Δωρίτα Γιαννακού
ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ / Κορυφαία προτεραιότητα θα αποτελέσει για την Κυπριακή Προεδρία το ζήτημα των διαπραγματεύσεων αναφορικά με το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) 2028–2034. Το negotiating box που έχει διαμορφώσει η Δανία ως προεδρεύουσα του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αποτελέσει μια βάση προκειμένου να υπάρξει περισσότερη πρόοδος μέσω της επικείμενης ανάληψης της Κυπριακής Προεδρίας το πρώτο εξάμηνο του 2026. Το πλαίσιο είναι κρίσιμο να οριστικοποιηθεί μέχρι το τέλος του 2026 καθώς σε αντίθετη περίπτωση, η Ευρώπη θα βρεθεί το 2028 ενώπιον του κινδύνου μη εξασφάλισης χρηματοδότησης για τα προγράμματα συνοχής, γεωργίας, καινοτομίας και άμυνας. Ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός ή αλλιώς «πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο» εξασφαλίζει τη χρηματοδότηση προγραμμάτων και δράσεων σε όλους τους τομείς πολιτικής, από τη γεωργία και την περιφερειακή πολιτική έως την παροχή στήριξης προς την Ουκρανία, τις στρατηγικές τεχνολογίες και τη μετανάστευση, σύμφωνα με τις μακροπρόθεσμες προτεραιότητες της Ε.Ε. Η Επιτροπή προτείνει έναν φιλόδοξο προϋπολογισμό ύψους €1,98 τρισεκατομμυρίων για την περίοδο 2028-2034, ισοδύναμο με το 1,26% του ΑΕΕ της Ε.Ε. Ο τρέχων μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός ισχύει για την περίοδο 2021-2027 και περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη χρηματοδοτική δέσμη που ανέρχεται σε €1.216 δισ. στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου και €807 δισ. στο πλαίσιο του έκτακτου μέσου ανάκαμψης, Next Generation EU. Τον Ιούνιο του 2023, το ΠΔΠ 2021-2027 υποβλήθηκε σε ενδιάμεση αναθεώρηση και ενισχύθηκε με επιπλέον €64,6 δισ., για τη χρηματοδότηση προτεραιοτήτων όπως η παροχή στήριξης προς την Ουκρανία, η μετανάστευση και η εξωτερική δράση.
Το negotiating box
Κατά τη διάρκεια των εργασιών του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων που πραγματοποιήθηκε χθες στις Βρυξέλλες, έγινε συζήτηση προσανατολισμού σχετικά με το ΠΔΠ της Ε.Ε. για την περίοδο 2028-2034 όπου η Προεδρία της Δανίας παρουσίασε το πρώτο «negotiating box», δηλαδή ένα προσχέδιο διαπραγματευτικού πλαισίου με συγκεκριμένες επιλογές. Στο συγκεκριμένο πλαίσιο, η Δανία επιμένει στη διατήρηση των rebates (εκπτώσεων/διορθώσεων), υποστηρίζοντας τη λογική του «juste retour», δηλαδή της θέσης ότι η συνεισφορά κάθε κράτους-μέλους πρέπει να αντανακλά τα οφέλη που λαμβάνει από τον προϋπολογισμό. Σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους στις Βρυξέλλες, η Δανία δέχεται πιέσεις από συγκεκριμένες χώρες κράτη-μέλη της Ε.Ε. για τη συμπερίληψη των εκπτώσεων στο negotiating box στον προϋπολογισμό και ιδιαίτερα από τη Γερμανία.
Στον αντίποδα, στους αντιδρώντες των εκπτώσεων συγκαταλέγονται ορισμένα κράτη-μέλη της Ε.Ε., φανερώνοντας τις διαφορετικές φιλοσοφίες ως προς τον τρόπο χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της συζήτησης του ΠΔΠ χθες, χώρες όπως η Πολωνία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Γαλλία και η Λιθουανία αντέδρασαν στη φιλοσοφία των rebates, υποστηρίζοντας ότι το συγκεκριμένο σύστημα υπονομεύει την ισότητα μεταξύ των κρατών-μελών.
Από τη μεριά της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την πλήρη κατάργηση όλων των εθνικών εκπτώσεων από το 2028 και την αντικατάστασή τους με νέους ίδιους πόρους σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα πιο δίκαιο και διαφανές σύστημα ιδίων πόρων. Η πρόοδος δεν θα έρθει μέσα από ειδικές εκπτώσεις σε λίγες χώρες, αλλά μέσω ενός ολοκληρωμένου και φιλόδοξου πακέτου νέων πόρων, που θα ανακουφίσει τις εθνικές οικονομίες και θα ενισχύσει τον κοινό ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, τονίστηκε από μεριάς της Κομισιόν.
O κίνδυνος
Έντονες ανησυχίες διατυπώθηκαν στο πλαίσιο του Συμβουλίου σχετικά με τη δυνατότητα επίτευξης συμφωνίας για το ΠΔΠ μέχρι το τέλος του 2026, όπως προβλέπει το χρονοδιάγραμμα. Όπως αναφέρθηκε χαρακτηριστικά, η μη έγκαιρη κατάληξη θα οδηγήσει σε απώλεια χρηματοδότησης για κρίσιμους τομείς, όπως η συνοχή, η γεωργία, η άμυνα και η καινοτομία, ενώ παράλληλα ενδέχεται να υπονομεύσει και την ίδια τη λειτουργία της Ένωσης σε μια περίοδο αυξημένων γεωπολιτικών και οικονομικών πιέσεων. Επιδίωξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι η συγκρότηση ενός κοινού πλαισίου συζήτησης στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής που θα αρχίσει αύριο, ώστε να προετοιμαστεί το έδαφος για ουσιαστική πρόοδο κατά τη διάρκεια της Κυπριακής Προεδρίας. Όπως επισημάνθηκε από εκπρόσωπο της Κομισιόν, χωρίς ένα κοινό πλαίσιο, η Ευρώπη δεν θα μπορέσει να επενδύσει στην ανταγωνιστικότητα, τη στρατηγική αυτονομία και την πράσινη μετάβαση. Επί της ουσίας σε περίπτωση που μέχρι το τέλος του 2026 δεν επιτευχθεί ομοφωνία για το ΠΔΠ η Ε.Ε. θα εισέλθει στο 2028 χωρίς εγκεκριμένο προϋπολογισμό, ενεργοποιώντας προσωρινές χρηματοδοτήσεις.
Η Κύπρος
Η Κυπριακή Προεδρία προτίθεται να επιταχύνει τη διαδικασία για γεφύρωση των διαφωνιών μεταξύ των κρατών-μελών για το ΠΔΠ και να παρουσιάσει ένα ρεαλιστικό και ισορροπημένο πακέτο με αριθμούς, και προσωρινές επιλογές (brackets), ώστε να οδηγήσει τα κράτη σε συμβιβασμό, αναφέρουν αρμόδιες πηγές.
Η υφυπουργός για Ευρωπαϊκά Θέματα, Μαριλένα Ραουνά, σημείωσε στην επίσημη δήλωσή της στο πλαίσιο του Συμβουλίου ότι η Δανική Προεδρία έχει εργαστεί για την παράδοση ενός διαπραγματευτικού πλαισίου και ως Προεδρία θα βασιστούμε σε αυτό το σημαντικό έργο. Όπως είπε, θα εργαστούμε με δέσμευση, με εστίαση και με φιλοδοξία, ώστε να παραδώσουμε ένα ώριμο διαπραγματευτικό πλαίσιο εντός των χρονοδιαγραμμάτων, τονίζοντας ότι το νέο ΠΔΠ πρέπει να μας επιτρέψει να υλοποιήσουμε τις στρατηγικές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η κ. Ραουνά παρουσίασε χθες στο πλαίσιο του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων τις βασικές προτεραιότητες της Κύπρου ενόψει της ανάληψης της Προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε. τον Ιανουάριο του 2026.
«Έχουμε μπροστά μας μια πολύ γεμάτη ατζέντα καθώς προετοιμαζόμαστε για το επερχόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο – από την Ουκρανία μέχρι την κατάσταση στη Μέση Ανατολή», προσθέτοντας πως «το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, η διεύρυνση, η άμυνα και η ασφάλεια, η ανταγωνιστικότητα, η μετανάστευση και το Σύμφωνο για τη Μεσόγειο είναι όλα βασικά ζητήματα που θα βρίσκονται στο επίκεντρο κατά τη διάρκεια της Κυπριακής Προεδρίας», υπογράμμισε.
Ένα από τα βασικά θέματα και σ’ αυτό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα είναι η Ουκρανία. «Πρόκειται για μια καθοριστική συζήτηση των ηγετών για την Ουκρανία και για τις χρηματοδοτικές της ανάγκες», σημείωσε, υπογραμμίζοντας ότι «είναι ζωτικής σημασίας να διασφαλίσουμε προβλεψιμότητα όσον αφορά τη στήριξη και τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας».
Η Κύπρια υφυπουργός υπογράμμισε πως οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία «πρέπει να εδράζεται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, να σέβεται την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας και να είναι βιώσιμη, με ισχυρές εγγυήσεις ασφάλειας για την Ουκρανία».
Παράλληλα, έθεσε το ζήτημα της εφαρμογής των κυρώσεων. «Είναι σημαντικό να επικεντρωθούμε στο ζήτημα της καταστρατήγησης των κυρώσεων, ένα θέμα που η Κύπρος και άλλα κράτη-μέλη θέτουν επανειλημμένα», ανέφερε. Αναφερόμενη στη Μέση Ανατολή, η υφυπουργός τόνισε ότι «είναι εξαιρετικά σημαντικό η κατάσταση στη Μέση Ανατολή να παραμείνει ψηλά στην ατζέντα των ηγετών», σημειώνοντας ότι «η κατάσταση είναι ασταθής και οι ηγέτες πρέπει να παραμείνουν σε εγρήγορση». Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στον ρόλο της Κύπρου, λέγοντας ότι «χαιρετίζουμε το γεγονός ότι υπάρχει εστίαση και στο ζήτημα του θαλάσσιου διαδρόμου της Κύπρου».
Κλείνοντας, η υφυπουργός αναφέρθηκε στην επίθεση κατά της εβραϊκής κοινότητας στην Αυστραλία. «Καταδικάζουμε με τον πιο έντονο τρόπο αυτή τη φρικτή επίθεση, την πρώτη ημέρα της Χανουκά, της γιορτής του φωτός», ανέφερε σημειώνοντας ότι «ζήσαμε μια σκοτεινή στιγμή, η οποία όμως δεν μπορεί ποτέ να υπερισχύσει του φωτός». Όπως ανέφερε, «κατά τη διάρκεια της Κυπριακής Προεδρίας θα επικεντρωθούμε στην καταπολέμηση του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και του αντισημιτισμού».
Σχετικά με τη δυνατότητα επίτευξης συμφωνίας σε επίπεδο των «27» ώστε να δοθεί το πράσινο φως στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, ώστε να υπογράψει τη συμφωνία Ε.Ε. - Mercosur μετά το πέρας της συνόδου, η Μαριλένα Ραουνά τοποθετήθηκε σχετικά με τη σημασία των εμπορικών συμφωνιών και την αυτονομία της Ε.Ε.
Συνέχισε λέγοντας πως «καθώς εργαζόμαστε για μεγαλύτερη αυτονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αυτό θα είναι ένα κεντρικό θέμα κατά τη διάρκεια της Κυπριακής Προεδρίας, η ενίσχυση της αυτονομίας της Ε.Ε. είναι προτεραιότητα. Οι διεθνείς εμπορικές συμφωνίες αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της οικοδόμησης αυτής της αυτονομίας, τόσο στον εμπορικό τομέα όσο και στην ανταγωνιστικότητα».
