Kathimerini.gr
ΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ
Από ψηλά μια ομάδα δελφινιών μοιάζει να «καλπάζει» στην απεραντοσύνη του ωκεανού. Τα δελφίνια στροβιλίζονται στον αέρα, κάνουν ακροβατικά και φιγούρες, νιώθεις την έξαψή τους στην οθόνη. Tο τέρμα της τρελής κούρσας τους εμφανίζεται ξαφνικά μπροστά τους και έχει την όψη ενός λαχταριστού «γεύματος». Τα δελφίνια εισβάλλουν σε ένα τεράστιο κοπάδι μικρών ψαριών και νιώθεις να έρχονται καταπάνω σου. Η κάμερα σηκώνεται ξανά στον αέρα για ένα πανοραμικό πλάνο μιας επικής, όπως μοιάζει, μάχης στα αφρισμένα νερά της ανοικτής θάλασσας.
Στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται για μάχη, μας λέει ο Τζόναθαν Γουίλιαμς, commercial brand manager στο BBC Earth, αλλά για σκηνή όπου τα δελφίνια τρώνε το μεσημεριανό τους, και μάλιστα πολύ δύσκολη για να γυριστεί με επιτυχία, καθώς στον πραγματικό κόσμο διαρκεί ένα, το πολύ δύο λεπτά. Κάθε σκηνή, άλλωστε, του νέου «giant screen» ντοκιμαντέρ του BBC «Oceans: Our blue planet», που έρχεται στο Ιδρυμα Ευγενίδου, απαιτεί ατελείωτες ώρες γυρισμάτων και υπομονής πάνω αλλά κυρίως κάτω, και μάλιστα πολύ κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Η νέα παραγωγή του βρετανικού καναλιού επικεντρώνεται στην ανεξερεύνητη πλευρά των ωκεανών, για τους οποίους γνωρίζουμε πολύ λίγα πράγματα, παρόλο που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της Γης. Ακούμε τη φωνή της αφηγήτριας, της ηθοποιού Κέιτ Γουίνσλετ, να λέει ότι ορισμένοι πλανήτες στο ηλιακό μας σύστημα έχουν εξερευνηθεί περισσότερο απ’ ό,τι οι ωκεανοί. «Ενας από τους λόγους που συμβαίνει αυτό είναι η μεγάλη δυσκολία να εξερευνηθούν τα βάθη των ωκεανών. Υπάρχουν πολύ λίγα σκάφη που μπορούν να καταδυθούν σε μεγάλο βάθος. Ενας από τους στόχους της ταινίας ήταν να δώσει στους ανθρώπους την αίσθηση του θαυμαστού –απίστευτης ποικιλομορφίας– πλούτου που κρύβουν οι ωκεανοί του κόσμου και είναι άγνωστοι σε εμάς», μας λέει ο κ. Γουίλιαμς, που ήταν επίσης ένας από τους executive producers του ντοκιμαντέρ.
Η κάμερα του BBC «συνέλαβε» το συμπαθές tusk fish (δεξιά) να προσπαθεί να σπάσει ένα όστρακο. Alex Vail BBC
Το συναρπαστικό ταξίδι στους ωκεανούς ξεκινάει με μια επίδειξη της ορμής και της δύναμης των θαλάσσιων κυμάτων και μια χαρούμενη ομάδα δελφινιών. Η κάμερα πηγαίνει σε έναν κοραλλιογενή ύφαλο για να μας συστήσει τον μπρόσμιο ή tusk fish, ένα ψάρι με μικρούς χαυλιόδοντες που δείχνει στον φακό πώς χρησιμοποιεί ένα «εργαλείο» για να σπάσει το κέλυφος από ένα λαχταριστό όστρακο. Επειτα, το ειδικό ερευνητικό υποβρύχιο «Alucia» της OceanX καταδύεται στον βυθό της Ανταρκτικής και καταγράφει τη ζωή σε βάθος 1.000 μέτρων. Σε μία από τις δυσκολότερες αποστολές του ντοκιμαντέρ, το υποβρύχιο αγγίζει τον πυθμένα του Κόλπου του Μεξικού και αποτυπώνει –για πρώτη φορά– εκρήξεις μεθανίου που εκτοξεύουν «φούσκες» αερίων στο μέγεθος μιας μπάλας μπάσκετ.
«Οι σκηνές των υποβρυχίων ήταν οι πιο δύσκολες. Καταδυόμασταν με δύο σκάφη, το ένα κινηματογραφούσε και το άλλο υπήρχε για υποστήριξη. Το πρόβλημα είναι ότι σε τέτοια βάθη, στο απόλυτο σκοτάδι, μπορεί να περάσουν από δίπλα σου πλάσματα και, πριν το καταλάβεις, να χαθούν για πάντα. Υπήρξαν στιγμές που για λίγο χάθηκε η επικοινωνία με τα υποβρύχια, αλλά ευτυχώς όλα πήγαν καλά», τονίζει ο κ. Γουίλιαμς.
Η νέα τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε για την κινηματογράφηση και την προβολή του «Oceans» σε ειδικές οθόνες, όπως στον γιγαντιαίο θόλο του Πλανηταρίου στο Ιδρυμα Ευγενίδου, δημιουργεί στον θεατή την αίσθηση της συμμετοχής και του επιτρέπει να «βουτήξει» μαζί με τα δελφίνια, τις φάλαινες και τους καρχαρίες των ωκεανών σε μια διαφορετική οπτικοακουστική εμπειρία. Σε καμία σκηνή δεν έχουν προστεθεί ειδικά οπτικά εφέ τύπου CGI και όλα τα γυρίσματα έγιναν σε περισσότερα από 20 σημεία σε όλο τον κόσμο με τη συνεργασία μιας μεγάλης επιστημονικής ομάδας.
Το «Oceans», το οποίο είχε την ευκαιρία να δει η «Κ», είναι ένα κράμα ντοκουμέντου και υψηλής κινηματογραφικής αισθητικής με ύφος σχεδόν ποιητικό, ακόμα και στις πιο ωμές, ρεαλιστικές, σκηνές της φύσης. Εκτός από την καλλιτεχνική πλευρά της, η ταινία έχει στον πυρήνα της ένα ισχυρό μήνυμα ευαισθητοποίησης σε θέματα όπως η κλιματική αλλαγή, που μπορεί να μην παρουσιάζεται από την αρχή και έντονα, αλλά αναδεικνύεται προς το τέλος της ταινίας. «Δεν θέλαμε να φτιάξουμε ένα ντοκιμαντέρ αυστηρά για την προστασία της φύσης. Η προσέγγισή μας ήταν να δημιουργήσουμε μια συναισθηματική σύνδεση με τον κόσμο των ωκεανών για να ευαισθητοποιήσουμε το κοινό, να δώσουμε στον κόσμο τα εργαλεία και την πληροφορία, τους τρόπους να μάθουν περισσότερα για αυτά τα θέματα και ίσως να αλλάξουν τη δική τους προσέγγιση», μας λέει ο κ. Γουίλιαμς.
To υποβρύχιο «Alucia» κατέγραψε για πρώτη φορά εκρήξεις αερίων μεθανίου στον πυθμένα ωκεανών (αριστερά). BBC
Αλλαγή «πλεύσης»
Με την προβολή του «Oceans», το Ιδρυμα Ευγενίδου επιχειρεί και εκείνο, από την πλευρά του, μια αλλαγή, περισσότερο έναν εμπλουτισμό, της θεματολογίας του, που αφορά κυρίως θέματα αστροφυσικής και εξερεύνησης του Διαστήματος. «Κάναμε και παλαιότερα τέτοια ανοίγματα, αλλά είναι μια επιθυμία του ιδρύματος. Θα προσπαθήσουμε να διευρύνουμε τη θεματολογία μας με ταινίες εκπαιδευτικού πάντα χαρακτήρα, αλλά από το πεδίο της φυσικής, της χημείας, της βιολογίας», μας λέει ο διευθυντής του Πλανηταρίου Μάνος Κιτσώνας.
Σε αυτό το άνοιγμα συμβάλλει επίσης το νέο Κέντρο Επιστήμης και Τεχνολογίας «Athena» του ιδρύματος, το οποίο εξοικειώνει μικρούς και μεγάλους με τις φυσικές επιστήμες, με τη βοήθεια διαδραστικών εκθεμάτων και ζωντανής επίδειξης πειραμάτων στο ειδικά σχεδιασμένο εργαστήριο-αμφιθέατρό του.
