ΚΥΠΕ
Στο ρόλο του Νικόλα Χατζηγιάννη ως προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου της Επιτροπεία της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας, μεταξύ 2013 και 2015 επικεντρώθηκαν οι δύο πρώτοι μάρτυρες της τριμελούς Ερευνητικής Επιτροπής για την διεξαγωγή έρευνας σχετικά με την κατάρρευση του Συνεργατικού Πιστωτικού Συστήματος.
Ο πρώτος μάρτυρας Γεώργιος Στροβολίδης, ο οποίος διετέλεσε πρώην μη Εκτελεστικό μέλος της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας (ΣΚΤ) εξέφρασε την έντονη διαφωνία του με την ανάληψη εκτελεστικών καθηκόντων από μέλη του τότε ΔΣ αλλά και ιδιαίτερα του Προέδρου Νικόλα Χατζηγιάννη.
Ο πρώην Γενικός Διευθυντής του Συνεργατισμού Μάριος Κληρίδης για την περίοδο από τον Ιανουάριο του 2014 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2015, στην κατάθεσή του ανέφερε ότι αισθανόταν μια συνεχή προσπάθεια υπόσκαψής του από τον τότε πρόεδρο του ΔΣ Νικόλα Χατζηγιάννη και αυτό τον οδήγησε στην παραίτηση.
Στροβολίδης: Μέλη του ΔΣ συμπεριφέρονταν ως «σκιώδεις»
Ο κ. Στροβολίδης εξέφρασε τη διαφωνία του με τον τρόπο που λειτουργούσε το Συμβούλιο της Επιτροπείας της Συνεργατικής, κυρίως μετά το 2013.
Όπως ανέφερε ο κ. Στροβολίδης, ενώ ο κύριος ρόλος του Συμβουλίου ήταν τα θέματα θέματα στρατηγικής εκεί έπρεπε να επικεντρωθεί, εκεί, από το 2013 οπότε και διορίστηκε το νέο Συμβούλιο, υπήρχε εμπλοκή του στο εκτελεστικό κομμάτι, με κάποιους να συμπεριφέρονται ως «σκιώδεις». Σημείωσε ότι ο Πρόεδρος της Επιτροπείας Νικόλας Χατζηγιάννης εγκαταστάθηκε στο Γραφείο του πρώην Γενικού Διευθυντή αξιοποιώντας την εκεί γραμματεία, ενώ ο προηγούμενος πρόεδρος δεν είχε γραφείο. Επίσης, όπως είπε, κινήθηκε για να εξασφαλίσει αυτοκίνητο της εταιρίας προς δική του χρήση και διαπραγματεύθηκε θέματα δικής του αντιμισθίας. Ανέφερε επίσης ότι και άλλα μέλη του Συμβουλίου, όντας μη εκτελεστικά, εμπλέκονταν σε εκτελεστικά καθήκοντα. Όπως είπε αυτό δημιουργούσε ιδιαίτερα προβλήματα.
Ερωτηθείς από τον Πρόεδρο της Επιτροπής Αρέστη Γεωργίου κατά πόσο αυτό γινόταν γιατί ο ΓΔ «ένιωθε ότι είχε πλάτες», απάντησε «ενδεχομένως».
Ο κ. Στροβολίδης, διορίστηκε για πρώτη φορά το 2010 ως μη εκτελεστικό μέλος της επιτροπείας μέχρι το 2013. Στη συνέχεια επαναδιορίστηκε το 2013. Ήταν πρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου της Συνεργατική. Τον Οκτώβριο του 2015 ενημερώθηκε για την παύση του από την Επιτροπεία, χωρίς να του δοθεί, όπως ανέφερε, κάποια εξήγηση. Μετά από αυτό, όπως ανέφερε, προσπάθησε να επικοινωνήσει με τον εκπρόσωπο του Υπουργείο Οικονομικών στο Συνεργατισμό Διονύση Διονυσίου, ο οποίος δεν του απάντησε ποτέ. Το μόνο που έλαβε, όπως ανέφερε, ήταν μια τυπική επιστολή από τον Υπουργό Οικονομικών Χάρη Γεωργιάδη, αλλά δεν του αναφέρθηκαν οι πραγματικοί λόγοι παύσης του.
Ερωτηθείς για τους λόγους που ο ίδιος θεωρεί ότι οδήγησαν στην παύση του, ο κ. Στροβολίδης ανέφερε ότι ήταν πάντα ξεκάθαρος στις θέσεις που εξέφραζε στην Επιτροπεία. Ανέφερε ακόμα ότι ένα χρόνο μετά τον διορισμό της νέας Επιτροπείας υπέβαλε επώνυμα, συμπληρωμένο ερωτηματολόγιο στα πλαίσια αξιολόγησης της της KPMG, όπου σημείωνε την πολύ κακή εταιρική διακυβέρνηση. Όπως ανέφερε, οι δικές του απαντήσεις στο ερωτηματολόγιο δεν είχαν κάποιο άμεσο αντίκτυπο για αυτή την πολύ κακή εταιρική διακυβέρνηση. Πρόσθεσε ότι ήταν ξεκάθαρο το 2013 ότι η κατάσταση ήταν πολύ δύσκολη και δεν μπορούσε να σωθεί αυτός ο οργανισμός εύκολα. « Έπρεπε να γίνουν άμεσα τομές και δεν υπήρχε χώρος για οτιδήποτε άλλο», ανέφερε.
Σημείωσε επίσης ότι ο κύριος ρόλος του Συμβουλίου της Επιτροπείας ήταν να θέτει θέματα στρατηγικής και εκεί έπρεπε να επικεντρωθεί. Αναφερόμενος στο σχέδιο αναδιάρθρωσης που υπήρχε από την Τρόικα, σημείωσε ότι ο ίδιος διαφώνησε για την δομή των 19 οντοτήτων, θεωρώντας ότι ήταν δομή δύσκολη για να δουλέψει και για αυτό δεν ενέκρινε το σχέδιο αναδιάρθρωσης. Σε συνεδρία που παρευρίσκετο και ο ΥΠΟΙΚ, είπε, του λέχθηκε ότι το θέμα δεν είναι προς συζήτηση, ενώ ο ίδιος αντιμετώπισε ιδιαίτερες αντιδράσεις όταν είπε ότι «αυτό το μόρφωμα» δεν θα δουλέψει.
Το πρόβλημα, όπως είπε, είναι ότι ενώ το Συμβούλιο έπρεπε να επικεντρωθεί σε θέματα στρατηγικής και να μην μπει στο εκτελεστικό κομμάτι, από την πρώτη μέρα διορισμού τους ενεπλάκησαν στο εκτελεστικό κομμάτι και αναφέρθηκε στην εγκατάσταση του κ. Χατζηγιάννη στο γραφείο του ΓΔ, αφού εκείνη την περίοδο η θέση του ΓΔ χήρευε. Όπως είπε, ο κ. Χατζηγιάννης βρισκόταν συνεχώς εκεί με κανονικό ωράριο και το γεγονός ότι εμπλεκόταν σε εκτελεστικά καθήκοντα, όντας μη εκτελεστικός δημιουργούσε διάφορα θέματα.
Όταν διορίστηκε ο κ. Κληρίδης ως Γενικός Διευθυντής, συμπλήρωσε, ο κ. Χατζηγιάννης συνέχισε να βρίσκεται στο γραφείο του ΓΔ και βρέθηκε άλλος χώρος για τον κ. Κληρίδη. Έτσι, δημιουργήθηκε γραφείο προέδρου με δική του στελέχωση, κάτι που όπως ο κ. Στροβολίδης επεσήμανε, δημιουργούσε μια αρνητική και προκλητική εικόνα.
Ανέφερε επίσης ότι πολλοί πρόεδροι των Επιτροπών που είχαν διοριστεί έμπαιναν στο εκτελεστικό κομμάτι και διερωτήθηκε πώς στο τέλος της ημέρας θα ήταν υπόλογοι οι εκτελεστικοί όταν κάποιος άλλος έπαιρνε τις δικές του ευθύνες.
Σημείωσε ότι το ήξεραν και στην Κεντρική Τράπεζα Κύπρου(ΚΤΚ) ότι κάποια μέλη είχαν περάσει τα όρια και ότι κλήθηκε τον Φεβρουάριο του 2015 στην ΚΤΚ για να μιλήσει για τις διαφωνίες του.
Στο ΔΣ, ανέφερε δεν υπήρχε ευκαιρία να εκφράσει ο καθένας ελεύθερα την άποψή του και φαινόταν ότι κάποιοι ακολουθούσαν μια συγκεκριμένη θέση. Οι αποφάσεις, πρόσθεσε, φαινόταν ότι δεν παίρνονταν εκεί, ήταν προειλημμένες, ενώ εκείνο που ζητούσαν ήταν να επικυρώσουμε. Σημείωσε επίσης ότι κάποιες φορές υπήρχαν έντονες αντιδράσεις από κάποιους προς τον ίδιο λέγοντάς του «αυτά που λες είναι βλακείες» και το ίδιο έκαναν και σε άλλες διαφορετικές απόψεις. Τα συγκεκριμένα άτομα, πρόσθεσε, προχωρούσαν και αναλάμβαναν πιο ψηλές θέσεις και επρόκειτο για άτομα που είχαν όλα διοριστεί το 2013. Αυτό, είπε, μείωνε την αποτελεσματικότητα του συμβουλίου γιατί δεν υπήρχε η δυνατότητα να εκφράζονται διαφορετικές απόψεις και κάποιες στιγμές να λαμβάνονται διαφορετικές αποφάσεις.
Ανέφερε ακόμα ότι δεν υπήρχε η απαιτούμενη διαφάνεια και κάποιες φορές εντόπισε μια προσπάθεια ωραιοποίησης των πρακτικών και μη καταγραφής κάποιων θεμάτων όπως είχαν λεχθεί.
Κάκιστη εταιρική διακυβέρνηση
Αναφορικά με το θέμα της εταιρικής διακυβέρνησης είπε ότι δεν δούλευαν τα συστήματα εσωτερικού ελέγχου των ΣΠΙ, υπήρχαν σοβαρότατες αδυναμίες τόσο όταν ήταν 93 αλλά ακόμα και μετά όταν έγιναν 18. Σημείωσε ότι δεν υπήρχαν πολλοί άνθρωποι με τις κατάλληλες γνώσεις και εμπειρίες για να αναλάβουν αυτές τις θέσεις. Επίσης η αποτελεσματικότητα του εσωτερικού ελέγχου ήταν εκμηδενισμένη γιατί δεν μπορούσε να λειτουργήσει ανεξάρτητα. Σε πολλές περιπτώσεις επενέβαιναν οι γραμματείς και δεν άφηναν αυτούς που διενεργούσαν τον έλεγχο να δουλέψουν σωστά ή τους έδιναν και άλλα καθήκοντα.
Είπε επίσης ότι σε αξιολόγηση που έγινε των Σεπτέμβρη του 2015 για τα συστήματα εσωτερικού ελέγχου, αυτά πήραν κάτω από τη βάση.
Ανέφερε ακόμα ότι μέχρι το 2013 δεν δούλευε εντάξει το σύστημα εσωτερικού ελέγχου και στην μετέπειτα περίοδο υπήρχαν αδυναμίες και όσον αφορά τη στελέχωση αυτής της μονάδα στην ΣΚΤ, και ότι η Επιτροπή Ελέγχου αναγκαζόταν να κάνει 100 συνεδρίες σε ένα χρόνο για να ανταποκριθεί στο φόρτο εργασίας που ερχόταν. Ανέφερε ακόμα ότι μέχρι το 2013 σε 23 ΣΠΙ δεν υπήρχε καθόλου εσωτερικός έλεγχος. Σημείωσε επίσης ότι με τη συγχώνευση των ΣΠΙ σε 19 από 93 είχαν επιβαρυνθεί όλες οι διαδικασίες και ότι ήταν αδύνατο να γίνουν ταυτόχρονα τόσες συγχωνεύσεις.
Είπε επίσης ότι ο ίδιος εξέφρασε τη διαφωνία του για το θέμα της απόφασης από το ΔΣ, σε σχέση με διαγραφές δανείων. Όπως είπε, αυτό ήταν ένα καθαρά εκτελεστικό κομμάτι και κάτι τέτοιο ακύρωνε τον εποπτικό ρόλο του Συμβουλίου.
Ανέφερε ακόμα ότι ο ίδιος θεωρούσε ότι ο Συνεργατισμός είχε το ρόλο να δίνει πολλά μικρά δάνεια, και το θέμα είχε ξεφύγει και δίνονταν μεγάλα δάνεια.
Μ. Κληρίδης: Διαρκής προσπάθεια υπόσκαψής μου από Χατζηγιάννη
Αναφερόμενος στους λόγους παραίτησής του από τη θέση του Γενικού Διευθυντή του Συνεργατισμού τον Ιούνιο του 2015, ο κ. Κληρίδης σημείωσε ότι δεν παραιτήθηκε για προσωπικούς λόγους και αυτό το εξηγούσε σε μια επιστολή που είχε στείλει τότε.
Σημειώνοντας ότι επί θητείας του ο Πρόεδρος του ΔΣ είχε αποκτήσει εξουσίες και το ΔΣ δούλευε σαν εκτελεστικό Συμβούλιο και υπήρχε ασάφεια, είπε επίσης ότι είχε γίνει μια εκτελεστική επιτροπή στην Συνεργατική με συμμετοχή κάποιων από τους Διευθυντές που οι όροι εντολής της δεν ήταν τόσο ξεκάθαροι.
Ο ίδιος, ανέφερε, αισθανόταν μια συνεχή προσπάθεια υπόσκαψής του από τον Ν. Χατζηγιάννη, με την υπόσκαψη να έχει αρχίσει γύρω στους έξι μήνες μετά που ανέλαβε τα καθήκοντά του. Είπε επίσης ότι είχε αρχίσει να παίρνει πληροφορίες ότι ο Πρόεδρος του ΔΣ τον υπέσκαπτε στον ΥΠΟΙΚ.
Σημείωσε επίσης πως όταν είχαν γίνει τα πρώτα stress- test του 2014 και έπρεπε να πάει η Διεύθυνση στην Φραγκφούρτη, η μόνη τράπεζα που είχε έρθει μαζί της και ο Πρόεδρος ήταν η Συνεργατική. Ανέφερε επίσης ότι μετά την παραίτησή του ήλπιζε κάποιος να ενδιαφερθεί και να μιλήσει μαζί του αλλά ποτέ δεν τον κάλεσαν. Στα πρακτικά, σημείωσε, είχε γραφτεί ότι παραιτήθηκε για προσωπικούς λόγους. Πρόσθεσε ότι τη μόνη επιστολή που πήρε ήταν από τον Υπουργό που τον ευχαριστούσε για τις υπηρεσίες του.
Εξήγησε ότι μετά την παραίτησή του κλήθηκε στην ΚΤΚ αλλά όχι σε επίπεδο Διοικήτριας, αλλά και από τον εποπτικό μηχανισμό της ΕΚΤ (SSM). Όταν πήγε στην Φρανκφούρτη, είπε, τους είχε μιλήσει για ένα περιβάλλον όπου οι Διευθυντές της Τράπεζας φοβόντουσαν να εκφράσουν την άποψή τους μπας και υποσκαφθούν και τους εξήγησε σαφώς τους λόγους που οδήγησαν στην παραίτησή του.
Είπε επίσης ότι τον ρώτησαν άτυπα, αν θεωρεί πως ο κ. Χατζηγιάννης μπορεί να διοριστεί ως Εκτελεστικός Διευθυντής και τους είχε πει ότι με βάση το fit and proper, ο κ. Χατζηγιάννης πιθανώς να μην ταίριαζε στο κομμάτι του fit που αφορά τα προσόντα. Τους είπε επίσης ότι ίσως θα ήθελαν να ελέγξουν ένα κομμάτι που κυκλοφορούσε έντονα για τους λόγους αποχώρησης του κ. Χατζηγιάννη από την Τράπεζα Κύπρου. Ανέφερε ακόμα ότι στην Φρανκφούρτη, αισθάνθηκε ήταν ότι προβληματίζονταν πάρα πολύ και ακόμα περισσότερο διότι είχαν θετική εισήγηση από την ΚΤΚ και δεν ήξεραν πως να αντιδράσουν. Οι διαδικασίες από την ΚΤΚ, όπως είπε, έγιναν πολύ γρήγορα, ενώ ο χρόνος που πήρε η Φρανκφούρτη είχε κάποιο στοιχείο προβληματισμού.
Ο κ. Κληρίδης ανέφερε επίσης ότι ο ίδιος εισηγήθηκε μετά την μετατροπή του Συνεργατισμού σε τράπεζα, να ακολουθήσει το μοντέλο της ηθικής τραπεζικής, κάτι που ταίριαζε με τον ρόλο και την ιστορία του. Ωστόσο όπως είπε, λίγο πριν να φύγει ο ίδιος παρουσιάστηκε ένα κομμάτι που έλεγε ότι ο Συνεργατισμός θα έπρεπε να αρχίσει να δίνει μεγάλα εταιρικά δάνεια κάτι με το οποίο ο ίδιος διαφώνησε και είπε ότι στερούνταν την απαραίτητη τεχνογνωσία.
Ο Σταυρινίδης και οι υπερεξουσίες στον οργανισμό
Ο κ. Κληρίδης αναφέρθηκε στην πρόσληψη του Γιάννη Σταυρινίδη, αρχικά ως βοηθού του κ. Χατζηγιάννη και τελικά όπως ανέφερε, έγινε «σούπερ εκτελεστικός»
Όπως είπε, προς το τέλος της θητείας του είχε γίνει μια υποεπιτροπή στο Συμβούλιο σε θέματα στρατηγικής και εκεί ο κ. Σταυρινίδης απέκτησε «super powers» όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, μέσα στον οργανισμό, με τη στήριξη του κ. Χατζηγάννη. Ανέφερε ακόμα ότι υπήρχαν φήμες ότι είχε προσβάσεις στον Υπουργό Οικονομικών.
Αναφέρθηκε σε συγκεκριμένη περίπτωση όπου έπρεπε να προσληφθεί καινούριος προσωπάρχης και σε αυτό το θέμα υπήρχε εμπλοκή και του κ. Χατζηγιάννη. Τελικά όπως είπε, διορίστηκε μια κοπέλα η οποία διετέλεσε διευθύντρια προσωπικού στην Marks &Spencer και υπήρχε φήμη ότι είχε φιλικές σχέσεις με τον κ. Χατζηγιάννη.
Ανέφερε επίσης ότι ο κ. Σταυρινίδης κατέληξε διευθυντικό στέλεχος για θέματα στρατηγικής και αναδιάρθρωσης ότι έφυγε ο κ. Τρόκκος. Σημείωσε ότι δεν ήταν μέλος του ΔΣ, αλλά ήταν καθημερινά εκεί αλλά δεν έκανε αναφορά στον Γενικό Διευθυντή.
Ερωτηθείς για το ρόλο του στα θέματα διαχείρισης χαρτοφυλακίου, ανέφερε ότι είχε λάβει μέρος στις συνεντεύξεις των πρώτων ατόμων που προσέλαβε η τράπεζα για να διαχειριστεί τα ΜΕΔ, ενώ είχε στείλει μια πολιτική για το πως να διαχειριστούν το μεγάλο κομμάτι των στεγαστικών δανείων. Η πολιτική είχε εγκριθεί, σημείωσε και δινόταν στο δανειζόμενο η ευκαιρία να δοκιμάζει πρωτα μόνος του να πουλήσει το σπίτι του.
Παραδέχτηκε επίσης ότι όταν πρωτοπήγε στο Συνεργατισμό είχε «γελαστεί» και έκανε δήλωση στο Bloomberg ότι ο Συνεργατισμός πιθανώς να έχει προβλήματα αν περάσει η νομοθεσία για προστασία της πρώτης κατοικίας, κάτι που είχε αποτέλεσμα να χάνει η Συνεργατική 200 εκ το μήνα σε καταθέσεις. Η εκροή ανέφερε, σταμάτησε μετά τα αποτελέσματα του πρώτου stress-test.
Υπήρχε όπως είπε ένα δίλημμα, αφού ο οργανισμός θα είχε πρόβλημα αν δεν κινείτο προς διαδικασίες εκποιήσεως και από την άλλη είχε κοινωνικό πρόσωπο, ήταν μια κρατική τράπεζα και έπρεπε να χειριστεί το ζήτημα.
Αναφερόμενος στη νομοθεσία για τις εκποιήσεις που είχε περάσει τότε, ανέφερε ότι αυτή δεν σταματούσε τη διαδικασία εκποιήσεων, αλλά έδινε περισσότερη ευελιξία στο δανειολήπτη να βρει λύσεις. Ωστόσο ανέφερε, το μήνυμα που μεταδόθηκε ότι δεν κινδύνευαν κατοικίες κάτω από 350 χιλιάδες, σε συνδυασμό με τις καθυστερήσεις στο δικαστικό σύστημα και την περιρρέουσα πολιτική ατμόσφαιρα, εμπόδισε τον Συνεργατισμό να αντιμετωπίσει δυναμικά το πρόβλημα.
Ερωτηθείς κατά πόσο υπήρξε κωδικοποίηση των υποχρεώσεων που είχαν αναληφθεί από την Τρόικα στο πλαίσιο του σχεδίου αναδιάρθρωσης, ο κ. Κληρίδης είπε ότι υπήρχαν διάφοροι που ανέλαβαν αυτές τις υποχρεώσεις. Είπε επίσης ότι ορισμένες από τις υποχρεώσεις που έβαλε η Τρόικα ήταν μάλλον «εκδικητικές», αφού υποχρεώθηκαν να κλείσουν μικρά καταστήματα σε χωριά, χωρίς να υπάρχει κάποιο πραγματικό όφελος.
Είπε επίσης ότι διαφώνησε με τη δομή που τους εισηγήθηκε το ΔΝΤ και είχε στείλει εισήγηση στο Συμβούλιο να γίνουν κάποιες διορθώσεις. Στη συνέχεια, είπε, είδε στα πρακτικά ότι εγκρίθηκαν οι εισηγήσεις του ΔΝΤ και για αυτό το λόγο αρνήθηκε να τα υπογράψει.
Η Επιτροπή για το Συνεργατισμό θα συνεχίσει τις εργασίες της τη Δευτέρα με νέες ακροάσεις, από τους Ανδρέα Τρόκκο, Τάκη Ταουσιάνη, και Δημήτρη Θεοδότου.
