Του Γιάννη Ιωάννου
Όταν Απρίλιο του 2024, για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες αναμέτρησης διά αντιπροσώπων, το Ισραήλ με το Ιράν αντάλλαξαν για πρώτη φορά απευθείας πυραυλικά πλήγματα, η θέαση των καταρρίψεων βαλλιστικών πυραύλων που στόχευαν ισραηλινές πόλεις όχι μόνο ήταν δυνατή από τους κυπριακούς ουρανούς αλλά προκαλούσε, κυρίως στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, εύλογες ανησυχίες για το αν οι εν λόγω πύραυλοι θα κατέληγαν στην… Κύπρο. Ήταν εξάλλου η εμπειρία του 2019 που ενέτεινε αυτές τις ανησυχίες όταν ένας ρωσικός αντιαεροπορικός πύραυλος της συριακής αεράμυνας, τύπου S-200, κατέληξε στον… Πενταδάχτυλο, πετώντας πάνω από περιοχές της Λευκωσίας, χωρίς ευτυχώς να προκαλέσει απώλειες. Η αναμέτρηση Ιράν-Ισραήλ, που ξεκίνησε την περασμένη Παρασκευή, με τα προληπτικά πλήγματα της ισραηλινής αεροπορίας σε όλη την επικράτεια της χώρας, προκάλεσε εκ νέου ανησυχία, με την ένταση της ανταλλαγής χτυπημάτων να διαφέρει από το 2024 και τη θέαση των πυραυλικών πληγμάτων του Ιράν σε μεγάλες πόλεις όπως το Τελ Αβίβ και η Χάιφα από την Κύπρο να εντάσσει ξανά τον φόβο μεταξύ πολιτών για το αν η κυπριακή επικράτεια κινδυνεύει.
Τι ισχύει
Παρά το γεγονός πως οι δημοσιεύσεις θεάσεων φωτεινών σημείων στον ορίζοντα της Κύπρου σε δημοφιλείς σελίδες στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης –π.χ. που ασχολούνται με καιρικά φαινόμενα– δημιούργησαν πανικό (σ.σ. συνδυασμένο πάντα με υπερβολές, θεωρίες συνωμοσίας αλλά και άξονες στοχευμένης παραπληροφόρησης) το περασμένο Σαββατοκύριακο η ουσία του τι συμβαίνει σε σχέση με το ρίσκο η Κύπρος να πληγεί από… αδέσποτο πύραυλο είναι τελείως διαφορετική. Πιθανοτικά μάλιστα είναι σχεδόν αδύνατο η κυπριακή επικράτεια να πληγεί από ιρανικό βαλλιστικό πύραυλο αν ο τελευταίος δεν στοχεύει, εξ ολοκλήρου, στόχο επί κυπριακού εδάφους – σενάριο επίσης απομακρυσμένο, παρά την ένταξη των Βρετανικών Βάσεων στη διεθνή συζήτηση μετά τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου (2023) και το ξέσπασμα του πολέμου στη Μέση Ανατολή. Η περίπτωση της ανακατεύθυνσης του πυραύλου S-200 της συριακής αεράμυνας, το 2019, προς την Κύπρο διαφέρει αισθητά δεδομένης της εγγύτητας της Συρίας προς τις κυπριακές ακτές (περίπου 274νμ ήτοι 508χλμ) και των γεγονότων που έλαβαν χώρα (καταδίωξη ισραηλινού μαχητικού που έπληττε στόχους ιρανικών συμφερόντων το οποίο παρέμβαλλε τον πύραυλο με μέσα ηλεκτρονικού πολέμου αλλάζοντάς του κατεύθυνση, με το projectile να συνεχίζει λόγω καυσίμου την τυφλή του πορεία μέχρι να συντριβεί στον Πενταδάχτυλο). Εξαιρετικά σπάνιο αλλά συνέβη, ωστόσο ο S-200 δεν έχει τα πτητικά χαρακτηριστικά ενός βαλλιστικού πυραύλου (MRBM).
Πετούν στο Διάστημα
Το Ιράν πλήττει το Ισραήλ με βαλλιστικούς πυραύλους (Medium ή Long Range Ballistic Missiles). Οι βαλλιστικοί πύραυλοι από την εποχή της ανάπτυξής τους μετά τον Β’ ΠΠ έχουν τα ίδια πτητικά χαρακτηριστικά ανεξαρτήτως τύπου και τεχνικών προδιαγραφών. Εκτοξεύονται σε τρεις φάσεις (εκτόξευση, ενδιάμεση πορεία, τερματική φάση), ακολουθούν πορεία εξόδου από την ατμόσφαιρα (τροπόσφαιρα πριν ακριβώς τη στρατόσφαιρα στο επίπεδο του στρώματος όζοντος) και επανέρχονται στην τερματική τους φάση διαγράφοντας μια καμπύλη για να προσκρούσουν στον προκαθορισμένο στόχο τους. Αρκεί κανείς να αναλογιστεί πως ένα επιβατηγό αεροσκάφος τύπου Airbus πετά αρκετές χιλιάδες πόδια χαμηλότερα από το… ταξίδι ενός τέτοιου πυραύλου – με αρκετές θεάσεις από επιβατηγά αεροσκάφη εξωατμοσφαιρικών καταρρίψεων να γίνονται viral στα ΜΚΔ.
Γιατί τις βλέπουμε
Αυτό που είναι ορατό από περιοχές της Κύπρου (κυρίως δυτικότερες σε σχέση με τη Λευκωσία) είναι οι εξωατμοσφαιρικές καταρρίψεις των πυραυλικών στοχεύσεων του Ισραήλ από το ιρανικό βαλλιστικό οπλοστάσιο. Η ισραηλινή άμυνα που διαθέτει υψηλής τεχνολογίας αντιαεροπορικά, πυραυλικά συστήματα κατορθώνει να καταρρίψει τους εν λόγω πυραύλους πριν κατορθώσουν να επανέρθουν στη γήινη ατμόσφαιρα για να βρούνε τους στόχους τους. Εξάλλου, στην τερματική αυτή φάση οι πύραυλοι του Ιράν είναι δυνατόν να αναπτύσσουν ακόμη και υπερηχητική ταχύτητα (ήτοι μεταξύ 1 και 5 Mach ή πέραν των 5 Mach, όπου Mach είναι η μονάδα μέτρησης της ταχύτητας του ήχου) και συνεπώς δύσκολα ανακόπτονται όπως έδειξαν και κάποιες διατρήσεις της ισραηλινής αεράμυνας.
Φυσικά το γεγονός πως η Γη έχει καμπυλότητα γιατί δεν είναι… επίπεδη επιτρέπει τη θέασή τους από την Κύπρο κατά τη φάση του ταξιδιού του πυραύλου ή κατά τη διάρκεια της αναχαίτισής του, όπου η σύγκρουσή του με έναν άλλο πύραυλο προκαλεί έκρηξη καθώς και πτώση συντριμμιών.
