ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

Ανασκαφή στον Παχύαμμο για αγνοούμενους του ’64

Με αφορμή το δημοσίευμα της «Κ» φαίνεται να προκύπτουν νέα στοιχεία κατά τον Επίτροπο Φώτη Φωτίου

Το γεγονός ότι με βάση το δημοσίευμα της Καθημερινής της περασμένης Κυριακής (19/08/2018) φαίνεται να προκύπτουν νέα στοιχεία για πεσόντες στην Τηλλυρία το 1964 που χάθηκαν από τις ναπάλμ και που οι συγγενείς τους ούτε λείψανα έλαβαν για ταφή ούτε και την οφειλόμενη από την Πολιτεία έρευνα και επιστημονική τεκμηρίωση είδαν να πραγματοποιείται, εντοπίζει ο Επίτροπος Προεδρίας Φώτης Φωτίου. Μάλιστα, ο κ. Φωτίου δεν διστάζει να μιλήσει για έντονο προβληματισμό –που εμφανώς κατά τη δική μας διαπίστωση προκύπτει από την απραξία της Πολιτείας για 54 χρόνια– και που κατά τον Επίτροπο, «αυξάνει τις υποχρεώσεις μας απέναντι σε αυτές τις οικογένειες που λόγω διαχρονικών παραλείψεων εξακολουθούν να βιώνουν τον Γολγοθά τους, από το 1964».

Κατάλογος δεν υπάρχει

Το πρώτο ζήτημα που τίθεται είναι ότι ενώ για μισό και πλέον αιώνα έχει χυθεί τόση μελάνη σε επικήδειους, μνημόσυνα και εκδηλώσεις, έχουν γραφεί τόσα βιβλία, άρθρα και ρεπορτάζ και έχουν εγερθεί και αρκετά μνημεία, δεν υπάρχει στην ουσία αξιόπιστος κατάλογος πεσόντων στην Τηλλυρία το 1964. Ένας πρώτος κατάλογος που κυκλοφορεί ακόμη είχε εκδοθεί το 1965 από το Μουσείο Αγώνος, ωστόσο, ούτε το ΓΕΕΦ ούτε οι αρμόδιες υπηρεσίες της Κυπριακής Δημοκρατίας έχουν κάποιον επίσημο κατάλογο… Ακόμα, δεν ξέρει κανείς αν τα θύματα των ναπάλμ που εδόθησαν προς ταφή σε οικείους ήταν όντως αυτά που αναλογούσαν στις οικογένειές τους ή άλλα. Πάντως, αξιόπιστες αναγνωρίσεις δεν μπορούσαν να προφανώς να γίνουν: «Κάποιους από τους συγγενείς που ρώτησα, μου είπαν, «έφεράν μας τον μέσα στο σεντόνι κρουσμένο, καρβουνιασμένο», άλλοι μου είπαν ότι δεν πήραν τίποτε», είπε στην «Κ» ο Παναγιώτης Εικοσάρης, αδελφός του Γιώργου Εικοσάρη που «εξαφανίστηκε» από την πτώση ναπάλμ στο νοσοκομείο Παχυάμμου. Πάντως, ο Παναγιώτης Εικοσάρης και οι άλλοι συγγενείς έχουν εμπεδώσει εδώ και μισό αιώνα το «αξίωμα» ότι «οι ναπάλμ καίνε σάρκες, όχι όμως και κόκαλα».

Εξετάζοντας την περίπτωση του νοσοκομείου Παχυάμμου προκύπτει από τις μαρτυρίες ένα και μόνο δεδομένο, το οποίο μπορεί και να σημαίνει πολλά, με βάση την επιστημονική πρόοδο που έχει επέλθει στα 54 χρόνια που πέρασαν από τότε. Δεν υπήρξε καμία αλλαγή της τοπογραφίας. Η ναπάλμ έπεσε στις 9 Αυγούστου γύρω στις 11 το πρωί, ισοπέδωσε το πρόχειρο νοσοκομείο, δημιούργησε ένα κρατήρα κι έθαψε στα ερείπια κόσμο. Κανείς δεν ξέρει σίγουρα πόσους και κυρίως ποιους. Εκτός από μια πρώτη αντίδραση όπως την αφηγείται ο Γιώργος Ηλιάδης από την Αλάμπρα, «εκεί βρήκαμε στρατιώτες δικούς μας να μαζεύουν ανθρώπινα μέλη και καμένα ρούχα των στρατιωτών και του προσωπικού», ουδεμία αλλαγή του χώρου υπήρξε. Άρα οι εκταφές, που στην ουσία ανακοινώνει σήμερα μέσω της «Κ» ο Επίτροπος Προεδρίας , εκτός απροόπτου, εκτιμούμε ότι θα φέρουν στο φως λείψανα χαμένων ηρώων, που έστω και αργά θα δοθούν στις οικογένειές τους για ταφή, όπως και όπου πρέπει!

«Ήμασταν συνολικά 13 άτομα μέσα στο νοσοκομείο. Ο μόνος τραυματίας που θυμάμαι ήταν ο στρατιώτης Εικοσάρης από το Δάλι που υπηρετούσε και αυτός στο 216 Τάγμα Πεζικού», λέει ο Κωνσταντίνος Σωκράτους

Πόσους εξαφάνισε η ναπάλμ στο νοσοκομείο

Απάντηση δίνεται από τον Κωνσταντίνο Σωκράτους από την Ξυλοτύμπου, ο οποίος υπηρετούσε ως νοσοκόμος μονάδος –όπως καταγράφεται στη μαρτυρία του, στο βιβλίο του Λούη Λοΐζου «Τηλλυριά, Αύγουστος 1964- Μαρτυρίες»: «Παρουσιάστηκα την Κυριακή η ώρα 10 το πρωί 9 Αυγούστου 1964. Αυτό στην πραγματικότητα ήταν ένα σπίτι που δεν πρόλαβε να τελειώσει. […] Εκτός από τον γιατρό Δημήτρη Μαυρογένη γνώρισα δύο νοσοκόμους και 9 τραυματισμένους στρατιώτες. Ήμασταν δηλαδή συνολικά 13 άτομα μέσα στο νοσοκομείο. Ο μόνος τραυματίας που θυμάμαι ήταν ο στρατιώτης Εικοσάρης από το Δάλι που υπηρετούσε κι αυτός στο 216 Τάγμα Πεζικού».

Δύο γιατροί;

Για δύο γιατρούς κάνει λόγο στη μαρτυρία του ο ανθυπολοχαγός Γεώργιος Τσίπας από τα Τρίκαλα: «Βρήκα δύο γιατρούς και δύο νοσοκόμους κι ένα στρατιώτη […] βγαίνοντας από την πόρτα του αναρρωτηρίου, βλέπω ένα αεροπλάνο να εφορμά εναντίον μας και πριν προλάβω να απομακρυνθώ περί τα 10 μέτρα έριξε μια βόμβα που έπεσε στο κέντρο της ταράτσας του κτιρίου και κυριολεκτικά το ισοπέδωσε. Ευτυχώς, έπεσα δίπλα από ένα τοίχο και γλίτωσα από βέβαιο θάνατο».

Ο Γιώργος Ηλιάδης είδε από τα 500 μέτρα τη ναπάλμ να ισοπεδώνει το νοσοκομείο από το οποίο είχε μόλις φύγει: «Το μόνο που είδαμε ήταν ένας μεγάλος κρατήρας στη μέση του οποίου βρισκόταν η ταράτσα του νοσοκομείου. Δεν πίστευα πως ήταν δυνατό κάποιοι να μπόρεσαν να βγουν ζωντανοί μέσα από εκείνο το ολοκληρωτικά χαλασμένο κτίριο. Κι όμως κάποιοι γλίτωσαν. Συμβαίνουν και θαύματα πότε-πότε».

Ο επιθανάτιος ρόγχος

Το θαύμα είχε γίνει για τον στρατιώτη Κωνσταντίνο Σωκράτους, όχι όμως και για τον συνάδελφό του που ξεψύχησε δίπλα του, όπως ο ίδιος αφηγείται: «Όταν συνήλθα, κατάλαβα ότι ήμουν θαμμένος κάτω από τα ερείπια του νοσοκομείου. Δεν μπορούσα να προσδιορίσω το χρόνο, να υπολογίσω πόσες ώρες από τη στιγμή που μας είχαν βομβαρδίσει. Άκουσα μια φωνή μέσα από τα ερείπια που καλούσε σε βοήθεια. Άρχισα κι εγώ να φωνάζω ‘βοήθεια’, αλλά φαίνεται η καταστροφή ήταν πλήρης. Κανένας δεν υπήρχε εκεί κοντά που θα μπορούσε να μας βοηθήσει. Η φωνή που καλούσε σε βοήθεια άρχισε σιγά-σιγά να αδυνατίζει, μέχρι που άκουσα τον επιθανάτιο ρόγχο του ανθρώπου που πέθανε αβοήθητος, θαμμένος μέσα στα χαλάσματα του νοσοκομείου. Και ήταν τόσο κοντά μου…». Στο ερώτημα ποιος είναι ο άτυχος ήρωας που ξεψύχησε αβοήθητος, οφείλει έστω και αργά αυτή η Πολιτεία να απαντήσει. «Κάποιοι είπαν ότι στον κρατήρα της έκρηξης βρέθηκαν κάποια οστά. Ποτέ όμως δεν έγινε μια πραγματική έρευνα, μια εκταφή για τους ανθρώπους μας που εξαφανίστηκαν από τις τουρκικές ναπάλμ. Διότι είναι στην ουσία αγνοούμενοι, αφού δεν βρέθηκε κάποιο στοιχείο της ύπαρξής τους», μας είπε περισσότερο με παράπονο, παρά με οργή, ο Παναγιώτης Εικοσάρης. Τώρα του φαίνεται σαν ψέμα ότι μπορεί, είναι πιθανόν, είναι δυνατόν, να πάρει πίσω το λείψανο του αγαπημένου και αδικοχαμένου ήρωα αδελφού του.

Για διαχρονικές παραλείψεις μίλησε ο Φωτίου

Από πλευράς του Γραφείου του θα γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες και ίσως επιπρόσθετες έρευνες ώστε να ετοιμαστεί σχετική και τεκμηριωμένη πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο για πραγματοποίηση της ανασκαφής του χώρου, του νοσοκομείου Παχυάμμου το συντομότερο δυνατό, δήλωσε ο Επίτροπος Προεδρίας Φώτης Φωτίου στην «Κ». Συγκεκριμένα, ο κ. Φωτίου είπε: «Πάγια ανθρωπιστική πολιτική της κυβέρνησης για την τραγωδία των αγνοουμένων και των οικογενειών τους ήταν και παραμένει η λήψη άμεσων μέτρων και ενεργειών ώστε να δοθούν πειστικές και τεκμηριωμένες απαντήσεις στις οικογένειες.

Σε ανασκαφή του χώρου, του ισοπεδωμένου από τις τουρκικές ναπάλμ νοσοκομείου Παχυάμμου το συντομότερο δυνατό, προσδοκά ο Επίτροπος Προεδρίας θεωρώντας ότι το Υπουργικό θα δώσει πράσινο φως

Η κυβέρνηση έχει προβεί και προβαίνει στο πλαίσιο του προγράμματος εκταφών των ελευθέρων περιοχών σε ανασκαφές για εντοπισμό και ταυτοποίηση λειψάνων αγνοουμένων και πεσόντων. Πάντοτε ενεργούσαμε σε ανθρωπιστικά και ανθρώπινα πλαίσια και εκεί που μπορούσαμε με τις δικές μας ενέργειες να δώσουμε απαντήσεις σε οικογένειες το έχουμε πράξει για Ελληνοκύπριους, Ελλαδίτες και για Τουρκοκύπριους αγνοούμενους και πεσόντες. Ενδεικτικά να αναφέρω τις μεγάλες εκταφές που έγιναν στις ελεύθερες περιοχές τα τελευταία χρόνια όπως του ΝΟΡΑΤΛΑΣ, της ακταιωρού ΦΑΕΘΩΝ, των ομαδικών τάφων στο Κοιμητήριο Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, του Ψυχιατρείου Αθαλάσσας και σε πάρα πολλούς άλλους χώρους. Για την περίπτωση των πεσόντων του νοσοκομείου της Τηλλυρίας θα ενεργήσουμε άμεσα και στο πλαίσιο της πάγιας πολιτικής μας. Θεωρούμε ότι οι οικογένειες των ηρώων μας, μετά από μισό αιώνα, έχουν και αυτές το δικαίωμα να πληροφορηθούν με πειστικά και επιστημονικά στοιχεία για την υπόθεση των αγαπημένων τους προσώπων.

Από πλευράς της κυβέρνησης θα γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες και ίσως επιπρόσθετες έρευνες ώστε να ετοιμαστεί σχετική και τεκμηριωμένη πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο για πραγματοποίηση της ανασκαφής του χώρου το συντομότερο δυνατόν.

Με την ευκαιρία θέλω να διαβεβαιώσω και τις οικογένειες των ηρώων μας της Τηλλυρίας ότι θα καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για τη δικαίωση της θυσίας τους και την αποκατάσταση της μνήμης και του αγώνα των συγγενών τους.

Το γεγονός ότι με βάση το δημοσίευμα της εφημερίδας σας νέα στοιχεία φαίνεται να προκύπτουν μας δημιουργεί έντονο προβληματισμό και αυξάνει τις υποχρεώσεις μας απέναντι σ’ αυτές τις οικογένειες που λόγω διαχρονικών παραλείψεων εξακολουθούν να βιώνουν τον Γολγοθά τους».

Οι αυθαίρετες εκταφές του 1979-81 και το χάος

Δεν είναι η πρώτη φορά που το θέμα της ταυτοποίησης πεσόντων στην Τηλλυρία έρχεται στην επιφάνεια κατά τραγικό μάλιστα τρόπο. Πέρυσι τέτοιες μέρες (12/09/2017) παραδόθηκαν στους οικείους του προς ταφή τα ταυτοποιημένα λείψανα του ήρωα αντιστράτηγου Νικόλαου Παπαγεωργίου, ο οποίος έπεσε μαχόμενος στην Τηλλυρία στις 7 Αυγούστου 1964. Η περίπτωση Παπαγεωργίου είναι χαρακτηριστική των απαράδεκτων, αυθαίρετων και αντιεπιστημονικών εκταφών που έγιναν στα κοιμητήρια Λακατάμιας και Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, την περίοδο 1979-81, με πρωτοβουλία των Επιτροπών Συγγενών Αγνοουμένων της Κύπρου και της Ελλάδας: «Τα λείψανα που είχαν εκταφεί δόθηκαν σε οικογένειες στην Ελλάδα ως ανήκοντα στα αγαπημένα τους πρόσωπα», είπε στην ομιλία του πέρυσι, ο Επίτροπος Προεδρίας Φώτης Φωτίου, επιβεβαιώνοντας ότι «όταν έγιναν οι πρώτες εκταφές (στο πλαίσιο του προγράμματος της Κ.Δ. που άρχισε το 1999) εντοπίστηκαν πολλά άλλα λάθη και παραλείψεις που ακολούθησαν τις άτακτες και ανορθόδοξες εκείνες εκταφές», (1979-81). Τα οστά του Παπαγεωργίου, όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια εκτάφηκαν από το κοιμητήριο Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης και λανθασμένα δόθηκαν σε κάποια άλλη οικογένεια στην Ελλάδα.

Πέρυσι τέτοιες μέρες (12/09/2017) παραδόθηκαν τα ταυτοποιημένα λείψανα του ήρωα αντιστράτηγου Νικόλαου Παπαγεωργίου, ο οποίος έπεσε μαχόμενος στις 07/08/64, μαζί με τους στρατιώτες Γεώργιο Απλητσιώτη και Μιχαλάκη Κασουλίδη

Στη συνέχεια κατά τον κ. Φωτίου, «καταβλήθηκαν τεράστιες προσπάθειες για εξασφάλιση γενετικών δειγμάτων από τις οικογένειες αυτές στην Ελλάδα και για να συναινέσουν να επιστρέψουν τα λείψανα στην Κύπρο για επιστημονικές εξετάσεις. Είναι ένα τραγικό κεφάλαιο, ένα κεφάλαιο που προκαλεί επιπρόσθετο πόνο στις δοκιμαζόμενες οικογένειες, οι οποίες πληροφορούνται μετά από τόσα χρόνια ότι κατείχαν και μνημόνευαν λάθος λείψανα. Υπολείπεται η επιστροφή στην Κύπρο μόνο ενός μικρού αριθμού από τα λανθασμένα λείψανα που κατέχουν οικογένειες στην Ελλάδα», σημείωσε ο κ. Φωτίου και κατέληξε ζητώντας συγγνώμη εκ μέρους της Πολιτείας: «Όμως ο χρόνος δεν μπορεί να γυρίσει πίσω ούτε και οι προσπάθειές μας αποτελούν βάλσαμο στις πληγές που έχουν προκληθεί στις οικογένειες των ηρώων μας. Με όλη την ειλικρίνεια και σεβασμό, σ’ αυτούς που έχουν υποφέρει από λάθη, παραλείψεις του παρελθόντος, έχω εκφράσει επανειλημμένα και εκφράζω και τώρα τη μεγάλη μας συγγνώμη».

Έντυπη έκδοση

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ

Κύπρος: Τελευταία Ενημέρωση

X