Του Απόστολου Τομαρά
Η παράδοση του τελικού πορίσματος της Ερευνητικής Επιτροπής για τις κατ’ εξαίρεση πολιτογραφήσεις αλλοδαπών επενδυτών και επιχειρηματιών, ουσιαστικά κλείνει ένα κύκλο δημόσιας συζήτησης που είχε ως αποκορύφωμα τις αποκαλύψεις του αραβικού δικτύου Al Jazeera, τον περασμένο Αύγουστο, και ανοίγει έναν νέον αναφορικά με την αξιοποίηση των ευρημάτων της Επιτροπής. Με άγνωστο, επί του παρόντος, το χρόνο δημοσιοποίησης του πορίσματος, η Ερευνητική Επιτροπή πέρα από τα γνωστά, από την ενδιάμεση αναφορά της, ευρήματα εμφανίζεται να έχει καταλήξει και σε επιπλέον διαπιστώσεις, που δεν αφορούν την διαχείριση του ΚΕΠ από την εκτελεστική εξουσία, και που αναμένεται να τροφοδοτήσουν τον δημόσιο διάλογο το επόμενο διάστημα.
Σύμφωνα με τα όσα έχουν γίνει γνωστά από διαρροές, στο τελικό πόρισμα 700 και πλέον σελίδων έχουν γίνει τρεις σημαντικές προσθήκες που εκ των πραγμάτων δίνουν μια νέα διάσταση σε ένα θέμα που ταλανίζει το δημόσιο βίο από το 2016 και εντεύθεν.
Με βάση τα όσα έχουν γίνει γνωστά από την ημέρα παράδοσης του τελικού πορίσματος στον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας και επιβεβαιώνονται και από το ρεπορτάζ της «Κ», τα νέα στοιχεία αφορούν δυο κεφάλαια που έχουν προστεθεί και αφορούν το ρόλο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας καθώς και της Νομικής Υπηρεσίας. Η τρίτη προσθήκη, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της «Κ», αφορά τις προειδοποιήσεις που είχαν γίνει από το 2015 από πλευράς Ε.Ε., οι οποίες όπως προκύπτει και από τις έρευνες, ουδέποτε εισακούστηκαν από τα αρμόδια όργανα της Δημοκρατίας.
Ελεγκτική Υπηρεσία
Από τις τρεις νέες προσθήκες ιδιαίτερο ενδιαφέρουν παρουσιάζουν τα στοιχεία και οι επισημάνσεις της Ερευνητικής Επιτροπής που αφορούν το ρόλο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας στο ΚΕΠ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που υπάρχουν, το γενικό συμπέρασμα της Επιτροπής, το οποίο προκύπτει από μια σειρά γεγονότων είναι η διαπίστωση μιας τετράχρονης απραξίας της Ελεγκτικής Υπηρεσίας στο ΚΕΠ. Οι διαπιστώσεις των μελών της Επιτροπής έχουν ως αφετηρία αυτό το οποίο είναι γνωστό από την Ελεγκτική Υπηρεσία, δηλαδή του ελέγχου που πραγματοποιήθηκε το 2016 στο Υπουργείο Εσωτερικών.
Όπως σημειώνεται στο τελικό πόρισμα, από τα στοιχεία που κατατέθηκαν κατά την διάρκεια των δημόσιων ακροάσεων, προκύπτει πως η Ελεγκτική Υπηρεσία δεν φαίνεται να έδωσε συνέχεια με την δημοσιοποίηση των ευρημάτων μέσω κάποιας έκθεσης. Τουναντίον, όπως φαίνεται να επισημαίνεται στο πόρισμα, η επόμενη εμπλοκή της Ελεγκτικής Υπηρεσίας στο κομμάτι των πολιτογραφήσεων εκδηλώθηκε τέσσερα χρόνια αργότερα, με τον έλεγχο της πολιτογράφησης του Σαουδάραβα η οποία ήταν μεμονωμένη και εξετάσθηκε στο πλαίσιο ελέγχου για την χρήση του αεροπλάνου του Σαουδάραβα από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Η επόμενη εμπλοκή ήταν μετά τα ρεπορτάζ του Αραβικού δικτύου. Το ερώτημα που γεννάται για την Ερευνητική Επιτροπή είναι: Εάν δεν υπήρχαν οι αποκαλύψεις του Al Jazeera η Ελεγκτική Υπηρεσία θα έψαχνε το επενδυτικό πρόγραμμα πολιτογραφήσεων; Το σκεπτικό που αναπτύσσει η Ερευνητική Επιτροπή ενισχύει και τα όσα κατατέθηκαν ενώπιόν της, ακόμα και από τον ίδιο τον Γενικό Ελεγκτή Οδυσσέα Μιχαηλίδη, πως από το 2016 έως και το 2020 η Υπηρεσία του είχε ενώπιόν της καταγγελίες, χωρίς, ωστόσο, να υπάρξει κάποια αντίδραση, όπως προκύπτει και από τα γεγονότα.
Θεσμικό ζήτημα
Στο πόρισμα πέρα από τις επισημάνσεις που γίνονται δεν φαίνεται να προκύπτουν άλλου είδους ευθύνες. Ωστόσο, όπως υποδεικνύεται, ευστόχως, φαίνεται να αναδεικνύονται προεκτάσεις κάποιες εκ των οποίων αγγίζουν θεσμικά ζητήματα λειτουργίας της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Εκ των πραγμάτων το εύλογο ερώτημα που γεννάται είναι:
Μπορεί να αποτραπεί η επανάληψη ενός παρόμοιου ζητήματος με τις πολιτογραφήσεις σε ένα άλλο εξίσου σοβαρό θέμα; Εν προκειμένω, αυτό το οποίο τίθεται ως στοιχείο προβληματισμού είναι η διαπίστωση πως η ιστορία με τις πολιτογραφήσεις και τον φερόμενο ρόλο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, αναδεικνύει ένα θεσμικό ζήτημα που έχει να κάνει με τον τρόπο λειτουργίας της Ελεγκτικής Υπηρεσίας και τον τρόπο με τον οποίο ασκεί τις εξουσίες που του παρέχει το Σύνταγμα, ο Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας.
Νομική Υπηρεσία
Ο ρόλος της Νομικής Υπηρεσίας στο πρόγραμμα πολιτογραφήσεων, όπως περιγράφεται στο πόρισμα, είναι διαφορετικός από αυτό της Ελεγκτικής Υπηρεσίας.
Χωρίς να μειώνονται οι ευθύνες της εκτελεστικής εξουσίας υποδεικνύεται πως ο νομικός σύμβουλος του κράτους θα έπρεπε να είχε παρέμβει αυτεπάγγελτα εκεί όπου είχαν διαπιστωθεί κενά στο νομοθετικό πλαίσιο του ΚΕΠ. Στο πόρισμα αναφέρονται οι προειδοποιήσεις της Νομικής Υπηρεσίας για το πλαίσιο πολιτογραφήσεων μελών οικογενειών επενδυτών καθώς και διευθυντικών στελεχών, οι οποίες είχαν χαρακτηριστεί εκτός νομικού πλαισίου ή δε παραχώρηση διαβατηρίων καθ’ υπέρβαση του νόμου. Προειδοποιήσεις οι οποίες δεν εισακούσθηκαν. Παρά το γεγονός, όπως σημειώνεται, η Νομική Υπηρεσία ως σύμβουλος του κράτους δεν παρεμβαίνει, προβάλλεται η θέση, πως σε σοβαρά ζητήματα, όπως οι πολιτογραφήσεις, αυτεπάγγελτα θα έπρεπε να είχε επανέλθει προειδοποιώντας εκ νέου την εκτελεστική εξουσία.
Ε.Ε.
Το τρίτο ζήτημα, νέα προσθήκη, στο τελικό πόρισμα αφορά τις προειδοποιήσεις, αρχικά το 2015, της Ε.Ε. για διόρθωση του νομικού πλαισίου των πολιτογραφήσεων, προκειμένου αυτό να συνάδει με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, προειδοποιήσεις που αγνοήθηκαν και οδήγησαν τον Οκτώβριο του 2020 στην παραπομπή της Κυπριακής Δημοκρατίας ενώπιον των δικαιοδοτικών οργάνων της Ε.Ε. Όπως τονίζεται στο πόρισμα, εάν οι εισηγήσεις της Ε.Ε είχαν εισακουστεί το 2015, η Κυπριακή Δημοκρατία θα είχε αποφύγει τα όσα συνέβησαν τα επόμενα χρόνια και οδήγησαν στην κατάρρευση του ΚΕΠ. Να υπενθυμίσουμε πως με βάση τα όσα κατατέθηκαν ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής, η βασική φιλοσοφία των προειδοποιήσεων από τις Βρυξέλλες ήταν όπως οι δεσμοί των υπό πολιτογράφηση ατόμων με την Κύπρο θα έπρεπε να ήταν πραγματικοί.
«Οι επιτήδειοι δεν θα πρέπει να κοιμούνται ήσυχα»
Το τελικό πόρισμα και τα όσα ανέφερε κατά την παράδοσή του στον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, ο πρόεδρος της Ερευνητικής Επιτροπής Μύρωνας Νικολάτος, κλήθηκε να σχολιάσει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Αναφορικά με την ύπαρξη ευθυνών από τα υπουργικά συμβούλια, ο Νίκος Αναστασιάδης είπε ότι «πως με ιδιαίτερη προσοχή θα διεξέλθουμε του πορίσματος. Έγινε μια, και με βάση το ενδιάμεσο πόρισμα, τις διαπιστώσεις του Γενικού Ελεγκτή, των πολιτικών κομμάτων, εμπεριστατωμένη και τεκμηριωμένη και καλά δομημένη έκθεση. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπήρχαν κενά, υπήρχαν αδυναμίες, υπήρξαν παρανομίες, υπάρχουν και πειθαρχικές και ποινικές και άλλες ευθύνες, όπως βεβαίως και πολιτικές. Για αυτό και είπα ότι, αφού μελετήσουμε το πόρισμα με προσοχή, δεν θα διστάσω να αναλάβω πολιτικές ευθύνες που αναλογούν στην παρούσα Κυβέρνηση. Ήταν μια διαχρονική, δυστυχώς, αδυναμία των εκάστοτε Κυβερνήσεων να δουν με προσοχή τα κενά, τις ελλείψεις και τις αδυναμίες τις οποίες εκμεταλλεύτηκαν επιτήδειοι και οι οποίοι δεν θα πρέπει να κοιμούνται ήσυχα».
Έντυπη Έκδοση
