Παναγιώτης Ρουγκάλας
Η φορολογική μεταρρύθμιση του κράτους, αλλαγή που γίνεται μετά από 23 χρόνια και που θα εφαρμοστεί από την 1η Ιανουαρίου του 2026, είναι ένα τεράστιο ορόσημο για την Κύπρο. Σειρά για το 2026, όπως εξήγγειλε ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης στο περιθώριο του τελευταίου Υπουργικού Συμβουλίου για το 2025, είναι η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού στην Κύπρο, που και ο ίδιος ο Πρόεδρος υπέδειξε ότι δεν έχει γίνει ποτέ προσπάθεια για να αλλάξει. Όπως έχει τονίσει και το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας Κύπρου (ΣΟΑΚ) προ μηνών, η διασφάλιση της συνταξιοδοτικής επάρκειας και η προστασία των συνταξιούχων από τη φτώχεια αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες κοινωνικές και δημοσιονομικές προκλήσεις όλων των οικονομιών, κυρίως των αναπτυγμένων, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.
Σύμφωνα με το Συμβούλιο, στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, για την αντιμετώπιση του σοβαρού αυτού θέματος, εφαρμόζεται το σύστημα των τριών πυλώνων. Έτσι το περιεχόμενο των νομοσχεδίων που θα ετοιμαστούν από το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και που ακολούθως θα κατατεθούν στη Βουλή των Αντιπροσώπων εν ευθέτω χρόνω, πιθανώς θα έχει στοιχεία των τριών πυλώνων που έχουν αναφέρει οι οικονομολόγοι του Συμβουλίου. Το συνταξιοδοτικό «έμεινε πίσω» το 2025, καθώς το υπουργείο Εργασίας είχε να διαχειριστεί άλλα μεγάλα ζητήματα, που αφορούσαν την Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ) και το ζήτημα του κατώτατου μισθού, κάτι που είναι και θέμα των ημερών.
Το ΣΟΑΚ έχει υποδείξει ως πρώτο πυλώνα την κρατική σύνταξη, η οποία παρέχεται μέσω της υποχρεωτικής εισφοράς στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΤΚΑ) και, στην περίπτωση της Κύπρου, επιβαρύνει τον μισθωτό, τον εργοδότη και το κράτος. Ο δεύτερος πυλώνας αφορά τα Επαγγελματικά Ταμεία Σύνταξης (ΕΤΣ) τα οποία χρηματοδοτούνται από τον εργοδότη και τον εργαζόμενο, με στόχο τις αυξημένες αποταμιεύσεις του εργοδοτουμένου για τη συνταξιοδοτική περίοδο. Ο τρίτος πυλώνας αφορά στην προαιρετική συνταξιοδοτική αποταμίευση των πολιτών, μέσω ιδιωτικών οχημάτων συνταξιοδότησης, ώστε να μπορούν να λαμβάνουν κάποιο συμπλήρωμα στη σύνταξή τους.
Τελικά τα πρόλαβαν
«Αγώνας δρόμου» είχε χαρακτηριστεί το πρότζεκτ της φορολογικής μεταρρύθμισης, καθώς τα νομοσχέδια που είχαν κατατεθεί από το υπουργείο Οικονομικών στη Βουλή των Αντιπροσώπων δεν ικανοποιούσαν τις κοινοβουλευτικές ομάδες. Μέχρι και τρεις μήνες πριν δεν είχαν βρεθεί οι απαιτούμενες πλειοψηφίες για να περάσουν τα νομοσχέδια και έτσι ο υπουργός Οικονομικών κ. Μάκης Κεραυνός μέσα στον Δεκέμβριο έσπευσε να τις βρει. Συναντήσεις επί συναντήσεων και τελικά βρέθηκε η κοινή συνισταμένη για να προχωρήσει η μεταρρύθμιση αυτή με αλλαγές που τα κόμματα απαιτούσαν. Δίχως αυτές τις αλλαγές δεν θα γινόταν κατορθωτό να περάσει και να αρχίσει να εφαρμόζεται από αρχές του 2026, κάτι που η κυβέρνηση ήθελε πάση θυσία.
Οι βασικές αλλαγές
Οι βασικές πτυχές της φορολογικής μεταρρύθμισης που αφορούν φυσικά πρόσωπα προνοούν την αύξηση του αφορολόγητου από €19.500 σε €22.000 και η αναπροσαρμογή των φορολογικών κλιμάτων. Αναλυτικότερα, για εισοδήματα από €22.001 μέχρι €32.000 ο φόρος θα είναι στο 20%, για εισοδήματα από €32.001 μέχρι €42.000 ο φόρος θα είναι στο 25%, για εισοδήματα από €42.001 μέχρι €72.000 ο φόρος θα είναι στο 30% και τα εισοδήματα πέραν των €72.001 θα έχουν φόρο 35%. Σημαντικές φοροαπαλλαγές θα υπάρχουν για οικογένειες με παιδιά για κάθε γονέα ή συμβίο, για το 1ο παιδί – €1.000 σε κάθε γονέα, για 2ο παιδί – €1.250 σε κάθε γονέα και για 3ο+ παιδί – €1.500 σε κάθε γονέα. Ακόμα, στις πρόνοιες υπάρχει φοροαπαλλαγή για στέγαση και πράσινες δαπάνες σε φυσικά πρόσωπα που ανέρχονται σε €1.000 για κάθε σύζυγο ή συμβίο. Τέλος, τις βασικότερες αλλαγές για φυσικά πρόσωπα πλαισιώνει η φοροαπαλλαγή για ενοίκια και τόκους εξυπηρετούμενου στεγαστικού δανείου έως το ποσό των €2.000 ετησίως για κάθε σύζυγο ή συμβίο.
Αντίστοιχα, οι βασικότερες πτυχές της φορολογικής μεταρρύθμισης που αφορούν σε νομικά πρόσωπα είναι η πλήρης κατάργηση λογιζόμενης διανομής μερισμάτων. Παράλληλα, ψηφίστηκε η μείωση φόρου παρακράτησης σε πραγματική διανομή μερισμάτων από το 17% στο 5% για κέρδη μετά την 1/1/2026. Ακόμα, η κατάργηση του τέλους χαρτοσήμων και η αύξηση απαλλαγών για σκοπούς φόρου κεφαλαιουχικών κερδών. Συνάμα, θα υπάρχει ευνοϊκή μεταχείριση Stock Options και αύξηση του εταιρικού φόρου από 12,5% σε 15%. Επίσης αποφασίστηκε η φορολόγηση κερδών από κρυπτοστοιχεία 8%.
Στη φορολογική μεταρρύθμιση υπάρχουν και μέτρα που αφορούν στην αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής. Ενοίκια πέραν των 500 ευρώ από τον Ιούλιο του 2026 θα πρέπει να μπαίνουν μέσω τραπεζικού εμβάσματος ή ηλεκτρονικής πληρωμής. Ακόμα, από τα 25 τους, όλα τα φυσικά πρόσωπα θα πρέπει υποχρεωτικά να κάνουν φορολογική δήλωση. Συνάμα, επεκτείνονται οι περίοδοι τήρησης στοιχείων για 6 έτη, ενισχύονται οι ελεγκτικές και εισπρακτικές εξουσίες του Τμήματος Φορολογίας απαιτώντας τραπεζικά στοιχεία, ενώ ο έφορος Φορολογίας θα μπορεί να «σφραγίζει» εταιρείες που δεν έκαναν φορολογικές δηλώσεις, δεν προχώρησαν με νόμιμες αποδείξεις ή που έχουν φορολογικές οφειλές.
