Kathimerini.gr
Ο Ντόναλντ Τραμπ θα προσγειωθεί την Τρίτη στη Χάγη για να συμμετάσχει στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ σε κλίμα θριαμβολογίας. Yστερα από δεκαετίες κριτικής για τις χαμηλές ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες, οι σύμμαχοι είναι έτοιμοι να συμφωνήσουν στην αύξησή τους στο 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2035.
Επιπλέον, η άφιξη του Αμερικανού προέδρου γίνεται λίγες ημέρες μετά την πρώτη μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση της δεύτερης θητείας του –τους βομβαρδισμούς των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων στο Φορντό, το Νατάνζ και το Ισφαχάν– και λίγες ώρες μετά την ανακοίνωσή του για εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ και Ιράν. Εφόσον η εκεχειρία δεν καταρρεύσει, ο Τραμπ αναμένεται να εμφανιστεί με διάθεση αυτοεπιβράβευσης, την οποία ελάχιστοι ηγέτες θα επιλέξουν να αμφισβητήσουν.
Οι ανησυχίες που είχαν διατυπωθεί νωρίτερα μέσα στη χρονιά –ότι ο Τραμπ ενδέχεται να «διαλύσει» το ΝΑΤΟ, να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από την Ευρώπη, να εγκαταλείψει την Ουκρανία ή να επιδιώξει στενή σχέση με τη Μόσχα– έχουν παραμεριστεί, αλλά δεν έχουν διαλυθεί.
Εκτός εργασιών ο Ζελένσκι
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει προσκληθεί στο δείπνο που παραθέτει ο βασιλιάς της Ολλανδίας Βίλεμ-Αλεξάντερ, αλλά όχι στη συνεδρία εργασίας με τους ηγέτες του ΝΑΤΟ. Η κίνηση αντικατοπτρίζει την αποδυνάμωση της αμερικανικής στήριξης προς το Κίεβο, καθώς η παροχή στρατιωτικής βοήθειας έχει «παγώσει» υπό την ηγεσία Τραμπ.
Ο πρώην εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ και αναπληρωτής γενικός γραμματέας Τζέιμι Σι δήλωσε ότι η σύνοδος «θα είναι απογοητευτική για την Ουκρανία», ιδιαίτερα επειδή «οι περισσότεροι σύμμαχοι θα επιθυμούσαν πιο σαφή γλώσσα υπέρ της υποστήριξης της Ουκρανίας, της ένταξής της στο ΝΑΤΟ και μιας ξεκάθαρης στρατηγικής κυρώσεων κατά της Ρωσίας».
Στην πράξη, προσέθεσε, η στήριξη προς την Ουκρανία ενδέχεται να στραφεί προς άλλα ευρωπαϊκά σχήματα, όπως η Ε.Ε. και η Ομάδα Επαφής για στρατιωτική βοήθεια, η οποία συντονίζεται πλέον από τη Βρετανία και τη Γερμανία. Ωστόσο, η Ευρώπη δεν μπορεί να καλύψει το κενό που αφήνει η απουσία αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας, αφήνοντας την Ουκρανία εκτεθειμένη σε έναν παρατεταμένο πόλεμο που η Μόσχα δείχνει αποφασισμένη να συνεχίσει.
Παρότι οι τελευταίες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή εξακολουθούν να μονοπωλούν το ενδιαφέρον των μέσων ενημέρωσης, ο ρόλος του ΝΑΤΟ στην περιοχή παραμένει περιορισμένος, τουλάχιστον μέχρι στιγμής. Η Ευρώπη είναι σε μεγάλο βαθμό απούσα από τις εξελίξεις, αν και αυτό μπορεί να αλλάξει, εάν το Ιράν προβεί σε κάποια δραστική αλλαγή στρατηγικής.
Το μήνυμα κολακείας του Ρούτε
«Συγχαρητήρια και σας ευχαριστούμε για την αποφασιστική σας δράση στο Ιράν. Είναι πραγματικά εκπληκτικό και κάτι που κανείς άλλος δεν είχε τολμήσει να κάνει. Μας κάνει όλους πιο ασφαλείς», ήταν το μήνυμα που έστειλε την Τρίτη στον Ντόναλντ Τραμπ ο Μαρκ Ρούτε αναφερόμενος στους αμερικανικούς βομβαρδισμούς σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις.
«Θα επιτύχετε κάτι που ΚΑΝΕΝΑΣ Αμερικανός πρόεδρος δεν είχε καταφέρει να κάνει επί δεκαετίες», δηλώνει ο Ρούτε, γράφοντας με κεφαλαία γράμματα, υιοθετώντας αυτή την προτίμηση του Ντόναλντ Τραμπ που αρέσκεται να γράφει με κεφαλαία τα δικά του μηνύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Η Ευρώπη θα πληρώσει ΤΕΡΑΣΤΙΟ τίμημα» για να χρηματοδοτήσει την άμυνά της «όπως έπρεπε να κάνει» και «αυτό θα είναι δική σας νίκη», γράφει ακόμη ο Μαρκ Ρούτε, καθώς ο Τραμπ επικρίνει συχνά τους Ευρωπαίους «κακοπληρωτές».
Σημειώνεται πως ο Ρούτε έχει προτείνει ένα συνολικό πακέτο δαπανών 5% του ΑΕΠ, εκ των οποίων το 3,5% αφορά άμεσα στρατιωτικές ανάγκες και το υπόλοιπο 1,5% καλύπτει συναφείς τομείς –πληροφορίες, κυβερνοάμυνα, υποδομές– που μπορούν να καλυφθούν ευκολότερα από τις κυβερνήσεις. Αν και είχε προτείνει ως καταληκτική χρονιά το 2032, τελικά επήλθε συμβιβασμός για το 2035.
«Αγκάθι» η Ισπανία
Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ επιμένει ότι δεν ήταν δύσκολο να πειστούν οι ηγέτες, καθώς όλοι αναγνωρίζουν την αυξανόμενη απειλή από τη Ρωσία. Οπως δήλωσε σε συνέντευξή του στον Guardian, η Ρωσία θα μπορούσε να εξαπολύσει «επιτυχημένη επίθεση κατά του ΝΑΤΟ» μεταξύ των ετών 2028 και 2030. «Σήμερα γνωρίζουν ότι κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό. Θέλω να διασφαλίσω ότι αυτό θα ισχύει και σε τρία ή και πέντε χρόνια από τώρα», τόνισε.
Η Ισπανία από την πλευρά της έχει διαμηνύσει ότι δεν θα μπορέσει να φτάσει το 3,5%, αν και δεν θα σταθεί εμπόδιο στην υιοθέτησή του. Ειδικότερα, η Μαδρίτη δήλωσε ότι η αύξηση των δαπανών κατά 2,1% του ΑΕΠ θα ήταν αρκετή για τις υποχρεώσεις της έναντι της Συμμαχίας. Ο Ρούτε αντέδρασε τονίζοντας πως «δεν υπάρχουν εξαιρέσεις ή opt-outs» και ότι με τον χρόνο θα φανεί αν η Ισπανία θα ευθυγραμμιστεί.
Για ορισμένες χώρες, όπως η Πολωνία, ο νέος στόχος δεν αλλάζει πολλά, καθώς ήδη δαπανούν περισσότερο από 3,5% του ΑΕΠ λόγω της εγγύτητας με τη Ρωσία. Ωστόσο, για τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες – συμπεριλαμβανομένων της Γαλλίας, της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου– πρόκειται για σημαντική επιβάρυνση.
Η Βρετανία είχε δεσμευθεί προηγουμένως να αυξήσει τις δαπάνες στο 2,5% μέχρι το 2027. Σύμφωνα με διαρροές, ήταν από τις τελευταίες χώρες που δίσταζαν να υπογράψουν τον στόχο του 3,5%. Η συμφωνία ήρθε μόλις πριν δέκα ημέρες. Το επιπλέον 1% μεταφράζεται σε περίπου 30 δισ. λίρες χρηματοδότησης για την άμυνα, ποσό που οι ηγέτες αποδέχθηκαν εξαιτίας του μεγέθους της απειλής.
Οπως το έθεσε ο Ρούτε: «Ο κόσμος κατάλαβε ότι, αν θέλει να συνεχίσει να μιλάει αγγλικά και όχι ρωσικά στο Λονδίνο, πρέπει να αμυνθεί. Και για να αμυνθεί απέναντι στη Ρωσία –η οποία πλέον παράγει τέσσερις φορές περισσότερα πυρομαχικά από ολόκληρο το ΝΑΤΟ– πρέπει να επενδύσει σοβαρά στην άμυνα».
Υψηλές προσδοκίες, περιορισμένα περιθώρια
Ο πρόεδρος της Τσεχίας, Πέτρ Πάβελ δήλωσε εύστοχα την προηγούμενη εβδομάδα: «Οι προσδοκίες για τη Σύνοδο είναι υψηλές, ιδίως ως προς τους νέους στόχους δαπανών, αλλά τα περιθώρια είναι περιορισμένα λόγω της στάσης της αμερικανικής διοίκησης». Οπως ανέφερε, «κατανοώ ότι ο γενικός γραμματέας επιθυμεί να περιορίσει σκόπιμα την ατζέντα στο απολύτως αναγκαία προκειμένου να αποφύγει διαφωνίες και ρήγματα».
Οι βασικές αρχές που οφείλει να αναδείξει η Σύνοδος, σύμφωνα με τον Πάβελ, είναι η δέσμευση για συλλογική άμυνα και η στήριξη της Ουκρανίας. Παρ’ όλα αυτά, αναγνώρισε ότι το κοινό ανακοινωθέν πιθανόν να μην περιλαμβάνει ισχυρή γλώσσα υπέρ του Κιέβου, τη στιγμή που η Ουκρανία αντιμετωπίζει ρωσική θερινή επίθεση και μείωση της αμερικανικής στήριξης.
Η έλλειψη ουσιαστικών κινήσεων υπέρ της Ουκρανίας καταδεικνύει πόσο έχει αλλάξει το ΝΑΤΟ στην εποχή Τραμπ. Οπως παρατηρεί ο πρώην Αμερικανός πρέσβης στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), Μάικλ Κάρπεντερ: «Θα φύγει ο Ζελένσκι από τη σύνοδο με την αίσθηση ότι η Συμμαχία τον στηρίζει πραγματικά; Ή θα νιώσει πως το ΝΑΤΟ πέρασε την κρίσιμη στιγμή πατώντας στις μύτες των ποδιών, χωρίς να του προσφέρει ουσιαστική και ηχηρή υποστήριξη;».
