Της Αντριάνας Παντελή
Τα μουσεία φυσικής ιστορίας αποτελούν θεμελιώδεις ερευνητικές υποδομές για την τεκμηρίωση, κατανόηση και αντιμετώπιση της απώλειας της βιοποικιλότητας, αναφέρει η δρ Μπλάνκα Χουέρτας, κύρια επιμελήτρια στο Τμήμα Επιστημών του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου. Ωστόσο, η Κύπρος παραμένει μία από τις λίγες χώρες της Ε.Ε. –αν όχι η μοναδική– που δεν διαθέτει Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Η δρ Χουέρτας, με αφορμή τη συμμετοχή της στο 2ο Ετήσιο Επιστημονικό Συνέδριο της επιστημονικής εταιρείας «βιος–SBSCy», που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή, 28 Νοεμβρίου 2025, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κύπρου, υπενθυμίζει τους λόγους για τους οποίους η Κύπρος χρειάζεται να ιδρύσει ένα μουσείο φυσικής ιστορίας εθνικής εμβέλειας, έτσι ώστε να προστατεύσει τον μοναδικό της φυσικό πλούτο. «Ένα Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας θα χρησιμεύσει ως ζωτικό αποθετήριο της συλλογικής μνήμης του έθνους, διατηρώντας όχι μόνο την πολιτιστική κληρονομιά από την ανθρώπινη οπτική γωνία, αλλά και τον πλούτο των οικοτόπων και της βιοποικιλότητάς του», λέει χαρακτηριστικά η επιστήμονας, προσθέτοντας πως «η ύπαρξη μιας εθνικής συλλογής θα προσφέρει τα αντικείμενα, τις ιστορίες και τους ειδικούς που χρειάζονται για να δημιουργήσουν μια ελκυστική εμπειρία για το κυπριακό κοινό. Μια εμπειρία που δεν θα βρεθεί πουθενά αλλού».
–Γιατί είναι απαραίτητες οι συλλογές φυσικής ιστορίας;
–Οι συλλογές φυσικής ιστορίας αποτελούν έναν πολύ υποτιμημένο πόρο. Είναι χρονομηχανές που παρέχουν σημαντικές πληροφορίες. Μας βοηθούν να κατανοήσουμε το παρελθόν μας, να αντιμετωπίσουμε τα τρέχοντα ζητήματα και να σχεδιάσουμε το μέλλον μας. Μεγάλα κοινωνικά ζητήματα, όπως η κλιματική αλλαγή, η απώλεια της βιοποικιλότητας και οι ασθένειες, μεταξύ άλλων, γίνονται καλύτερα κατανοητά και αντιμετωπίζονται όταν έχουμε αξιόπιστα δεδομένα για να αναλύσουμε και να επικοινωνήσουμε τη γνώση μας για αυτά.
–Ποια θα είναι η αξία ενός Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στην Κύπρο;
–Τα περισσότερα ανεπτυγμένα έθνη, αν όχι όλα, διαθέτουν ειδικούς πόρους για την κατασκευή και τη διατήρηση εθνικών μουσείων φυσικής ιστορίας. Αυτές οι ειδικές συλλογές που δημιουργούνται, προστατεύουν τους εθνικούς θησαυρούς από τους κινδύνους του φυσικού κόσμου. Δεν αποτελούν μόνο τα δείγματα του μουσείου τους εθνικούς θησαυρούς, αλλά και όλα τα δεδομένα, τεκμηριώσεις, σχετικά αντικείμενα και αφηγήσεις. Η ύπαρξη ενός κεντρικού εθνικού μουσείου παρουσιάζει οφέλη στην ενθάρρυνση της εθνικής οικειοποίησης και της υπερηφάνειας του κοινού τόσο για την κληρονομιά του, όσο και για τους πιο πολύτιμους πόρους του έθνους – στην προκειμένη περίπτωση, τους φυσικούς πόρους. Ένα κεντρικό και προσαρμοσμένο Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας αναμένεται να αποτελέσει ένα πολιτιστικό ορόσημο, προσελκύοντας επισκέπτες και ενθαρρύνοντας τη δημιουργία εκπαιδευτικών και επιστημονικών προγραμμάτων, κυρίως μέσω εμπλοκής του κοινού σε διάφορα κοινωνικά ζητήματα.
–Πώς βοηθάει ένα μουσείο φυσικής ιστορίας τη βιοποικιλότητα της χώρας;
–Ένα Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας θα χρησιμεύσει ως ζωτικό αποθετήριο της συλλογικής μνήμης του έθνους, διατηρώντας όχι μόνο την πολιτιστική κληρονομιά από την ανθρώπινη οπτική γωνία, αλλά και τον πλούτο των οικοτόπων και της βιοποικιλότητάς του. Το μουσείο θα παρέχει στους τοπικούς επιστήμονες υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις για τη συλλογή, αποθήκευση και μελέτη δειγμάτων, επιτρέποντάς τους να προωθήσουν την έρευνά τους και να συμβάλουν στην παγκόσμια επιστημονική γνώση. Με τη δημιουργία ενός μόνιμου και ασφαλούς αρχείου δειγμάτων βιοποικιλότητας, το μουσείο θα διαφυλάξει ανεκτίμητους πόρους για τις παρούσες και τις μελλοντικές γενιές, διασφαλίζοντας ότι η φυσική κληρονομιά του έθνους προστατεύεται, γιορτάζεται και μοιράζεται με τον κόσμο.
–Πώς μπορεί ένα μουσείο τέτοιου είδους να προσφέρει μία εμπειρία ελκυστική στο κυπριακό κοινό;
–Η Κύπρος είναι ένα καταπληκτικό μέρος, γεμάτο με πλούσια ποικιλομορφία, είδη και οικοτόπους. Η προνομιακή και μοναδική γεωγραφική θέση της χώρας σημαίνει πως ό,τι υπάρχει εδώ είναι αναντικατάστατο. Η ύπαρξη μιας εθνικής συλλογής θα προσφέρει τα αντικείμενα, τις ιστορίες και τους ειδικούς που χρειάζονται για να δημιουργήσουν μια ελκυστική εμπειρία για το κυπριακό κοινό. Μια εμπειρία που δεν θα βρεθεί πουθενά αλλού. Αφού το κάθε μουσείο στον κόσμο επικεντρώνεται στην τοπική πανίδα και στους οικοτόπους του, ένα τέτοιου είδους μουσείο στην Κύπρο θα αποτελεί ένα μοναδικό μέρος για να επισκεφθείτε. Επίσης, κάθε μουσείο είναι διαφορετικό, αλλά σε αντίθεση με έργα που δημιουργεί ο άνθρωπος, η φύση είναι αναντικατάστατη. Επομένως, πρέπει να μάθουμε στα παιδιά και στους νέους με ποιον τρόπο μπορούν να την προστατεύσουν. Τα μουσεία αποτελούν πλέον έναν από τους λίγους ασφαλείς χώρους για να ενημερώσουμε καλά τα παιδιά μας, καθώς αποσπώνται, και μερικές φορές παραπληροφορούνται, από άλλα πράγματα τόσο στην τηλεόραση, όσο και στο διαδίκτυο.
