Kathimerini.gr
ΤΟΥ ΣΑΚΗ ΙΩΑΝΝΙΔΗ
«Αυτή δεν ήταν μια επανάσταση για τους καταπιεσμένους, αλλά μια εξέγερση εκείνων που αντιπαθούν τους καταπιεσμένους και νιώθουν προσβεβλημένοι από κάθε θετική αλλαγή, από την πρόοδο που έχουν κάνει όσοι βρίσκονται στο περιθώριο», λέει στην «Κ» η σπουδαία Αμερικανίδα συγγραφέας Μέριλιν Ρόμπινσον στον απόηχο της εισβολής στο Καπιτώλιο.
Η βραβευμένη με Πούλιτζερ πεζογράφος του «Ρουθ», του «Γκίλιαντ», της «Λάιλα» και του «Στο σπίτι» (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μεταίχμιο) και μία από τις σημαντικότερες εν ζωή συγγραφείς της εποχής μας, που με τα έργα της ανέδειξε τις φωνές του αμερικανικού περιθωρίου, τονίζει ότι όσοι επιτέθηκαν στο Καπιτώλιο χρησιμοποίησαν τους θεσμούς που ήθελαν να καταστρέψουν. «Το πρωτόγνωρο της κατάστασης, η ανάδυση μιας κάστας που είναι εχθρική απέναντι στους θεσμούς των Ηνωμένων Πολιτειών και σε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού με κατασκευασμένες συκοφαντίες εναντίον Δημοκρατικών, προοδευτικών, “ελίτ” κ.τ.λ., σημαίνει ότι αυτή η ομάδα δεν έχει ακόμη αναγνωριστεί για αυτό που είναι. Οι διαφωνίες τους αντιμετωπίστηκαν ως πολιτικές και μολονότι ήσαν προκλητικοί από την αρχή, θεωρήθηκε ότι θα περιορίζονταν τελικά στα όρια μιας συνηθισμένης φιλονικίας. Αυτές οι ομάδες “ανταρτών” επωφελήθηκαν από τους θεσμούς που δημιουργήθηκαν για να προστατεύουν την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών. Αλλά», συνεχίζει, «αυτοί οι χωρίς ιδέες μηδενιστές κινητοποιήθηκαν ορμώμενοι από συκοφαντίες και ένα μίσος που δεν έχουν λογική».
Ευθύνες, όμως, έχει και ο τέως πρόεδρος των ΗΠΑ, όπως επισημαίνει η Ρόμπινσον. «Ο Τραμπ ήταν η μεγάλη μας ατυχία διότι τους συνένωσε, όντας ο ίδιος ποταπός και άδειος όπως και εκείνοι», τονίζει. Λάδι στη φωτιά έριξαν, επίσης, «τα ανεύθυνα και τα λεγόμενα “συντηρητικά” τηλεοπτικά δίκτυα», όπως τα χαρακτηρίζει, διάφοροι κυνικοί πολιτικοί και πρόθυμοι έμποροι θεωριών συνωμοσίας. «Τα στρατεύματά τους που προκάλεσαν σοκ, οι ανόητοι που εισέβαλαν στο Καπιτώλιο, είναι κάποιοι υστερικοί που έκαναν μια τελείως άσκοπη κίνηση, χωρίς να προτείνουν κάποια μεταρρύθμιση ή να έχουν ένα σοβαρό λόγο διαμαρτυρίας. Μόνο κατέστρεψαν. Τουλάχιστον η επίθεσή τους, μας επέτρεψε να τους δούμε πιο καθαρά», σημειώνει.
Η Μέριλιν Ρόμπινσον. (Φωτ. AP/Lefteris Pitarakis)
Διακρίνει επίσης έναν επιπρόσθετο κίνδυνο που προκαλεί η δράση ομάδων όπως των ακροδεξιών «Proud Boys» και των ομοίων τους, στους υπόλοιπους πολίτες. «Η δράση τους έχει προκαλέσει σοβαρές συνέπειες στην ελευθερία των υπολοίπων επειδή φρόντισαν να δείξουν ότι κάθε απλός πολίτης ή ομάδα πολιτών μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο και για αυτό οι απλοί πολίτες νιώθουν αποκομμένοι και μακριά από τους θεσμούς οι οποίοι τους ανήκουν. Ισως αυτοί οι εγκληματίες να ελπίζουν ότι ο κόσμος θα αποξενωθεί από την κυβέρνηση εξαιτίας των περιορισμών που θέτουν οι Αρχές, οι οποίες πρέπει πια να βλέπουν τον καθένα ως πιθανό ύποπτο και βρίσκονται σε μια θέση ώστε να προστατεύσουν τον λαό από τον λαό», σημειώνει.
«Η προσπάθεια αποδυνάμωσης και διάλυσης του κυβερνητικού κορμού, με την απαγωγή ας πούμε ενός τοπικού κυβερνήτη ή με την απειλή μιας απαγωγής είναι ακόμα μία τακτική που έχουν χρησιμοποιήσει οι φασίστες κατά κόρον», σημειώνει η Ρόμπινσον και θυμίζουμε τη σύλληψη 13 ατόμων τον περασμένο Οκτώβριο που κατηγορούνται ότι σχεδίαζαν την απαγωγή της Δημοκρατικής κυβερνήτου του Μίσιγκαν Γκρέτσεν Γουίτμερ.
Οταν τη ρωτάμε εάν βλέπει κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ των λαϊκιστικών κινημάτων ανά τον κόσμο, απαντάει ότι «όταν σκέφτομαι έτσι, αρχίζω και συλλογίζομαι σαν ένας θεωρητικός των συνωμοσιών», αλλά προσθέτει ότι «υπάρχουν συμφέροντα ανά τον κόσμο τα οποία θα ένιωθαν καλύτερα χωρίς τους περιορισμούς της φιλελεύθερης νομιμότητας, που είναι μία από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις των σύγχρονων κοινωνιών».
Η συγγραφέας και φίλη του Μπαράκ Ομπάμα μας υπενθυμίζει με ιδιαίτερη έμφαση ότι ο Ντόναλντ Τραμπ δεν κέρδισε ποτέ τη λαϊκή ψήφο, εννοώντας ότι ο τέως πρόεδρος στηρίχθηκε κατά βάσιν στις ψήφους του εκλεκτορικού σώματος των ΗΠΑ. Κανείς δεν πίστευε, επισημαίνει, ότι θα ήταν «τόσο κακός όσο ήταν», παρά τις φήμες που ακολουθούσαν την προσωπική του ιστορία.
Ποιο είναι λοιπόν το μήνυμα της νίκης του Τζο Μπάιντεν; «Οι εκλογές του 2020 απέδειξαν, ανάμεσα σε άλλα», σημειώνει η κ. Ρόμπινσον, «ότι η κοινή γνώμη παρακολουθεί τα τεκταινόμενα με προσοχή. Υποψιάζομαι ότι η άρνηση του Τραμπ να πάρει στα σοβαρά την πανδημία ήταν αυτό που έκανε πολλούς ψηφοφόρους, των οποίων οι ζωές κινδύνεψαν άμεσα, να πιστέψουν ότι θα ήταν λιγότερο πρόθυμος από τον Μπάιντεν να κλείσει την οικονομία. Αυτό ήταν και παραμένει ένα πιεστικό ερώτημα. Μεγέθυνε την κρίση της δημόσιας υγείας αρνούμενος την ύπαρξη της πανδημίας, προκαλώντας επιδείνωση της οικονομικής κρίσης για ακόμα μεγαλύτερο χρονικό διάστημα».
«Η κοινή γνώμη», καταλήγει η συγγραφέας, «είναι κινούμενος στόχος». Εκτιμά ότι οι άνθρωποι θα δουν με διαφορετικό μάτι τον Τραμπ όταν αφομοιωθεί πραγματικά η επίθεση στο Καπιτώλιο και «όταν συνυπολογίσουν το κόστος και την ενόχληση που προκαλεί η θωράκιση των κυβερνητικών κτιρίων και των εκκλησιών σε όλη τη χώρα και όταν αντιληφθούν την ασχήμια και τη θλίψη που έχει προκαλέσει αυτή η κατάσταση στις κοινωνίες μας».
Ισως περάσει καιρός, αλλά η προσδοκία της Μέριλιν Ρόμπινσον αφήνει ανοιχτή μία χαραμάδα αισιοδοξίας. «Η μνησικακία, η άγνοια και η κακή πληροφόρηση μπορούν να κατασκευάσουν κάτι σαν ψύχωση. Ισως μαθαίνουμε να εκτιμούμε τα οφέλη που έχουν στην πράξη η αλήθεια και η λογική».
