Του Απόστολου Τομαρά
Με την πανδημία να καταγράφει νέα έξαρση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και τις χώρες, η μία μετά την άλλη, να καταφεύγουν σε επαναφορά σκληρών μέτρων, η κινητικότητα που παρατηρείται στις έρευνες για φαρμακευτικά σκευάσματα κατά του COVID-19 αναπτερώνει τις ελπίδες για αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας. Χωρίς να διαφοροποιείται ο βασικός προσανατολισμός ότι τα αδειοδοτημένα εμβόλια αποτελούν το κύριο εργαλείο κατά του ιού και πως η αύξηση των ποσοστών των εμβολιασθέντων είναι μονόδρομος, η προσοχή έχει στραφεί στον ερευνητικό τομέα των αντιικών φαρμάκων. Η ανακοίνωση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) ότι η αρμόδια επιτροπή (CHMP) ξεκίνησε μια κυλιόμενη αξιολόγηση του αντιικού φαρμάκου molnupiravir (γνωστό και ως MK4482 ή Lagevrio), που αναπτύχθηκε από τη Merck Sharp & Dohme σε συνεργασία με τη Ridgeback Biotherapeutics, καθώς και η πρόθεση της Pfizer να καταθέσει στοιχεία ερευνών της, στον αμερικανικό FDA μέχρι τις 25 Νοεμβρίου, δημιουργεί νέα δεδομένα που πιθανότατα να δώσουν μια θετική τροπή στις προσπάθειες αντιμετώπισης της πανδημίας. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο η κινητικότητα που καταγράφεται παρακολουθείται με προσοχή, μιας και οι πρώτες αξιολογήσεις δείχνουν πως τα αντιικά φάρμακα μπορούν να τερματίσουν όσα βιώνει ο πλανήτης ακόμα και μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2022.
Στην Κύπρο εν μέσω νέας έξαρσης των κρουσμάτων, το κύριο ζητούμενο είναι να μην υπάρξει εφησυχασμός από τις έρευνες αντιικών φαρμάκων που θεωρείται βέβαιο πως θα δημιουργήσουν ένα παρόμοιο περιβάλλον με αυτό του περσινού Δεκεμβρίου. Παρά ταύτα οι αρμόδιες υγειονομικές υπηρεσίες, όπως και όλων των κρατών μελών, παρακολουθούν με ιδιαίτερη προσοχή τις διεργασίες που συντελούνται για αδειοδότηση φαρμακευτικών σκευασμάτων. Σύμφωνα με πηγές που είναι επιφορτισμένες με το έργο κοινής δράσης και συντονισμού με τα υπόλοιπα κράτη μέλη, ο ερχόμενος Ιανουάριος θεωρείται κομβικής σημασίας. Με βάση τα στοιχεία που υπάρχουν και έχουν στη διάθεσή τους τα αρμόδια τμήματα στη Λευκωσία, οι πρώτες παρτίδες χαπιών κατά του COVID-19 αναμένεται να παραδοθούν τέλη Δεκεμβρίου - αρχές Ιανουαρίου. Πρόκειται για το χάπι της Merck και της Pfizer για το οποίο ο CEO της εταιρείας Άλμπερτ Μπουρλά είπε πως εφόσον εγκριθεί θα μπορούσε να «αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού». Εάν και εφόσον επιβεβαιωθούν οι προσδοκίες για τον χρόνο κυκλοφορίας, η προμήθεια των αντιικών φαρμάκων θα γίνει με τον ίδιο τρόπο που έγινε με τα εμβόλια. Δηλαδή θα υπάρξει ένας κεντρικός σχεδιασμός σε επίπεδο Ε.Ε., από πλευράς παραγγελιών, και κατ’ αναλογία παράδοση ποσοτήτων στα κράτη μέλη.
Τα δεδομένα
Με βάση στοιχεία που προέρχονται από τις εταιρείες το μεν αντιικό φάρμακο της Merck μειώνει κατά 50% τη νοσηλεία ή τον θάνατο από COVID-19 το δε της Pfizer κατά 89% με τους ειδικούς να επισημαίνουν πως στην παρούσα φάση δεν μπορεί να γίνει ασφαλής σύγκριση των δύο χαπιών. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι κάποια στοιχεία που αφορούν τη δοσολογία των φαρμάκων, την παραγωγή τους καθώς επίσης και το στάδιο που βρίσκεται η αξιολόγησή τους. Και τα δύο αντιικά σκευάσματα θα λαμβάνονται κατά τα πρώτα στάδια εμφάνισης συμπτωμάτων μόλυνσης με COVID-19. Και για το χάπι της Pfizer και της Merck η δοσολογία θα είναι δύο φορές την ημέρα για πέντε ημέρες. Στο κομμάτι αξιολόγησης που θα καθορίσει και το χρόνο προμήθειας και χρήσης από τα κράτη μέλη, το χάπι της Merck βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο. Ήδη εγκρίθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, υποβλήθηκε αίτηση για έγκριση στις ΗΠΑ, ενώ αξιολογείται με ταχείς ρυθμούς από EMA. Στο σκεύασμα της Pfizer σχεδιάζεται να προστεθούν νέα κλινικά δεδομένα στην αίτηση αδειοδότησης στις ΗΠΑ. Στο κομμάτι της παραγωγής οι εκτιμήσεις της Merck είναι υπεραισιόδοξες σε σχέση με της Pfizer σχετικά με τις δυνατότητες παραγωγής μέχρι τέλος του χρόνου. Συγκεκριμένα για το Paxlovid της Pfizer αναμένεται η παραγωγή 180.000 συσκευασιών μέχρι το τέλος του έτους και τουλάχιστον 50 εκατ. συσκευασιών μέχρι το τέλος του 2022. Για το Molnupiravir / Lagevrio της Merck αναμένεται παραγωγή 10 εκατ. παρτίδων μέχρι το τέλος του έτους, αδειοδότηση σε εταιρείες γενόσημων φαρμάκων και σχέδια για αύξηση της παραγωγής.
Μέχρι τον Μάρτιο
Τα δεδομένα που έχουν ανακοινωθεί για την αποτελεσματικότητα των δύο αντιικών φαρμάκων, καθώς και η επιτάχυνση στις διαδικασίες έγκρισής τους δημιουργούν βάσιμα συναισθήματα αισιοδοξίας πως μπορεί να επιτευχθεί αποτελεσματική καταπολέμηση της πανδημίας με κατ’ αρχήν εκτόνωση των πιέσεων στα συστήματα υγείας ακόμα και μέχρι τον ερχόμενο Μάρτιο. Ζήτημα που απασχολεί έντονα και τις υγειονομικές αρχές της Κύπρου υπό το πρίσμα αύξησης των δεικτών περιστατικών σοβαρής νοσηλείας, το τελευταίο διάστημα. Οι εκτιμήσεις που φαίνεται να έχουν διατυπωθεί και στη Συμβουλευτική Επιτροπή Επιστημόνων συγκλίνουν πως αφενός τα εμβόλια μπορούν να θωρακίσουν ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού και αφετέρου τα αντιικά φάρμακα να περιορίσουν περιστατικά μόλυνσης να εξελιχθούν σε σοβαρής μορφής με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις υποδομές υγείας.
Στα σενάρια και το πρόωρο κλείσιμο σχολείων
Εν αναμονή αδειοδοτήσεων των νέων φαρμάκων για τον COVID-19, η τάση επιδείνωσης της πανδημίας που καταγράφεται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο προκαλεί έντονες ανησυχίες στους εδώ επιδημιολόγους. Ειδικά μετά τις αυξήσεις που παρατηρούνται το τελευταίο διάστημα σε νέα κρούσματα και νοσηλείες, η κυβέρνηση αναμένεται να αντιδράσει άμεσα προκειμένου να μην επαναληφθεί ο περσινός Δεκέμβριος. Η έμφαση που δίνεται είναι στο εμβολιαστικό πρόγραμμα και στις έμμεσες πιέσεις που θα ασκηθούν το επόμενο διάστημα σε όσους δεν έχουν λάβει ή δεν έχουν ολοκληρώσει το αρχικό σχήμα με τις δυο δόσεις εμβολίου, καθώς και την τρίτης δόση μετά από πάροδο έξι μηνών.
Το πρώτο μέτρο που αναμένεται να αποφασισθεί ακόμα και την ερχόμενη εβδομάδα είναι η ακύρωση των «προνομίων» των safepass, εάν οι κάτοχοί τους δεν λάβουν την τρίτη δόση μέσα σε χρονική περίοδο 15 ημερών μετά το εξάμηνο. Σε μια τέτοια περίπτωση τα πιστοποιητικά εμβολιασμού θα ακυρώνονται μετά από ένα μήνα. Παράλληλα, όπως πληροφορείται η «Κ», στο μεσοδιάστημα από τη λήξη του εξάμηνου μέχρι την ακύρωσή του, τα υφιστάμενα safepass με τις δύο δόσεις εμβολίου δεν θα παρέχουν στους κατόχους τους, ελευθερία κινήσεων αλλά θα απαιτείται και τεστ όπως ισχύει για όσους δεν έχουν εμβολιασθεί.
Εκτός από την αύξηση των ποσοστών εμβολιασμών, οι ειδικοί παρακολουθούν με προσοχή τα δεδομένα διασποράς του ιού στην εκπαίδευση. Αρμόδια πηγή έλεγε στην «Κ» πως εάν τα ημερήσια κρούσματα δεν ξεπεράσουν τα 600 δεν προκύπτει ανάγκη για λήψη επιπρόσθετων μέτρων. Σε διαφορετική περίπτωση Υπουργείο Υγείας και ΣΕΕ φαίνεται να έχουν επεξεργαστεί δεύτερο πλάνο ή να μελετούν μέτρα. Μια τέτοια περίπτωση αφορά το πρόωρο κλείσιμο των σχολείων για τις γιορτές των Χριστουγέννων.
Προληπτικά φαίνεται να έχει κλειδώσει η ματαίωση κάθε είδους σχολικών δραστηριοτήτων την περίοδο πριν από τις γιορτές. Το καλύτερο σενάριο για τους ειδικούς είναι να συγκρατηθούν τα ημερήσια δεδομένα της πανδημίας μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου που κλείνουν τα σχολεία για διακοπές χωρίς να υπάρξει ανάγκη για λήψη έκτακτων μέτρων. Το άλλο μέτρο που βρίσκεται υπό σκέψη και η υλοποίησή του θα εξαρτηθεί από τον αριθμό των κρουσμάτων είναι πιθανή ματαίωση εορταστικών εκδηλώσεων εταιρειών σε κλειστούς χώρους.
