Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Οι γεωπολιτικές και πολιτικές εξελίξεις επηρεάζουν άμεσα το επενδυτικό περιβάλλον και κατ’ επέκταση τον τομέα των επενδυτικών ταμείων. Από την αστάθεια και τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα στη Μέση Ανατολή, μέχρι τις εξελίξεις στην εμπορική διαμάχη των ΗΠΑ με την Κίνα, την Ε.Ε. κι άλλες χώρες, ο επενδυτικός κόσμος βρίσκεται σε φάση αναπροσαρμογής στρατηγικών τηρώντας γενικότερα μία στάση αναμονής μέχρι να ξεκαθαρίσουν οι εξελίξεις και να ληφθούν αποφάσεις. Στη συνέντευξή της στην «Κ» η πρόεδρος του Συνδέσμου Επενδυτικών Ταμείων Κύπρου (CIFA), Μαρία Παναγιώτου σημειώνει πως τα Επενδυτικά Ταμεία και οι διαχειριστές επενδύουν και σε πολλούς τομείς της κυπριακής οικονομίας με τις συνολικές επενδύσεις τους μέχρι σήμερα να έχουν ξεπεράσει τα 2,8 δισ. ευρώ. Την ίδια ώρα, η κα Παναγιώτου μιλάει για την ψήφιση του Νόμου για τις ΚΕΔΟΣΕ και τη σημασία του που φέρει τη «σφραγίδα» του Συνδέσμου, ενώ τονίζει ότι η Κύπρος σήμερα είναι πολλά περισσότερα από ένας φορολογικά φιλικός προορισμός.
–Πώς θα περιγράφατε τη διαδρομή της Κύπρου στον τομέα των Επενδυτικών Ταμείων την τελευταία δεκαετία;
–Η πορεία μας στον τομέα των Επενδυτικών Ταμείων αντικατοπτρίζει τη συλλογική μας ικανότητα να μετατρέπουμε την κρίση σε ευκαιρία. Το 2013, η Κύπρος αντιμετώπιζε μια από τις πιο δύσκολες περιόδους στην οικονομική της ιστορία. Τότε ήταν που λήφθηκε η στρατηγική απόφαση να επενδύσουμε σε νέα μοντέλα ανάπτυξης, πιο εξωστρεφή, διαφοροποιημένα και βιώσιμα. Ένας από αυτούς τους τομείς ήταν ο τομέας των Επενδυτικών Ταμείων. Με θεσμικές παρεμβάσεις, νέα νομοθεσία, την ίδρυση του CIFA και την υιοθέτηση ευρωπαϊκών προτύπων, καταφέραμε να δημιουργήσουμε ένα ανταγωνιστικό οικοσύστημα. Σταδιακά εισήχθησαν οι δομές των RAIFs, ενισχύθηκε η εποπτεία και επενδύσαμε στην ανάπτυξη του λειτουργικού πλαισίου. Μέσα σε δέκα χρόνια, ο τομέας μας έγινε ένας από τους πιο δυναμικούς της κυπριακής οικονομίας.
–Πού βρισκόμαστε σήμερα, με βάση τα τελευταία στατιστικά στοιχεία;
–Σύμφωνα με το τελευταίο δελτίο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, το Ενεργητικό Υπό Διαχείριση ξεπερνά τα €10,1 δισ., ενώ λειτουργούν πάνω από 320 Οργανισμοί Συλλογικών Επενδύσεων και Εταιρείες Διαχείρισης. Οι 253 από αυτούς έχουν ήδη ενεργή δραστηριότητα. Παρατηρούμε σταθερή αύξηση όχι μόνο στον αριθμό των ταμείων αλλά και στη γεωγραφική προέλευση των κεφαλαίων, από Ευρώπη, Μέση Ανατολή, Ασία και τον ευρύτερο διεθνή χώρο.
Αυτό αντικατοπτρίζει όχι μόνο την αποτελεσματικότητα του ρυθμιστικού πλαισίου, αλλά και τη θεσμική ωριμότητα της κυπριακής αγοράς. Οι επενδυτές αναγνωρίζουν ότι η Κύπρος προσφέρει ασφάλεια, διαφάνεια και πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά με ευνοϊκούς όρους. Από τις επαφές μας σε διεθνή κέντρα λήψεως αποφάσεων, έχουμε ισχυρές ενδείξεις ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί και στο μέλλον. Παράλληλα, βλέπουμε με μεγάλη ικανοποίηση ότι τα Επενδυτικά Ταμεία και οι διαχειριστές επενδύουν και σε πολλούς τομείς της κυπριακής οικονομίας με τις συνολικές επενδύσεις τους μέχρι σήμερα να έχουν ξεπεράσει τα €2.8 δισ.
–Οι εξελίξεις των τελευταίων μηνών σε πολιτικό και γεωπολιτικό επίπεδο πώς αναμένεται να σας επηρεάσουν;
–Οι γεωπολιτικές και πολιτικές εξελίξεις επηρεάζουν άμεσα το επενδυτικό περιβάλλον και κατ’ επέκταση τον τομέα των επενδυτικών ταμείων. Από την αστάθεια και τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα στη Μέση Ανατολή, μέχρι τις εξελίξεις στην εμπορική διαμάχη των ΗΠΑ με την Κίνα, την Ε.Ε. κι άλλες χώρες, ο επενδυτικός κόσμος βρίσκεται σε φάση αναπροσαρμογής στρατηγικών τηρώντας γενικότερα μία στάση αναμονής μέχρι να ξεκαθαρίσουν οι εξελίξεις και να ληφθούν αποφάσεις. Για την Κύπρο, αυτή η συγκυρία λειτουργεί διττά. Από τη μία δημιουργεί προκλήσεις, λόγω του αυξημένου επενδυτικού ρίσκου και της επιφυλακτικότητας σε σχέση με νέες αγορές. Από την άλλη, αναδεικνύει τη χώρα μας ως σταθερό, ευρωπαϊκό και γεωγραφικά στρατηγικό προορισμό για επενδυτές που αναζητούν νομική ασφάλεια, προβλέψιμο ρυθμιστικό περιβάλλον και προσβασιμότητα προς διαφορετικές αγορές.
Το momentum αυτό αποτελεί ευκαιρία για την Κύπρο να ενισχύσει τη θέση της ως επενδυτική πύλη προς την Ε.Ε., τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Ενδεικτικά, βλέπουμε αυξανόμενο ενδιαφέρον από διαχειριστές που επαναξιολογούν τη στρατηγική τους με βάση γεωπολιτικούς παράγοντες και αναζητούν νέες δικαιοδοσίες που συνδυάζουν σταθερότητα με πρόσβαση σε αναδυόμενες αγορές. Ως CIFA, παρακολουθούμε τις εξελίξεις στενά και εργαζόμαστε για να διασφαλίσουμε ότι το κυπριακό πλαίσιο παραμένει ευέλικτο, αξιόπιστο και κατάλληλο για τη φιλοξενία διεθνών επενδυτικών δομών σε αυτή τη νέα πραγματικότητα.
Τρεις πυλώνες
–Ποια είναι τα κύρια πλεονεκτήματα της Κύπρου έναντι άλλων ευρωπαϊκών κέντρων επενδύσεων;
–Πρώτο, η Κύπρος προσφέρει όλα τα πλεονεκτήματα μιας ευρωπαϊκής δικαιοδοσίας – πρόσβαση στην ενιαία αγορά, συμμόρφωση με τα πανευρωπαϊκά ρυθμιστικά πρότυπα, θεσμική αλλά και πολιτική σταθερότητα. Δεύτερο, το φορολογικό μας σύστημα είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικό. Δεν επιβάλλεται φόρος κεφαλαιουχικών κερδών σε συναλλαγές κινητών αξιών, δεν υπάρχει παρακράτηση φόρου σε μερίσματα προς μη κατοίκους και το δίκτυο συμβάσεων αποφυγής διπλής φορολογίας είναι ευρύ. Ευελπιστούμε ότι η επερχόμενη φορολογική μεταρρύθμιση θα καταστήσει τη χώρα ακόμα πιο ελκυστικό προορισμό. Τρίτο, η Κύπρος προσφέρει πολύ πιο προσιτό κόστος σύστασης και λειτουργίας σε σχέση με πιο ώριμες αγορές, όπως το Λουξεμβούργο και η Ιρλανδία. Αυτό καθιστά τη χώρα μας ελκυστική για μικρού και μεσαίου μεγέθους διαχειριστές, αλλά και για οικογενειακά γραφεία (family offices), που αναζητούν ευελιξία και εξειδικευμένες λύσεις.
Σχεδόν 3 δισ. ευρώ
–Ποια είναι η συμβολή των επενδυτικών ταμείων στην πραγματική οικονομία;
–Όπως ανέφερα ήδη, τα Επενδυτικά Ταμεία έχουν επενδύσει σχεδόν €3 δισ. στην κυπριακή οικονομία σε τομείς όπως η ναυτιλία, η εκπαίδευση, η υγεία, η ενέργεια και η τεχνολογία. Παράλληλα, πέρα από τις παραδοσιακές επενδυτικές στρατηγικές, βλέπουμε όλο και περισσότερα κεφάλαια να κατευθύνονται προς πράσινα έργα, κοινωνικές υποδομές και ψηφιακές λύσεις. Εξίσου σημαντικός όμως είναι και ο γενικότερος αντίκτυπος του τομέα στην οικονομία με τη δημιουργία μεγάλου αριθμού εξειδικευμένων και καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας, την ενίσχυση των κρατικών ταμείων, την προσέλκυση στελεχών υψηλής εισοδηματικής στάθμης και τη δημιουργία νέων ροών εργασιών για τις παραδοσιακές εταιρείες παροχής επαγγελματικών υπηρεσιών.
Στο πλαίσιο αυτό, ο ρόλος του CIFA είναι διπλός. Αφενός καλείται να ενισχύει τις επενδυτικές ροές και αφετέρου να διασφαλίζει ότι ευθυγραμμίζονται με στρατηγικές βιώσιμης ανάπτυξης αφού ένα μεγάλο μέρος του ΑΕΠ επηρεάζεται θετικά από τη λειτουργία και τις επενδύσεις των ταμείων.
Ενισχύεται η εποπτεία
–Πρόσφατα ψηφίστηκε ο νόμος για τις Εταιρείες Διοίκησης. Ποια είναι η σημασία του;
–Πρόκειται για ένα μεγάλο θεσμικό βήμα, το οποίο φέρει τη σφραγίδα του CIFA. Ο νέος νόμος για τις Εταιρείες Διοίκησης (ΚΕΔΟΣΕ) δημιουργεί ξεκάθαρο πλαίσιο λειτουργίας και εποπτείας για τις εταιρείες που προσφέρουν υπηρεσίες διοικητικής διαχείρισης σε επενδυτικά ταμεία. Μέχρι πρότινος υπήρχε ένα θεσμικό κενό. Πλέον, η Κύπρος διαθέτει πλήρες νομικό πλαίσιο, που ενισχύει τη διαφάνεια και την προστασία των επενδυτών.
Ο CIFA είχε ενεργή συμβολή στη διαμόρφωση του νόμου και θεωρούμε ότι αυτή η εξέλιξη προσθέτει ένα ακόμα θεμέλιο στη στρατηγική ενίσχυση της Κύπρου ως επενδυτικής δικαιοδοσίας. Παράλληλα, είμαστε αισιόδοξοι και έχουμε ενδείξεις ότι με τη νέα νομοθεσία διεθνείς ΚΕΔΟΣΕ θα επιδιώξουν να δημιουργήσουν βάση και να εγκατασταθούν στην Κύπρο με ό,τι θετικό συνεπάγεται για τη χώρα και την οικονομία της.
–Ποιος είναι ο ρόλος της τεχνολογίας και της καινοτομίας στο μέλλον του κλάδου;
–Σημαντικότατος απ’ όλες τις απόψεις. Η τεχνολογία επηρεάζει ήδη όλες τις πτυχές του κύκλου ζωής ενός ταμείου, από τη δημιουργία του, την εκτίμηση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων, την ανάλυση δεδομένων και τη διαχείριση των σχέσεων με επενδυτές, μέχρι τη συμμόρφωση με τις ρυθμιστικές απαιτήσεις. Ο Κανονισμός DORA, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2025, υποχρεώνει πλέον τις εταιρείες του τομέα να διασφαλίζουν την ψηφιακή τους ανθεκτικότητα. Παράλληλα, η εφαρμογή του MiCA (Markets in Crypto Assets Regulation) το 2026 θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες αλλά και ευθύνες για όσους επιθυμούν να προσφέρουν προϊόντα σε ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία. Την ίδια ώρα βέβαια, αυξάνονται και οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την κυβερνοασφάλεια γι’ αυτό κάθε οργανισμός θα πρέπει να διασφαλίζει ότι εκτός από την αναπτυξιακή αξιοποίηση της τεχνολογίας αντίστοιχα θα εξελίσσεται και σε θέματα ασφάλειας.
–Πώς αντιμετωπίζει ο τομέας την αυξανόμενη σημασία των ESG παραμέτρων;
–Η βιωσιμότητα δεν είναι πλέον επιλογή, είναι προϋπόθεση. Τα επενδυτικά ταμεία καλούνται να υιοθετήσουν στρατηγικές που λαμβάνουν υπόψη περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και διακυβερνητικούς παράγοντες. Οι επενδυτές, ιδιαίτερα οι θεσμικοί, απαιτούν ESG διαφάνεια. Ο CIFA προωθεί την ενσωμάτωση ESG κριτηρίων μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων, κατευθυντήριων οδηγιών και θεσμικής στήριξης. Ταυτόχρονα, η Ε.Ε. μέσω των Κανονισμών EU Taxonomy, SFDR και CSRD ενισχύει τη λογοδοσία και τη διαφάνεια. Είναι ένας μετασχηματισμός που δημιουργεί νέες ευκαιρίες, αλλά και υποχρεώσεις.
–Πώς συμβάλλει ο CIFA σε όλα αυτά; Ποια είναι η στρατηγική του Συνδέσμου για το μέλλον;
–Η στρατηγική μας βασίζεται σε τρεις πυλώνες τους οποίους είναι σημαντικό να τους αναπτύξουμε. Πρώτος πυλώνας είναι η θεσμική ενίσχυση. Συνεργαζόμαστε με το Κράτος, την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς κι άλλα εμπλεκόμενα μέρη για τη συνεχή αναβάθμιση του νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου. Πέραν από ζητήματα που άπτονται καθαρά του τομέα των Επενδυτικών Ταμείων, υποβάλλουμε εισηγήσεις και συμμετέχουμε στον διάλογο και για ευρύτερα θέματα. Για παράδειγμα, έχουμε υποβάλει στοιχειοθετημένες εισηγήσεις σε σχέση με την επικείμενη φορολογική μεταρρύθμιση, με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της φορολογικής βεβαιότητας.
Η διεθνής προβολή είναι ο δεύτερος πυλώνας δράσης. Πραγματοποιούμε roadshows και συμμετέχουμε σε διεθνή συνέδρια. Προωθούμε την Κύπρο μέσω συνεργασιών με θεσμούς σε άλλες χώρες και με στρατηγικούς εταίρους σε Κύπρο (πχ. Invest Cyprus) και εξωτερικό. Είμαστε περήφανοι γιατί όλα αυτά τα επιτυγχάνουμε με την οικονομική συνδρομή των μελών μας και μόνο. Ο τρίτος πυλώνας της στρατηγικής μας περιλαμβάνει το τρίπτυχο Καινοτομία, ESG και Εκπαίδευση. Υποστηρίζουμε την ανάπτυξη ESG fund structures, την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, την ενίσχυση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και την κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού μέσω εξειδικευμένων σεμιναρίων.
–Θεωρείτε πως έχει αλλάξει η αντίληψη της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας σε σχέση με την Κύπρο;
–Σε σημαντικό βαθμό έχει αλλάξει. Αυτό αποδεικνύεται, όχι από τα όσα λέμε εμείς, αλλά από τα όσα καταγράφουν διεθνείς οργανισμοί όπως οι οίκοι αξιολόγησης, το ΔΝΤ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Moneyval και ούτω καθ’ εξής. Υπάρχουν ακόμα πολλές διαρθρωτικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν αλλά είμαστε στον σωστό δρόμο. Η Κύπρος σήμερα είναι πολλά περισσότερα από ένας φορολογικά φιλικός προορισμός. Είναι μια ώριμη, εποπτευόμενη και ευέλικτη δικαιοδοσία, που προσφέρει θεσμική σταθερότητα, πρόσβαση σε εξειδικευμένες υπηρεσίες και προοπτικές ανάπτυξης. Το μήνυμα προς τους επενδυτές είναι απλό. Εάν αναζητάτε ένα ευρωπαϊκό κέντρο με ρυθμιστική αξιοπιστία, τεχνογνωσία και εξωστρεφή στρατηγική, τότε η Κύπρος είναι μια επιλογή που αξίζει να εξετάσετε σοβαρά. Και εμείς, ως CIFA, θα συνεχίσουμε να διασφαλίζουμε ότι αυτό το περιβάλλον παραμένει ελκυστικό, ανταγωνιστικό και βιώσιμο.
