Σύνοδος COP26: Μια τελευταία ευκαιρία για την διάσωση του πλανήτη

Η Σύνοδος COP26 του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα έρχεται σε μια κρίσιμη χρονικά περίοδο για την ανθρωπότητα όπου η κλιματική αλλαγή (σ.σ. για άλλους κρίση) δείχνει τα δόντια της σε ολόκληρο τον πλανήτη τόσο με την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη όσο και με την αποτυχία –σε διεθνές επίπεδο συνεργασίας- για μια ασφαλή μετάβαση σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα καθώς και την μείωση των εκπομπών αερίων. Η Σύνοδος έρχεται επίσης σε ένα σημαντικό timing και σε σχέση με το παράδειγμα των ΗΠΑ μιας και την επομένη της εκλογής στην αμερικανική προεδρία του Τραμπ, οι Ηνωμένες Πολιτείες αποχώρησαν επισήμως από την Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα (COP15).

Ένα σύντομο ιστορικό

H ιστορία της κατανάλωσης ενέργειας είναι η σύγχρονη ιστορία αυτού του κόσμου. Το κάρβουνο στους κινητήρες εσωτερικής καύσης σφράγισε την πρώτη Βιομηχανική Επανάσταση (έως το 1840 περίπου) και θεμελίωσε το σύγχρονο καθεστώς της ελεύθερης αγοράς. Τα ορυκτά καύσιμα –και δη το πετρέλαιο- ολοκλήρωσαν το τελευταίο στα πλαίσια του 20^ου αιώνα και της έλευσης της δεύτερης Βιομηχανικής Επανάστασης (μετά το 1870 περίπου) ενώ η ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας –στο δεύτερο μισό του 20^ου αιώνα μεταπολεμικά- σφράγισε το ενεργειακό αποτύπωμα της ανθρωπότητας άλλοτε στην βάση της ειρηνικής συνεργασίας και άλλοτε σε μια λεπτή εξισορρόπηση μεταξύ του τρόμου από τον ανταγωνισμό ισχύος και της τραγωδίας των μεγάλων καταστροφών όπως αυτής του Τσέρνομπιλ το 1986. Η σύγχρονη συζήτηση για την κλιματική αλλαγή είναι –επί της ουσίας- μια συζήτηση για την αντιμετώπιση των καταστροφικών συνεπειών από την κατανάλωση ενέργειας: Την υπερθέρμανση του πλανήτη, έντονα καιρικά φαινόμενα και ερημοποιήσεις, την αύξηση της στάθμης της θάλασσας από την υποχώρηση αρκτικών όγκων, την θανατηφόρο ατμοσφαιρική μόλυνση και τις ανθρωπιστικές κρίσεις ως αποτέλεσμα όλων αυτών των βίαιων μεταβολών. Αλλά και μια συζήτηση για το πως οι ηγεσίες του κόσμου μπορούν να βρούν μια κοινή συνισταμένη προκειμένου να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή με μίνιμουμ συναινέσεις. Η COP26 στην Γλασκώβη του ΗΒ είχε και μια σημειολογία: Η σύγχρονη βιομηχανία πετρελαίου ξεκίνησε στην Σκωτία, το 1848.

Από τους G20 στην Γλασκώβη

Αυτό που διαφάνηκε ήδη από την σύνοδο των χωρών του G20 στην Ρώμη είναι πως η πρόκληση της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής είναι μια πρόκληση ταχύτητας σε σχέση με την κλίμακα των πολιτικών που πρέπει να υιοθετηθούν. Η μετάβαση της παγκόσμιας οικονομίας επί των τροχών της πράσινης ανάπτυξης δείχνει να αποτελεί όχι μόνο ένα δύσκολο έργο, per se, αλλά και το αντικείμενο διαφοροποιήσεων μεταξύ των ανεπτυγμένων χωρών του πλανήτη. Η σύνοδος του G20 προιδέασε ήδη την διεθνή κοινότητα για τον μίνιμουμ στόχο (σ.σ. που εκτός απροόπτου θα συμφωνηθεί επί της αρχής σήμερα) του περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου, σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα –η στην χειρότερη των περιπτώσεων στους 2 βαθμούς Κελσίου, στόχος που πρέπει να επιτευχθεί έως το 2100 (έναντι της τάσης να αυξάνεται η θερμοκρασία ετησίως κατά 2,7 βαθμούς Κελσίου, σενάριο που σύμφωνα με τον ΟΗΕ θα είναι καταστροφικό για τον πλανήτη μεσομακροπρόθεσμα). Ωστόσο ένα κοινό modus operandi για κάτι τέτοιο δείχνει να μην επιτυγχάνεται μεταξύ των χωρών του G20 παρά την συμφωνία επί της αρχής. Στην COP26 120 κράτη έβαλαν στο μικροσκόπιο κι άλλα σημαντικά ζητήματα:

• Την επίδραση των μικροκλιμάτων στα μικρά νησιωτικά κι αρχιπελαγικά κράτη
• Την μείωση των εκπομπών άνθρακα και το ζήτημα της αποψίλωσης δασών για κράτη όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία και
• Την επανένταξη των ΗΠΑ, όπως διαφάνηκε και στην G20, στην κοινή προσπάθεια ιδίως μετά τις ενέργειες Τραμπ

Και η ανατολική Μεσόγειος

Η ΚΔ είχε παρουσία στην Σύνοδο COP26 εστιάζοντας στο παράδειγμα της κλιματικής αλλαγής στην νότια Ευρώπη και την ανατολική Μεσόγειο. Ο ΠτΔ, Νίκος Αναστασιάδης, έδωσε έμφαση στους τρόπους με τους οποίους η Κύπρος προσπαθεί να αντιμετωπίσει τα φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής ως μια νησιωτική χώρα με επιμέρους μικροκλίμα. Την ίδια στιγμή η Λευκωσία έδωσε επί τούτου και το παράδειγμα της περιφερειακής συνεργασίας με τα κράτη της περιοχής –στα πλαίσια μιας ευρύτερης πρωτοβουλίας της Λευκωσίας με το στίγμα να εστιάζει στις θανατηφόρες επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή σε αυτή την γωνιά του πλανήτη (πλημμύρες, ξηρασία, καταστροφικές πυρκαγιές) –συνθήκες που τελευταίως είδαμε και στην Κύπρο με τις πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού αλλά και του 2016 αλλά και την μετάβαση από την χρήση ορυκτών καυσίμων για σκοπούς ηλεκτροδότησης όπως και την διάσταση της ενεργειακής συνεργασίας.