η Χαμάς συμφώνησε στην έναρξη συνομιλιών για την απελευθέρωση των ομήρων.
«Πολλοί που κάνουν αυτή τη δουλειά είναι καθηγητές ιστορίας, επειδή έχουν μεγάλη εμπειρία, ή διπλωμάτες. Είναι απλά διαφορετικό να είσαι διαπραγματευτής – είναι ένα διαφορετικό άθλημα», λέει ο Κούσνερ – Φωτ.: AP Photo/Jacquelyn Martin
Ενώ συνεργαζόταν με τον Γουίτκοφ στο Μαϊάμι, ο Κούσνερ συμβούλεψε τους Ισραηλινούς να μην ανησυχούν για το τι θα αποφασίσει η Χαμάς σε σχέση με τα άλλα σκέλη της συμφωνίας – κάτι, ωστόσο, που κάθε άλλο παρά άμβλυνε τις ισραηλινές ανησυχίες περί ενδεχόμενης άρνησης της Χαμάς για αποστρατιωτικοποίηση ή παράδοσης του πολιτικού ελέγχου της Γάζας. Ο Κούσνερ εκούσια επικεντρώθηκε στο πρώτο μέρος της δήλωσης, το οποίο στην πράξη σήμαινε ότι οι όμηροι που είχαν απαχθεί την 7η Οκτωβρίου του 2023 θα μπορούσαν σύντομα να επιστρέψουν στα σπίτια τους.
«Ο Στιβ και εγώ είπαμε στο Ισραήλ: “Σας προτρέπουμε να είστε και εσείς θετικοί”», περιγράφει ο Κούσνερ σε συνέντευξή του. Και όταν στις τηλεφωνικές επαφές οι Ισραηλινοί επαναλάμβαναν τον φόβο τους πως η Χαμάς θα απορρίψει κατηγορηματικά οποιαδήποτε συμφωνία, ο Κούσνερ επέμενε: «Αυτή είναι μια στιγμή που πρέπει να είμαστε θετικοί».
Οπως αναφέρουν πηγές με γνώση των διαπραγματεύσεων, οι δυο τους προσέφεραν κομβικές παραχωρήσεις για το μέλλον της μεταπολεμικής Γάζας στον Μπέντζαμιν Νετανιάχου προκειμένου να εξασφαλίσουν την υποστήριξή του. Οι παραχωρήσεις αυτές, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, περιλάμβαναν το «στρογγύλεμα» των διατυπώσεων περί ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους που περιείχαν προηγούμενα ειρηνευτικά σχέδια των αραβικών κρατών. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με αναλυτές, η γλώσσα που χρησιμοποιείται για την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση είναι πολύ πιο ασαφής από τη σαφή έκκληση για μια λύση δύο κρατών που περιέχεται στην ειρηνευτική πρόταση της Σαουδικής Αραβίας και της Γαλλίας τον Ιούλιο.
Επιπλέον, σύμφωνα με πηγές που μίλησαν στο Newsweek, Γουίτκοφ και Κούσνερ άσκησαν πιέσεις και για κάποιες παραχωρήσεις υπέρ των Παλαιστινίων στο τελικό σχέδιο ειρήνης. Σύμφωνα με τις πηγές αυτές, διαδραμάτισαν «κομβικό ρόλο στη διατύπωση που ήταν συμβατή με ορισμένες παλαιστινιακές προτεραιότητες».
Συγκεκριμένα, το σχέδιο ορίζει ότι «κανείς δεν θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει τη Γάζα», μια σαφής στροφή σε σχέση με προηγούμενες προτάσεις του Τραμπ ότι οι κάτοικοι της Γάζας ενδέχεται να επανεγκατασταθούν μόνιμα σε γειτονικές χώρες μετά τον πόλεμο – δηλώσεις που είχαν εξοργίσει τους Αραβες συμμάχους που βοηθούσαν στη διαμεσολάβηση των συνομιλιών μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς.
Πρώτα το «ναι», μετά οι λεπτομέρειες
Ο 44χρονος Κούσνερ, σύζυγος της Ιβάνκα Τραμπ, του δεύτερου παιδιού του Τραμπ από τον πρώτο γάμο του, οικοδόμησε διπλωματικές σχέσεις σε αραβικές χώρες ενώ εργαζόταν ως σύμβουλος κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ. Υπήρξε εκ των βασικών «αρχιτεκτόνων» των Συμφωνιών του Αβραάμ, μιας σειράς διπλωματικών συμφωνιών που ομαλοποιούσαν τις σχέσεις μεταξύ του Ισραήλ και τριών αραβικών κρατών – «προϋπηρεσία» απαραίτητη για την κατανόηση μιας ακανθώδους περιοχής και των περίπλοκων σχέσεων μεταξύ των κρατών.
Την Τρίτη, Κούσνερ και Γουίτκοφ ταξίδεψαν στην Αίγυπτο και από κοινού με μια ομάδα μεσολαβητών που ήδη εργάζονταν εκεί για μέρες κατάφεραν να ολοκληρώσουν επιτυχώς τις διαπραγματεύσεις για απελευθέρωση των Ισραηλινών ομήρων.
Κατά τη διάρκεια της πτήσης τους από τις ΗΠΑ, οι δύο άνδρες επεξεργάστηκαν και εναλλακτικές στρατηγικές στην περίπτωση τυχόν εμπλοκής που θα απειλούσε την επιτυχία του σχεδίου τους. Σύμφωνα με τους ΝΥΤ, κατά τη συνεργασία τους, ο Κούσνερ είχε τον ρόλο κατάρτισης του σχεδίου και ο Γουίτκοφ ήταν επιφορτισμένος με το πρακτικό κομμάτι των τηλεφωνικών επαφών.
Κούσνερ και Γουίτκοφ με τον Αιγύπτιο πρόεδρο στο Κάιρο – Φωτ.: Egyptian Presidency Media Office via AP.
«Στον τομέα των ακινήτων της Νέας Υόρκης, οι διαπραγματεύσεις είναι αδιάκοπες», εξηγεί ο Κούσνερ. «Αλλά υπάρχουν πολλά να διαπραγματευτείς προτού υπογράψεις το συμβόλαιο και καταθέσεις τα χρήματα. Νομίζω ότι έχουμε συνηθίσει σε πολύπλοκες συναλλαγές που είναι πολύ δυναμικές και με πολύπλοκους χαρακτήρες».
Λίγες ώρες μετά την άφιξη του Κούσνερ στην Αίγυπτο, ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι το Ισραήλ και η Χαμάς είχαν καταλήξει σε συμφωνία που θα μπορούσε να σημάνει τον τερματισμό της σύγκρουσης.
Εχοντας σκληραγωγηθεί στην αγορά ακινήτων της Νέας Υόρκης, Κούσνερ και Γουίτκοφ θεωρούν εαυτούς ως διαπραγματευτές που εργάζονται για λογαριασμό του απόλυτου διαπραγματευτή. Η προσέγγισή τους είναι απλή: Πρώτα εξασφαλίζεις ένα «ναι» και έπειτα συζητάς τις λεπτομέρειες.
«Η εμπειρία που έχουμε ο Στιβ και εγώ ως διαπραγματευτές είναι ότι πρέπει να κατανοείς τους ανθρώπους», λέει ο Κούσνερ. «Πρέπει να είσαι σε θέση να καταλάβεις τι θέλουν πραγματικά και μετά να δεις ποιος νομίζεις ότι παίζει παιχνίδια και πόσο περιθώριο έχεις για να πιέσεις τα πράγματα».
«Πολλοί που κάνουν αυτή τη δουλειά είναι καθηγητές ιστορίας, επειδή έχουν μεγάλη εμπειρία, ή διπλωμάτες. Είναι απλά διαφορετικό να είσαι διαπραγματευτής – είναι ένα διαφορετικό άθλημα», προσθέτει ο ίδιος.
Εύσημα και επικρίσεις
Βεβαίως, παρότι κατά καιρούς ο ρόλος του Κούσνερ έχει αναγνωριστεί διακομματικά, δεν είναι λίγοι όσοι τον επικρίνουν για τη στάση του και τον απώτερο στόχο του.
«Υπήρξε εξαιρετικά σημαντικός στις Συμφωνίες του Αβραάμ, ξέρει πώς να χειριστεί τον Μπίμπι και κατανοεί τις αραβικές χώρες», ανέφερε ο Τόμας Ρ. Νάιντς, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο Ισραήλ κατά τη θητεία Μπάιντεν, δίνοντας τα εύσημα στον Κούσνερ. «Αφήστε κατά μέρος τις πολιτικές μου πεποιθήσεις, είμαι περισσότερο από ευτυχής να του αποδώσω την αναγνώριση που του αξίζει».
Ωστόσο, πολλοί του καταλογίζουν πως χρησιμοποιεί τον ρόλο του ως μη αμειβόμενου «εθελοντή» διαπραγματευτή, για να παρακάμψει τη νομική διελκυστίνδα της σύγκρουσης συμφερόντων (που αποκλείει ανταγωνιστές του από την «πίτα») και πως με πρόσχημα την ειρήνη χτίζει σχέσεις για να επενδύσει επιχειρηματικά στη μεταπολεμική στη Γάζα.
Σημειώνεται πως η Affinity Partners, η εταιρεία ιδιωτικών κεφαλαίων του Κούσνερ, χρηματοδοτείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από ξένους επενδυτές και έχει λάβει χρήματα από κρατικά επενδυτικά ταμεία στη Σαουδική Αραβία, στο Κατάρ και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
«Για να είναι επιτυχής η επόμενη φάση αυτής της συμφωνίας, ο Τζάρεντ Κούσνερ πρέπει να σταματήσει να αντιμετωπίζει το ζήτημα αυτό ως μια συμφωνία ακινήτων και να αρχίσει να εστιάζει την προσοχή του στα πολιτικά και ανθρώπινα δικαιώματα», δήλωσε σε ανακοίνωσή του ο γερουσιαστής των Δημοκρατικών, Κρις Βαν Χόλεν.
Οπως σχολιάζουν οι ΝΥΤ, αναφερόμενοι στον αμισθί ρόλο του –όπως και της συζύγου του και κόρης του Αμερικανού προέδρου– κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, «αν ο Κούσνερ φαίνεται γνώριμο πρόσωπο στον Λευκό Οίκο του Τραμπ, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δεν έφυγε ποτέ πραγματικά».
Παρότι ο ρόλος του Κούσνερ έχει αναγνωριστεί διακομματικά, δεν είναι λίγοι όσοι τον επικρίνουν για τη στάση του και τον απώτερο στόχο του – Φωτ.: REUTERS/Kevin Lamarque.
