Του Αντρέα Κημήτρη
«Κάποιοι από τους επικριτές ασκούν κριτική με μια τάση μηδενισμού αυτό το διάστημα», δηλώνει στην «Κ» ο υπουργός Εξωτερικών Κωνσταντίνος Κόμπος, αναφερόμενος στο διπλωματικό περιστατικό με το Ιράν, για το οποίο ασκήθηκε έντονη κριτική στον πρόεδρο Χριστοδουλίδη. Επισημαίνει ότι είναι άλλο πράγμα μία απευθείας, επίσημη, διαμεσολαβητική προσπάθεια που πρέπει να προστατευθεί με μυστικότητα και άλλο η ανάδειξη ενός μηνύματος.
Σχολιάζοντας κάποιες από τις επικρίσεις, ο κ. Κόμπος αναφέρει ότι η διεθνής αξιοπιστία και οι διασυνδέσεις που έχουν δημιουργηθεί, όσο κι αν θέλει κάποιος να τις μειώσει, είναι εκεί και η κυβέρνηση καλεί όποιον θέλει να κάνει τη σύγκριση με τις εποχές της απομόνωσης, του περιθωρίου και της απουσίας. «Δεν πρόκειται να γίνουμε πολιτικά απολογητές του σφετερισμού», απαντά ο υπουργός Εξωτερικών στις φωνές, που, όπως υποστηρίζει, προτρέπουν σε μια λογική ευθυγράμμισης με τις απαιτήσεις της τουρκικής πλευράς.
–Πώς η Κύπρος τοποθετείται έναντι της επίθεσης του Ισραήλ στο Ιράν;
–Η θέση μας από την πρώτη στιγμή είναι πως δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε με οποιαδήποτε πολεμική ενέργεια επιβαρύνει περισσότερο την ήδη δύσκολη κατάσταση στην οποία βρίσκεται η περιοχή.
–Θεωρείτε ότι είναι δικαιολογημένη;
–Η όποια επιχείρηση υποσκάπτει την ασφάλεια και την ειρήνη στην περιοχή είναι καταδικαστέα.
–Το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι το Ιράν θα μπορούσε να αποκτήσει πυρηνικά όπλα σε λίγες μέρες και γι’ αυτό ανέλαβε δράση, όμως εκφράζονται απόψεις περί του αντιθέτου και από αμερικανικές πηγές.
–Υπάρχει μια επιχειρηματολογία που επεξηγεί από πλευράς Ισραήλ τις επιχειρήσεις. Υπάρχει η θέση της Ε.Ε. και της διεθνούς κοινότητας ως προς την επικινδυνότητα απόκτησης πυρηνικών όπλων από το Ιράν, άρα δεν μπορεί κάποιος να υποστηρίξει ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα ήταν προς όφελος της ασφάλειας και της ειρήνης στην περιοχή. Αυτή είναι η θέση της Ε.Ε. και με αυτήν ταυτιζόμαστε.
–Σε αντιπαραβολή αυτών που λέτε, υπάρχει το επιχείρημα ότι το Ισραήλ κατέχει πυρηνικά παράνομα, αφού δεν είναι μέλος της συνθήκης του ΟΗΕ για μη διάδοση πυρηνικών όπλων, συνεπώς, πώς νομιμοποιείται να έχει απαιτήσεις από άλλη χώρα; Ποια η θέση μας, καθώς, όλα αυτά αφορούν την περιοχή μας.
–Η θέση της διεθνούς κοινότητας, περιλαμβανομένης της Ε.Ε., σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα του Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα, και όχι κατά πόσο στο παρελθόν άλλοι απέκτησαν ή όχι, είναι αυτή που ανέφερα. Άρα και ως χώρα της περιοχής είναι κάτι που μας ανησυχεί, διότι αυξάνει την ένταση, όπως βλέπουμε να συμβαίνει αυτές τις μέρες.
–Από τις επαφές σας, πώς πιστεύετε ότι θα μπορούσε να λήξει αυτή η σύγκρουση κι αν υπάρχει πιθανότητα να τελειώσει σύντομα;
–Δυστυχώς, η διέξοδος δεν είναι ορατή σε αυτούς με τους οποίους μιλήσαμε, όμως, αυτό που σημειώνεται είναι ότι πρέπει να υπάρξει κάποιας μορφής αποκλιμάκωση που να οδηγήσει σε άμεσο ή έμμεσο διάλογο, ώστε να υπάρξει διπλωματική λύση.
–Μπορεί να είναι εφικτή μια διπλωματική λύση πριν υπάρξει ξεκαθάρισμα στο πεδίο των επιχειρήσεων;
–Μπορεί και πρέπει να δημιουργηθεί περιθώριο για διπλωματική δραστηριότητα που πλέον επείγει. Βλέπουμε τις προσπάθειες των Ε3, δηλαδή του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, της Γερμανίας και άλλων όπως οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. και τις στηρίζουμε.
–Οι αποφάσεις των ΗΠΑ θα καθορίσουν εν πολλοίς τις εξελίξεις;
–Σαφέστατα, ο ρόλος των ΗΠΑ θα είναι καθοριστικός ως προς το πού μπορούν να κινηθούν τα πράγματα.
–Η Κύπρος εμπλέκεται καθ’ οιονδήποτε τρόπο σε αυτή τη σύγκρουση; Υπάρχουν κίνδυνοι για την Κύπρο;
–Πρέπει να είναι απόλυτα ξεκάθαρο ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει την παραμικρή εμπλοκή σε οποιοδήποτε στρατιωτικής ή επιχειρησιακής φύσης πεδίο, είτε σε αυτή τη σύγκρουση ή σε οποιαδήποτε άλλη. Ο ρόλος μας εξαντλείται στο ανθρωπιστικό πεδίο με τις εκκενώσεις πολιτών μέσω του Σχεδίου Εστία και τους επαναπατρισμούς Κυπρίων από το Ιράν και το Ισραήλ.
–Με τις βρετανικές βάσεις, τι ισχύει;
–Υπάρχουν δημόσιες δηλώσεις Βρετανών αξιωματούχων αλλά και στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Πέραν των δηλώσεών τους, που έχουν αυτόδηλο περιεχόμενο, εμείς δεν έχουμε κάτι άλλο να πούμε, πέραν της σαφούς διατύπωσης της θέσης μας ως προς τη στάση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
–Οι Αμερικανοί χρησιμοποιούν τις βρετανικές βάσεις στην Κύπρο;
–Η δική μας ενημέρωση για τις βρετανικές βάσεις προκύπτει από τις υποχρεώσεις του Ηνωμένου Βασιλείου, σύμφωνα με τη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης.
–Δεν υπάρχει υποχρέωση για ενημέρωση της Κυπριακής Δημοκρατίας για κάτι τέτοιο; Είμαστε σε επαφή με τους Βρετανούς και γι’ αυτά τα θέματα;
–Είμαστε σε επαφή με τη βρετανική κυβέρνηση. Εξού και είχαμε και την επικοινωνία με τον αρμόδιο Βρετανό υπουργό Ευρώπης, και όχι μόνο.
–Σας προβληματίζει ότι σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές είναι υποβαθμισμένος ο ρόλος του ΟΗΕ και της Ε.Ε. στους οποίους βασιζόμαστε για το Κυπριακό;
–Σε ό,τι αφορά την Ε.Ε. είναι μια ευκαιρία να δείξει τον γεωστρατηγικό της ρόλο ειδικά σε αυτή τη σύγκρουση. Αυτό ήταν ένα από τα βασικά μηνύματα που στείλαμε στο πρόσφατο έκτακτο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, που πραγματοποιήθηκε κατόπιν αιτήματός μας. Πρέπει να διαμορφωθεί πλάνο από την Ε.Ε. για διπλωματική δράση σε περίπτωση που η κατάσταση επί του εδάφους το επιτρέψει, αλλά ταυτόχρονα και πρωτίστως να προετοιμαστεί το διπλωματικό έδαφος για αυτό. Για τον ΟΗΕ, κάποιος εύλογα θα ανέμενε ότι θα υπήρχε μια παρόμοιας φύσης προσπάθεια και όλοι συμφωνούμε ως προς την εντατικοποίηση που θα ήταν σίγουρα επιδραστική.
–Σχετικά με το διπλωματικό περιστατικό με το Ιράν, θεωρείτε ότι μπορούσε να γίνει καλύτερος χειρισμός από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας;
–Ο Πρόεδρος αναφέρθηκε σε μήνυμα και όχι σε πρόταση διαμεσολάβησης, όπως κάποιοι θέλουν να το παρουσιάζουν γιατί πολιτικά μπορεί ενδεχομένως να τους βολεύει αυτή τη στιγμή. Άλλο μία απευθείας, επίσημη, διαμεσολαβητική προσπάθεια που πρέπει να προστατευθεί με μυστικότητα και άλλο η ανάδειξη ενός μηνύματος που μπορεί να προκύψει από διάφορες συζητήσεις.
–Υπήρχε λόγος να το πει δημόσια;
–Δεν βλέπω κανένα λόγο για τον οποίο ο Πρόεδρος δεν έπρεπε να μιλήσει δημόσια. Το μήνυμα μπορεί να είναι απόρρητης μορφής ή μπορεί να έχει χρησιμότητα να λεχθεί δημόσια. Και έχουμε δει να τονίζεται και δημόσια ότι όσο υπάρχουν αυτού του είδους οι επιθέσεις θα υπάρχουν πολύ σκληρές απαντήσεις. Η στιγμή το επέβαλλε να εκφραστεί η ανησυχία γι’ αυτό που συμβαίνει και ως μήνυμα προς όσους εμπλέκονται άμεσα.
–Άρα μεταφέραμε τελικά κάποιο μήνυμα στο Ισραήλ; Κι αν ναι, ποιο ήταν ακριβώς αυτό και τι απάντηση λάβαμε;
–Δεδομένα, το κυρίαρχο μήνυμα προς όλους είναι η άμεση αναγκαιότητα αποκλιμάκωσης.
–Η αντιπολίτευση κάνει λόγο για ερασιτεχνισμό και για εργαλειοποίηση ζητημάτων διεθνούς πολιτικής για εσωτερική κατανάλωση και ότι εκτέθηκε η Κύπρος διεθνώς, όταν μια χώρα που είναι σε πόλεμο αναγκάζεται να μας διαψεύσει.
–Κάποιοι από τους επικριτές ασκούν κριτική με μια τάση μηδενισμού αυτό το διάστημα. Για παράδειγμα, δεν έγινε κανένα σχόλιο για τη δήλωση που έγινε στο Συμβούλιο Ασφαλείας και αφορούσε ουσιαστικά ψευδείς ειδήσεις για τον τόπο μας. Θα είχαν δίκαιο αν αυτό που συζητάμε αφορούσε μια μυστικού χαρακτήρα επίσημη και απευθείας διαμεσολαβητική προσπάθεια που ανέλαβε η Κυπριακή Δημοκρατία. Ουδέποτε λέχθηκε ότι είχαμε, έχουμε ή επιδιώκουμε τέτοιο ρόλο. Τουναντίον, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας με σαφήνεια το διευκρίνισε αυτό στη δήλωσή του.
–Τέθηκε, επίσης, θέμα αν όντως αντιλαμβανόμαστε το πραγματικό μας μέγεθος ή αν ζούμε σε ψευδαισθήσεις και θέλουμε να δείξουμε ότι έχουμε πρωταγωνιστικό ρόλο.
–Το αν αντιλαμβανόμαστε το πραγματικό μας μέγεθος ή αν το κάνουμε για εσωτερική κατανάλωση, μπορεί εύκολα να αντιστραφεί, διότι τις τελευταίες μέρες οι επαφές μας ήταν πολλαπλές και πολυεπίπεδες. Να σας θυμίσω ότι τις πρώτες ώρες, τόσο εγώ, όσο και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας συνομιλήσαμε με πέραν των 20 ομολόγων μας. Ζητήσαμε επίσης τη σύγκληση έκτακτου ΣΕΥ που έλαβε χώρα την περασμένη Τρίτη. Καλώ τους επικριτές να κάνουν μια σύγκριση με την τελευταία φορά που υπήρχε μια κρίση στην περιοχή, πόσες και ποιες ήταν οι επαφές που έγιναν τότε. Ακούμε και τα περί απομόνωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είναι τόση η απομόνωσή μας, που είχαμε την επίσκεψη του Ινδού πρωθυπουργού και του Γερμανού υπουργού Εξωτερικών την ίδια ημέρα. Η διεθνής αξιοπιστία και οι διασυνδέσεις που έχουν δημιουργηθεί, όσο κι αν θέλει κάποιος να τις μειώσει, είναι εκεί και είμαστε σε θέση να καλούμε όποιον θέλει να κάνει τη σύγκριση με άλλες εποχές. Με τις εποχές της εξόφθαλμης απομόνωσης, του περιθωρίου, της αφωνίας και της απουσίας.
–Δεν σχολίασαν αυτά που λέτε, αλλά άσκησαν κριτική ότι σοβαρά θέματα διεθνούς πολιτικής δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως εργαλείο αυτοπροβολής. Αν, όμως, δεν κάναμε κανένα λάθος, όπως υποστηρίζετε, γιατί το Ιράν, ενώ βρίσκεται σε πόλεμο με το Ισραήλ, βγήκε αμέσως να διαψεύσει τον Πρόεδρο; Δεν σας προβληματίζει αυτό;
–Δεν πρόκειται να σχολιάσω δηλώσεις άλλων κρατών. Σημειώνω ότι υπογραμμίζετε την εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ των δύο χωρών. Μπορούμε επίσης να παραπέμψουμε στην ανακοίνωση του Ιράν που προηγήθηκε και μας καλούσε να κάνουμε κάποια πράγματα προς την Ε.Ε. και στην επιστολή προς μέσο ενημέρωσης που ακολούθησε.
–Προς την Ε.Ε. και όχι προς το Ισραήλ όπως είπε ο Πρόεδρος.
–Η διαφορά έγκειται στην αντίληψη περί μηνύματος και περί προτάσεως διαμεσολάβησης που τα έχουμε ήδη αναλύσει. Σε κάθε περίπτωση, το μήνυμα προς όλους είναι αυτό της αποκλιμάκωσης.
–Σχετικά με το τι συμβαίνει στη Γάζα, πώς η Κυπριακή Δημοκρατία τοποθετείται έναντι της θέσης ότι το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία κατά των Παλαιστινίων;
–Η θέση μας είναι απόλυτα ευθυγραμμισμένη με τη θέση της Ε.Ε., ότι αυτοί οι όροι έχουν ειδικό νομικό περιεχόμενο και δεν μπορεί κάποιος να απαιτεί από ένα κράτος να τους χρησιμοποιεί με την ίδια ευκολία που τους χρησιμοποιεί ένας πολιτικός σχηματισμός ή μία μη κυβερνητική οργάνωση, η οποία θέλει να περάσει τα δικά της μηνύματα. Θα περίμενε όμως κάποιος από αυτούς που ασκούν κριτική στην κυβέρνηση να πουν αν συμφωνούν ότι η Χαμάς δεν πρέπει να έχει κανένα ρόλο την επόμενη μέρα στη Γάζα, αν συμφωνούν με την προτεραιότητα της απελευθέρωσης των ομήρων κι αν συμφωνούν με το γεγονός ότι η Χαμάς εκμεταλλεύεται την ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα. Η Κυπριακή Δημοκρατία απέστειλε χιλιάδες τόνους βοήθειας, έλαβε τις ευχαριστίες της παλαιστινιακής ηγεσίας και όλων των αραβικών χωρών, εγκαινιάσαμε ιατρικό κέντρο που χρηματοδοτήσαμε τον περασμένο Δεκέμβριο στη Δυτική Όχθη. Αποτελέσματα. Και εύλογα μπορεί να αναρωτηθούμε τι ακριβώς έπραξαν έμπρακτα οι επικριτές;
Δεν πρόκειται να γίνουμε πολιτικά απολογητές του σφετερισμού
–Έχουμε κάτι νεότερο σε σχέση με την αποστολή της κας Ολγκίν;
–Αναμένουμε ότι η κα Ολγκίν θα έρθει στην Κύπρο τις επόμενες μέρες, όπως και ο κ. Γιοχάνες Χαν στο πλαίσιο της προετοιμασίας της Διάσκεψης, και θα έχουν συνάντηση με τον Πρόεδρο.
–Θα γίνει τελικά η διάσκεψη τέλη Ιουλίου;
–Δεν υπάρχει κάτι διαφορετικό ενώπιόν μας. Έχουμε δώσει τη συγκατάθεσή μας και οπωσδήποτε θα είμαστε εκεί όταν ο γ.γ. μάς καλέσει και επίσημα.
–Έχουμε ενημέρωση για το τι έγινε στη συνάντηση Ολγκίν - Φιντάν στην Τουρκία;
–Δεν προκύπτει κάποια εξέλιξη που να δημιουργεί αισιοδοξία ότι κάτι αλλάζει προς το καλύτερο. Αυτό φαίνεται και από τις δημόσιες δηλώσεις που γίνονται από την τουρκική πλευρά.
–Προκύπτει κάποια εξέλιξη σχετικά με τα οδοφράγματα ή άλλα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης;
–Δυστυχώς, δεν υπάρχει η πρόοδος που θα επιθυμούσαμε. Ειδικά στο θέμα των οδοφραγμάτων δεν βλέπουμε θετική ανταπόκριση από την άλλη πλευρά.
–Οι αντιδράσεις του κ. Τατάρ για το θέμα του σφετερισμού επηρεάζουν την προσπάθεια που είναι σε εξέλιξη;
–Το ζήτημα του σφετερισμού τυγχάνει χειρισμού από τις αρμόδιες αρχές της Δημοκρατίας που είναι συντεταγμένο κράτος δικαίου. Υπάρχουν δικαστικές και ανακριτικές διαδικασίες σε εξέλιξη και δεν υπάρχει οτιδήποτε πέραν τούτου. Σε πολιτικό επίπεδο, όμως, υπάρχουν κάποιες φωνές που προτρέπουν σε μια λογική ευθυγράμμισης με τις απαιτήσεις της τουρκικής πλευράς. Εμείς τούς απαντούμε ότι δεν πρόκειται να γίνουμε πολιτικά απολογητές του σφετερισμού. Άλλοι αν θέλουν να το πράξουν είναι δικαίωμά τους.
–Μπορείτε να γίνετε πιο συγκεκριμένος;
–Θα μείνω μέχρι εδώ.
