Του Απόστολου Τομαρά
Η αποχώρηση του τουρκικού γεωτρύπανου «Γιαβούζ», από τη θαλάσσια περιοχή της κατεχόμενης Καρπασίας, αναμφίβολα αποτελεί ένα πρώτο θετικό βήμα εκτόνωσης του κλίματος έντασης που έχει προκαλέσει στην ευρύτερη περιοχή η Τουρκία. Χωρίς να έχουν γίνει γνωστοί οι λόγοι μετακίνησης του γεωτρύπανου, η Λευκωσία μελετά με προσοχή τις κινήσεις που γίνονται από τουρκικής πλευράς, λαμβάνοντας υπόψη το χρόνο εκδήλωσής τους αλλά και το τι θα ακολουθήσει. Επί τούτου χαρακτηριστική ήταν η πρώτη ανεπίσημη αντίδραση που εκδηλώθηκε και έκανε λόγο για αξιολόγηση των νέων δεδομένων.
Βασικό ζητούμενο, σε πολιτικό επίπεδο είναι να ξεκαθαριστεί αν η φυγή του «Γιαβούζ» οφείλεται σε προγραμματισμένη εξέλιξη που εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να διαφοροποιήσει δραματικά το υφιστάμενο κλίμα ή εντάσσεται στο πλαίσιο τακτικής της Τουρκίας να προσπαθήσει να ρίξει τους τόνους, σε μια περίοδο όπου καταβάλλονται προσπάθειες στο πολιτικό θέμα. Στο πνεύμα αυτό, όπως σημείωνε διπλωματική πηγή, η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε αξιολόγηση αξιοποιώντας κάθε κανάλι πληροφόρησης που έχει στην διάθεσή της. Ωστόσο, ένα στοιχείο που δεν περνά απαρατήρητο είναι πως στις πρώτες ανεπίσημες αντιδράσεις, απουσιάζουν παντελώς οι διθυραμβικοί τόνοι.
Οι έρευνες
Ένα κομμάτι των όλων ζητημάτων που αφήνει πίσω η αποχώρηση του «Γιαβούζ» έχει να κάνει και με την αποτελεσματικότητα του γεωτρύπανου, θέμα για το οποίο υπήρχαν αλληλοσυγκρουόμενες πληροφορίες και απόψεις το προηγούμενο διάστημα. Το κατά πόσο το τουρκικό γεωτρύπανο επιτέλεσε το έργο που του είχε ανατεθεί, επανέρχεται ενισχύοντας τα όσα λέγονταν για λειτουργικά προβλήματα. Πηγές που παρακολουθούν στενά και σε βάθος τις τουρκικές δραστηριότητες στην περιοχή, έλεγαν στην «Κ» πως το «Γιαβούζ» αποχώρησε άπρακτο μετά από την δίμηνη παραμονή του ανοιχτά της κατεχόμενης Καρπασίας. Αυτό το οποίο δεν διευκρινίζεται είναι αν η φερόμενη αναποτελεσματικότητα οφείλεται στα λειτουργικά προβλήματα που του απέδιδαν ή στο μη εντοπισμό υδρογονανθράκων.
Η τουρκική πλευρά
Η αποχώρηση του γεωτρύπανου «Γιαβούζ» δεν συνοδεύτηκε από επίσημη τοποθέτηση της τουρκικής πλευράς. Στην Άγκυρα δεν υπήρξαν διευκρινίσεις για τη μετακίνηση, στα απέναντι από την κατεχόμενη Κύπρο τουρκικά παράλια, κάτι που δεν συμβαδίζει με την πάγια τακτική τούρκων κυβερνητικών αξιωματούχων να διατηρούν ψηλά στην επικαιρότητα, κάθε κίνηση στο Αιγαίο αλλά και την ανατολική Μεσόγειο. Το «Γιαβούζ», σύμφωνα με δηλώσεις που είχαν γίνει αρχές Αυγούστου, θα παρέμενε ανοιχτά της Καρπασίας τρεις εβδομάδες. Όπως είχε γράψει το προηγούμενο διάστημα η «Κ», οι αρμόδιες υπηρεσίες στη Λευκωσία είχαν ενώπιόν τους πληροφορίες που ήθελαν την Άγκυρα να μην αποκλείει κίνηση με το «Γιαβούζ», τουτέστιν μετακίνησή του από την περιοχή.
Οι ίδιες πληροφορίες ανάφεραν πως η Τουρκία εμφανιζόταν «ελαστική», σε μια τέτοια εξέλιξη, με το σκεπτικό ότι η παρουσία της στη συγκεκριμένη περιοχή ήταν απόρροια της συμφωνίας που υπέγραψε το 2011 με το καθεστώς των κατεχομένων για έρευνες. Την ίδια ώρα η τουρκική πλευρά απέρριπτε κάθε σκέψη για μετακίνηση του άλλου γεωτρύπανου που έχει στην περιοχή, του « Πορθητή» το οποίο όπως προκλητικά υποστηρίζεται βρίσκεται εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας.
Οι Navtex
Όπως αφήνεται να διαρρεύσει, η αποχώρηση του «Γιαβούζ», όποιοι και να είναι οι λόγοι, από μόνη της δεν μπορεί να διαφοροποιήσει σε μεγάλο βαθμό την εικόνα που επικρατεί στην περιοχή αλλά και τη στάση της κυπριακής κυβέρνησης απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα. Ένας σημαντικός παράγοντας που εξετάζεται και στην Ελλάδα είναι το μπαράζ Navtex, από πλευράς Τουρκίας στην περιοχή του Καστελόριζου. Αθήνα και Λευκωσία παρακολουθούν προσεκτικά την εκεί δραστηριότητα της Άγκυρας. Ένα στοιχείο από τα πολλά που εξετάζονται είναι αν η μετακίνηση του «Γιαβούζ» σχετίζεται με τα όσα λέγονται για δραστηριότητες της Άγκυρας, πέρα από στρατιωτικής φύσεως, εντός της συγκεκριμένης περιοχής. Την ίδια τακτική εφάρμοσε η τουρκική πλευρά και δυτικά της Πάφου εκεί που βρίσκεται το γεωτρύπανο «Πορθητής». Να υπενθυμίσουμε πως τα τρία προηγούμενα χρόνια η Τουρκία δέσμευσε σε καθημερινή σχεδόν βάση την περιοχή για πραγματοποίηση ασκήσεων, χωρίς ωστόσο τις περισσότερες φορές να τη χρησιμοποιεί.
Πιέσεις
Και ενώ το γεωτρύπανο «Γιαβούζ» βρίσκεται αγκυροβολημένο στα τουρκικά παράλια απέναντι από την κατεχόμενη Γιαλούσα, η Τουρκία συνεχίζει το μπαράζ στρατιωτικών ασκήσεων σε Αιγαίο και ανατολική Μεσόγειο. Από τις 16 Σεπτεμβρίου σε εξέλιξη βρίσκεται η άσκηση με την επωνυμία «Αποφασιστικότητα 2019». Η άσκηση με τη χρήση πραγματικών πυρών, όπως έχει ανακοινωθεί, θα διαρκέσει μέχρι τις 22 Σεπτεμβρίου. Η άσκηση έχει στόχο, όπως ανακοινώθηκε στην τουρκική πρωτεύουσα, να στείλει το μήνυμα ότι δεν θα επιτρέψει τη δημιουργία τετελεσμένων στην ανατολική Μεσόγειο. Στην άσκηση συμμετέχουν φρεγάτες, κορβέτες, τορπιλάκατοι, αμφίβια πλοία, υποβρύχια, θαλάσσια ελικόπτερα, μη επανδρωμένα αεροσκάφη, υποβρύχια, επιθετικά ελικόπτερα καθώς και μαχητικά αεροσκάφη. Η άσκηση ξεκίνησε από το Γκιόλτουσκ, Έρντεκ Φωκαία και Ακσάζ της Τουρκίας και χρησιμοποιήθηκαν πραγματικά πυρά. Επίσης ανοιχτά της Μερσίνας και της Αττάλειας θα πραγματοποιηθούν εκπαιδευτικές ασκήσεις .
