ΚΥΠΕ
Τα ευρήματα της ετήσιας έκθεσης της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για τη Δικαστική Υπηρεσία για το έτος 2023 συζήτησε την Πέμπτη η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ελέγχου, με τα κύρια ζητήματα που εντοπίστηκαν να αφορούν στον μεγάλο αριθμό καθυστερημένων υποθέσεων, το υψηλό ενεργειακό κόστος των δικαστικών κτιρίων και περιπτώσεις συγκεντρώσεων υποθέσεων νομικής αρωγής σε συγκεκριμένους δικηγόρους.
Στην παρουσίασή του, ο Γενικός Ελεγκτής, Ανδρέας Παπακωνσταντίνου, είπε ότι η έκθεση περιλαμβάνει τα αποτελέσματα του οικονομικού ελέγχου για το 2023, καθώς και κάποια θέματα συμμόρφωσης.
Όπως σημείωσε, ο προϋπολογισμός της Δικαστικής Υπηρεσίας ήταν €48 εκατ. 2023, σε αυτή εργάζονται 750 άτομα, ενώ τα καταγεγραμμένα έσοδα ανήλθαν στα €8 εκατ.
Συμπλήρωσε ότι ο έλεγχος ολοκληρώθηκε ομαλά, δόθηκαν απαντήσεις από όλα τα δικαστήρια και υπήρξε καλή συνεργασία με όλους τους εμπλεκομένους.
Αναφορικά με τα ευρήματα της έκθεσης, είπε ότι εντοπίστηκαν κάποια λογιστικά θέματα τα οποία και κοινοποιήθηκαν στην Αρχιπρωτοκολλητή του Ανωτάτου Δικαστηρίου, προσθέτοντας ότι δεν υπάρχει ωστόσο κάτι το ανησυχητικό.
Ως προς τα υπόλοιπα θέματα συμμόρφωσης, είπε ότι το πρώτο αφορούσε τις άδειες των δικαστών και αναφέρθηκε στην τρέχουσα πρακτική να απουσιάζουν όταν κλείνουν τα δικαστήρια.
Εξέφρασε επίσης τη θέση της ΕΥ ότι πρέπει να υπάρχει ένα μητρώο παρακολούθησης των αδειών. Σημείωσε επίσης ότι όταν οι δικαστές αφυπηρετήσουν θεωρείται ότι έχουν συσσωρεύσει τον μέγιστο αριθμό αδειών, ήτοι 70 ημέρες, οι οποίες δίνονται πριν αποχωρήσουν χωρίς να υπάρχει καταγραφή, ενώ το ίδιο ισχύει και για τις άδειες ασθενείας, συμπληρώνοντας ότι δεν τηρούνται προσωπικοί φάκελοι.
Ακολούθως, ο κ. Παπακωνσταντίνου είπε ότι το μεγαλύτερο έργο που ανέλαβε το Ανώτατο Δικαστήριο αναφορικά με τη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης ήταν η εκκαθάριση των καθυστερημένων υποθέσεων.
Όπως ανέφερε, θεωρήθηκε σωστό να αγοραστούν υπηρεσίες από πρώην μέλος του Ανωτάτου Δικαστηρίου για ένα έτος με ανανέωση για ακόμα ένα, ο οποίος στον 1,5 χρόνο ανέφερε ότι ολοκλήρωσε τη δουλειά του, ωστόσο η Πρόεδρος του Ανωτάτου αποφάσισε να το ανανεώσει για ακόμα έναν χρόνο, με την εξήγηση ότι χρειαζόταν για συντονισμό της εφαρμογής. «Θεωρούμε ότι το συμβόλαιο θα έπρεπε να διαφοροποιηθεί εφόσον άλλαξε η φύση της εργασίας», σημείωσε σχετικά, προσθέτοντας ότι το ύψος της ετήσιας αποζημίωσης για τις εν λόγω υπηρεσίες ανήλθε στις €42 χιλ. συν ΦΠΑ.
Σχετικά με την ενεργειακή απόδοση των δικαστικών κτιρίων, είπε πως το 2023 έγινε εξοικονόμηση €30 χιλ. σε σχέση με 2022, σημειώνοντας ότι την ίδια στιγμή παραμένει μια καθυστέρηση στη λήψη δραστικών μέτρων ενεργειακής αναβάθμισης, αναφέροντας ως παράδειγμα τη λειτουργία κλιματιστικών στο Ανώτατο Δικαστήριο τις νύχτες.
Αναφορά έκανε στο ζήτημα των χώρων στάθμευσης των δικηγόρων, λέγοντας ότι ειδικότερα στη Λεμεσό παρατηρείται το φαινόμενο οι χώροι στάθμευσης να χρησιμοποιούνται από άλλα γραφεία δικηγόρων της περιοχής και όχι από όσους παρουσιάζονται στο δικαστήριο.
Επανερχόμενος στις καθυστερημένες υποθέσεις, είπε ότι τέθηκαν στόχοι εντός του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ώστε να ολοκληρωθεί το 20% των υποθέσεων που εκκρεμούσαν το 2020 ως το 2024 και το 40% ως το 2026.
Συμπλήρωσε ότι υπήρξε βελτίωση ειδικά μετά τη μελέτη του πρώην δικαστή του Ανωτάτου και προσέθεσε πως εκκρεμεί αναφορά για την πορεία των καθυστερημένων υποθέσεων.
Αναφορικά με τις νομικές εκδόσεις, ο Γενικός Ελεγκτής είπε ότι εκδίδεται μεγάλος αριθμός βιβλίων, προσθέτοντας ότι όπως αναφέρθηκε στην ΕΥ θα γίνει προσπάθεια μείωσης του όγκου των αντιτύπων.
Έκανε επίσης λόγο για απώλεια 2.000 βιβλίων από τη βιβλιοθήκη του Ανωτάτου, ενώ περίπου 450 ακόμη καταστράφηκαν λόγω βλάβης στο σύστημα αποχέτευσης, για τη διαγραφή των οποίων έχει ζητηθεί έγκριση από το Γενικό Λογιστήριο.
Αναφέρθηκε επίσης και στις οφειλές των ενοικιαστών στα κυλικεία των δικαστηρίων, προσθέτοντας ότι έχουν γίνει ενέργειες για έξωση και σε 2 από τις 3 υποθέσεις αυτή έχει επιτευχθεί. Σημείωσε ωστόσο ότι δεν υπάρχει ακόμα ενημέρωση για την υπόθεση οφειλόμενου ποσού €500 χιλ. από εκμετάλλευση του κυλικείου του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας.
Σχετικά με τα διατάγματα κηδεμονίας, είπε ότι η παρακολούθησή τους γίνεται από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, προσθέτοντας πως παρατηρήθηκαν καθυστερήσεις στην ετοιμασία των εκθέσεων προόδου και την ενημέρωση των φακέλων.
Για τις υποθέσεις νομικής αρωγής, είπε ότι οι ΥΚΕ πιστοποιούν την ανάγκη παροχής νομικής αρωγής, σημειώνοντας ωστόσο ότι εφαρμόζεται μια σχετικά «χαλαρή» διαδικασία καθώς δεν επιβεβαιώνονται τα στοιχεία και δεν ζητούνται πιστοποιητικά, με αποτέλεσμα να γίνονται λάθη. Προσέθεσε ακόμη ότι εντοπίστηκαν πολλές περιπτώσεις νομικής αρωγής να συγκεντρώνονται σε συγκεκριμένους δικηγόρους ανά επαρχία, αναφέροντας ενδεικτικά την Πάφο, όπου, όπως είπε, το 90% των υποθέσεων συγκεντρώθηκε σε 12 δικηγόρους, από τους 1.250 που συγκαταλέγονται στον σχετικό κατάλογο.
Επιπλέον, παρέθεσε και στοιχεία σχετικά με τις δαπάνες του κράτους για την παροχή νομικής αρωγής, οι οποίες ανήλθαν σε €1,2 εκ. το 2021, €1,5 εκ. το 2022, €1,9 εκ. το 2023 και €2 εκ. το 2024.
O εκπρόσωπος του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Σταύρος Χριστοφή, είπε ότι το Υπουργείο έχει υποστηρικτικό ρόλο στα περισσότερα θέματα που θίγει η έκθεση, ως εκ τούτου δεν έχει άμεση αρμοδιότητα.
Προσέθεσε ότι ο Τομέας Δικαιοσύνη προωθεί νομοσχέδια και διαδικασίες για ταχύτερη απονομή της Δικαιοσύνη, καθώς και για τροποποίηση του περί νομικής αρωγής νόμου.
Η Αρχιπρωτοκολλητής του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Ειρήνη Χριστοδούλου, ανέφερε αρχικά ότι έχει εκδοθεί επεξηγηματικό σημείωμα από το Ανώτατο και το Ανώτατο Συνταγματικό για τις άδειες των δικαστών και επεσήμανε ότι οι άδειες αυτές απορρέουν από μεταβατικές και συνταγματικές διατάξεις, προσθέτοντας πως οι δικαστές δεν έχουν ωράριο εξ ου και δεν υπάρχουν φάκελοι αδειών.
Για τον συντονιστή του έργου εκκαθάρισης καθυστερημένων υποθέσεων, είπε ότι ήταν νόμιμη η ανάθεση στο συγκεκριμένο άτομο. Προσέθεσε πως η εκ μέρους του ενημέρωση έξι μήνες πριν τη λήξη της σύμβασής του περί ολοκλήρωσης της εργασίας του είχε να κάνει με την έναρξη λειτουργίας των δύο νέων δικαστηρίων, ωστόσο κρίθηκε αναγκαία η συνέχιση της σύμβασης για την παρακολούθηση και υλοποίηση των νέων δομών.
Αναφορικά με τις απώλειες βιβλίων από τη βιβλιοθήκη του Ανωτάτου, η κ. Χριστοδούλου είπε ότι σημειώθηκαν απώλειες τα τελευταία 20-30 χρόνια κυρίως κατά τη μετακόμιση στο νέο κτήριο, οι οποίες δεν αφορούν ωστόσο σε συγγράμματα αξίας, αλλά παραρτήματα και νομικά κείμενα της δεκαετίας του 1980. Προσέθεσε πως έγινε καταμέτρηση και ηλεκτρονική καταγραφή και έχει ζητηθεί και έχει γίνει διαγραφή των συγκεκριμένων βιβλίων.
Σχετικά με τα ενεργοβόρα κτήρια, είπε ότι για το κτήριο του Ανωτάτου γίνονται προσπάθειες για εξοικονόμηση ενέργειας και τοποθέτησης φωτοβολταϊκών, δίχως να έχει υπάρξει μέχρι σήμερα ανταπόκριση, ενώ χαρακτήρισε προβληματικό το σύστημα ψύξης/θέρμανσης του κτιρίου από την πρώτη στιγμή της εγκατάστασής του.
Για το ζήτημα των οφειλών στα κυλικεία των δικαστηρίων, ανέφερε συγκεκριμένα για τον οφειλέτη των 500 χιλ. ότι διαχειριζόταν και άλλες καντίνες του δημοσίου. Συμπλήρωσε ότι έγινε αποκοπή ηλεκτρικού ρεύματος και νερού για να προχωρήσει η έξωσή του και πως αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη υπόθεση αγωγής υπό τον Γενικό Εισαγγελέα.
Για τις υποθέσεις νομικής αρωγής, είπε ότι είναι συνταγματικό δικαίωμα η επιλογή συνηγόρου, προσθέτοντας ότι υπάρχει νομοσχέδιο στο Υπουργείο Δικαιοσύνης για τροποποίηση του σχετικού νόμου.
Η Διευθύντρια των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, Μαρία Κυρατζή, ανέφερε σχετικά με τα κηδεμονικά διατάγματα και την ενημερότητα του σχετικού μητρώου ότι παρατηρείται όντως καθυστέρηση στην υποβολή εκθέσεων στη Λευκωσία, όχι όμως και στις άλλες επαρχίες, προσθέτοντας ότι γίνονται οι σχετικές επαφές για διευθέτηση του ζητήματος.
Για τις περιπτώσεις νομικής αρωγής, είπε πως υπάρχει μεγάλος αριθμός αιτημάτων, πάνω από 7 χιλ. ετησίως. Προσέθεσε ότι είναι σε εξέλιξη συζητήσεις με τη Δικαστική Υπηρεσία και το Υπουργείο Δικαιοσύνης για το ενδεχόμενο εξασφάλισης επαγγελματιών για την επεξεργασία των αιτημάτων.
Ο αντιπρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, Νικόλας Τσαρδελλής, είπε για το ζήτημα της νομικής αρωγής ότι δεν ενδιαφέρει όλους τους δικηγόρους, λόγω και της μικρής αποζημίωσης από το κράτος.
Συμπλήρωσε ότι με πρόσφατη τροποποίηση η επιλογή του δικηγόρου νομικής αρωγής στο Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας γίνεται εκ περιτροπής και ότι εξετάζεται η επέκταση αυτής της πρακτικής στα υπόλοιπα δικαστήρια (ποινικό, οικογενειακό), ενώ ο Σύλλογος έχει εισηγηθεί τη λειτουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας για ενημέρωση του συστήματος σε πραγματικό χρόνο.
Ο εκπρόσωπος της Αστυνομίας ανέφερε σχετικά με την επιλογή δικηγόρων νομικής αρωγής ότι το σώμα έχει εκδώσει οδηγίες προς τα μέλη του για παραχώρηση καταλόγου με διαθέσιμους δικηγόρους και τη συμπλήρωση σχετικού εντύπου, ενώ η εκπρόσωπος του Γενικού Λογιστηρίου είπε ότι υπήρξε συμμόρφωση με τις συστάσεις της ΕΥ.
Στη συζήτηση που ακολούθησε, ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Χρίστος Χριστοφίδης εξέφρασε την ικανοποίησή του για τα αποτελέσματα της έκθεσης, η οποία, όπως είπε, δίνει θετική εικόνα για τα δικαστήρια, στη βάση των αρχών της χρηστής διοίκησης
Για τα θέματα νομικής αρωγής, χαρακτήρισε τη συγκέντρωση υποθέσεων σε πολύ συγκεκριμένο αριθμό δικηγόρων προβληματική, σημειώνοντας πως «φωτογραφίζει σύστημα διοχέτευσης πελατών σε συγκεκριμένους δικηγόρους με το αζημίωτο», προσθέτοντας πως χρειάζονται χειρισμοί για τερματισμό του φαινομένου και εντοπισμό παραπτωμάτων.
Για το κυλικείο του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, είπε πως οι εκατέρωθεν αγωγές περιπλέκουν την υπόθεση και απηύθυνε ερώτημα προς τη Δικαστική Υπηρεσία αν νιώθει ότι υπάρχει κενό στη διαχείριση των δικαστικών χώρων (καντίνες, στάθμευση) λόγω επικέντρωσης της προσοχής της στη δικαστική λειτουργία.
Απαντώντας, η Αρχιπρωτοκολλητής του Ανωτάτου Δικαστηρίου είπε ότι το δικαίωμα επιλογής του δικηγόρου ανήκει στον διάδικο, προσθέτοντας πως το φαινόμενο συγκέντρωσης υποθέσεων είναι θέμα νομοθεσίας και ζήτησε να ακολουθηθεί το παράδειγμα του Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας.
Αναφορικά με τη διοίκηση των δικαστηρίων, η κ. Χριστοδούλου είπε ότι οι παθογένειες οφείλονται στη μεγάλη υποστελέχωση, προσθέτοντας ότι το τελευταίο μέρος της δικαστικής μεταρρύθμισης περιλαμβάνει τη δημιουργία νέου θεσμού διοίκησης των δικαστηρίων, η υλοποίηση της οποίας, όπως είπε, έχει αρχίσει.
Για νέο κτίριο του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, είπε πως αναμένονται τα αποτελέσματα της επικοινωνίας του Υπουργείου Εξωτερικών με τα Ηνωμένα Έθνη για το ζήτημα της διάνοιξη διόδου, ενώ αναφορικά με ζητήματα προσωπικού είπε ότι έχουν προκηρυχθεί θέσεις βοηθών δικαστηρίου για κάλυψη των αναγκών καταγραφής πρακτικών.
Από την πλευρά της, η βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, είπε ότι το πιο σημαντικό θέμα είναι αυτό των καθυστερήσεων γενικότερα και ρώτησε αν γίνονται σχετικές ενέργειες συντονισμού, ενώ για τον νέο νόμο περί νομικής αρωγής, ρώτησε αν υπάρχει ασφαλιστική δικλείδα ώστε οι δικηγόροι να μην έχουν σχέση με το διάδικο μέρος.
Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, Κώστας Κώστα, είπε για το ζήτημα της άδειας των δικαστών ότι κατά την άποψή του η τήρηση μητρώου αδειών δεν επηρεάζει το συνταγματικό τους καθεστώς.
Προσέθεσε πως η ανάθεση του έργου εκκαθάρισης καθυστερημένων υποθέσεων έγινε χωρίς διαγωνισμό, ενώ για τις οφειλές του κυλικείου του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας πρότεινε την ανάληψη νομοθετικής πρωτοβουλίας από τη Βουλή αν κριθεί ότι πάσχει η νομοθεσία.
Για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, είπε ότι γίνονται προσπάθειες εδώ και 20 χρόνια για να περιοριστεί το ενεργειακό κόστος του κτιρίου του Ανωτάτου τη στιγμή που ζητείται από τους ιδιώτες να συμμορφωθούν με το ολοένα αυξανόμενο κόστος.
Η ανεξάρτητη βουλευτής, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, απηύθυνε ερώτημα για το ποιος ήταν υπεύθυνος για τις προδιαγραφές έργου του κτιρίου του Ανωτάτου και ζήτησε από τη Δικαστική Υπηρεσία να υποβάλει σχέδιο ενεργειακής αναβάθμισης.
Απαντώντας, η Αρχιπρωτοκολλητής του Ανωτάτου είπε ότι υπεύθυνο για το κατασκευαστικό σκέλος είναι το Τμήμα Δημοσίων έργων και πως η Δικαστική Υπηρεσία ως χρήστης του κτιρίου καταβάλλει προσπάθειες για τον περιορισμό του ενεργειακού κόστους του κτιρίου.
