Kathimerini.com.cy
Κτηριακές εγκαταστάσεις που αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση, άλλες των οποίων η κατάσταση κρίνεται γενικά ικανοποιητική και άλλες οι οποίες φαίνονται παραμελημένες, εντόπισαν οι λειτουργοί του Γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως και Προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μετά από ξαφνικές επισκέψεις σε στέγες ηλικιωμένων. Όπως αναφέρεται στην έκθεση της Μαρίας Στυλιανού-Λοττίδου, αν και παλιές, πολλές από τις εγκαταστάσεις, βρίσκονταν σε καλή κατάσταση, ενώ και το επίπεδο καθαριότητας κρίθηκε ικανοποιητικό.
Ωστόσο, «παρά τις όποιες αδυναμίες των κτηριακών εγκαταστάσεων, τα διαμένοντα σε αυτά άτομα δεν εξέφρασαν οποιοδήποτε παράπονο στους λειτουργούς του Εθνικού Μηχανισμού Πρόληψης, ακόμα και όταν ερωτήθηκαν. Τα περισσότερα από αυτά σημείωσαν, απλώς, ότι η κατάσταση ήταν «γενικά καλή», ότι είχαν επαρκή περιποίηση και ότι το φαγητό «ήταν καλό και πάντα στην ώρα του».
Φροντίστριες χωρίς κατάρτιση
Σε σχέση με το προσωπικό και την κατάρτισή του, στην έκθεση της Επιτρόπου Διοικήσεως, επισημαίνεται ότι «σε όλες τις στέγες, παρά το γεγονός ότι παρατηρήθηκε επάρκεια προσωπικού, σε σχέση με τον αριθμό των ενοίκων, διαπιστώθηκε ότι αυτό δεν διαθέτει κανένα άλλο προσόν και δεν λαμβάνει οποιαδήποτε εκπαίδευση κατά την ανάληψη των καθηκόντων του. Ενδεικτικά μία εκ των φροντιστριών ανέφερε στους Λειτουργούς του ΕΜΠ, πως η τελευταία φορά που παρακολούθησε κάποια εκπαίδευση για τα καθήκοντά της είχε αντικείμενο την παροχή βασικών πρώτων βοηθειών».
Ως εκ τούτου, στην έκθεση επισημαίνεται η ανάγκη για αρχική, επαναληπτική και ειδική εκπαίδευση των ατόμων αυτών. Γι’ αυτό, πρέπει, τονίζεται, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας να λάβουν κάθε δυνατό μέτρο στην διάθεση και απαίτηση εξειδικευμένου προσωπικού.
Σε μία, τουλάχιστον, περίπτωση, η ιδιοκτήτρια/διευθύντριά της στέγης ηλικιωμένων είχε πολλαπλούς ρόλους: διευθύντρια και φροντίστρια και καθαρίστρια και υπεύθυνη για τη χορήγηση φαρμακευτικών σκευασμάτων και μαγείρισσα και «λογίστρια». Ο σύζυγός της την βοηθούσε κυρίως στις εξωτερικές εργασίες (π.χ. ψώνισμα, τράπεζα, πληρωμές) και η κόρη της εργαζόταν επίσης στη στέγη.
Σωματικός περιορισμός
Σε κάποιες περιπτώσεις, διαπιστώθηκε ότι το προσωπικό χρησιμοποιούσε διάφορα πρόχειρα μέσα για τον σωματικό περιορισμό των ηλικιωμένων, κατόπιν αιτήματος των συγγενών τους. Σε μία περίπτωση, χρησιμοποιήθηκε ειδική ζώνη, την οποία είχαν προμηθεύσει τα οικεία πρόσωπα τροφίμου σε στέγη.
Η Επίτροπος, ωστόσο, τονίζει ότι, παρά το γεγονός ότι οι συγγενείς επικαλούνται τον κίνδυνο πτώσης των ηλικιωμένων από το κάθισμά τους, δεν δικαιολογείται η αυθαίρετη εφαρμογή του σωματικού περιορισμού, όταν αυτός γίνεται χωρίς να ακολουθείται οποιοδήποτε πρωτόκολλο και χωρίς να έχει προηγηθεί η εξέταση άλλων εναλλακτικών μέτρων. Εμφατικά, αναφέρεται πως, αν και δεν αφμισβητείται η καλή πρόθεση των υπευθύνων και του προσωπικού, αυτό δεν μπορεί να δικαιολογήσει την αυθαίρετη εφαρμογή του σωματικού περιορισμού, όταν γίνεται χωρίς να ακολουθείται οποιοδήποτε πρωτόκολλο και χωρίς να έχει προηγηθεί η εξέταση άλλων εναλλακτικών μέτρων.
Ψυχικά ασθενείς στις στέγες ηλικιωμένων
Η κα Στυλιανού-Λοττίδου, στην έκθεσή της, αναφέρεται και στην διαμονή ατόμων ψυχικά ασθενών σε στέγες ηλικιωμένων. Συγκεκριμένα, κάνει λόγο για επιφυλάξεις ως προς αυτή την πρακτική, καθώς η συνύπαρξη ατόμων με ψυχική αναπηρία με ηλικιωμένους, τους στερεί την δυνατότητα να αναπτύξουν μια σειρά ικανοτήτων και δεξιοτήτων τις οποίες, θα μπορούσαν να αποκτήσουν κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες και προϋποθέσεις πραγματικής αποϊδρυματοποίησης. Επίσης, στα ψυχικά ασθενή άτομα δεν παρέχεται καμιά φροντίδα από τις αρμόδιες αρχές, κατά την διάρκεια παραμονής τους στις στέγες ηλικιωμένων.
Με την ολοκλήρωση της έκθεσής της, η Επίτροπος αναφέρεται στην απουσία συγκεκριμένης πρόνοιας στο σχετικό Νόμο που να υποχρεώνει το Κράτος για ουσιαστική εποπτεία και έλεγχο, πέρα από τις τυπικές προϋποθεσεις που επιτρέπουν την λειτουργία των στεγών σε ένα γενικό πλαίσιο. Προτεραιότητα, υπογραμμίζεται, πρέπει να είναι η κάλυψη των βασικών αναγκών, αλλά συνάμα θα πρέπει να υπάρχει και η αντίστοιχη υποχρέωση στους ιδιοκτήτες, για παροχή δημιουργικής απασχόλησης και η παροχή υπηρεσιών βάσει εξατομικευμένων προγραμμάτων που θα οδηγούν σε πραγματική βελτίωση των συνθηκών φροντίδας για τους ηλικιωμένους.
Καταλήγοντας, η κα Στυλιανού-Λοττίδου, συνοψίζει τις εισηγήσεις της για τις στέγες ηλικιωμένων, στα εξής οκτώ σημεία:
- Πλαίσιο για διαδικασία εισδοχής, βασικά δικαιώματα και πλαίσιο λειτουργίας,
- Ατομικά πλάνα φροντίδας,
- Εκπαίδευση στον τρόπο χρήσης σωματικού περιορισμού κατά τρόπο ανάλογο της ανάγκης που δεν θα επηρεάζει με οποιονδήποτε τρόπο την αξιοπρεπή μεταχείριση,
- Σαφείς διαδικασίες τήρησης μητρώων,
- Ουσιαστική αποϊδρυματοποίηση των ψυχικά ασθενών και εξειδίκευση προσωπικού στην φροντίδα τους,
- Τακτική εκπαίδευση σε προσωπικό και ελάχιστα προσόντα ανάλογα με τις ανάγκες της φροντίδας,
- Δημιουργική απασχόληση ενοίκων,
- Σε διαβούλευση με οικείους φορείς και εκπροσώπους άμεσα ενδιαφερομένων, και τη συνεργασία με άλλα αρμόδια Υπουργεία, μεταξύ των οποίων το Υπουργείο Υγείας, γίνει εκ νέου μελέτη και επεξεργασία του νομοσχεδίου στη βάση των πιο εισηγήσεων.
