Kathimerini.gr
ΤΟΥ ΑΘΟΥ ΔΗΜΟΥΛΑ
Από τα επτά αδέλφια της οικογένειας Γκλας, που μεθοδικά δημιούργησε μέσα από μια σειρά από διηγήματα και νουβέλες ο Τζ. Ντ. Σάλιντζερ, μπορούμε να ξεχωρίσουμε τον Μπάντι Γκλας ως αυτόν με τον οποίο ταυτίζεται περισσότερο ο συγγραφέας, ένα τύποις alter ego του, που κάποια στιγμή αναφέρει το εξής: «Ενας εκστατικά ευτυχής άνθρωπος της γραφής είναι συχνά εξαντλητικός στην παρέα». Εξαντλητικός, ίσως, και σίγουρα εξαντλημένος από την ανθρώπινη επαφή, τη δημοσιότητα και τον εκδοτικό κόσμο, ο Σάλιντζερ έζησε απομονωμένος στο σπίτι του, στο Νιου Χαμσάιρ, από το 1953, δεν δημοσίευσε ούτε λέξη μετά το 1965, σταμάτησε να δίνει συνεντεύξεις το 1980 και έγραφε μόνο για τον εαυτό του. Ο θάνατός του, στις 27 Ιανουαρίου του 2010, σε ηλικία 91 ετών, επανέφερε στο προσκήνιο μια μεγάλη απορία: τι έγραφε όλον αυτόν τον καιρό; Δέκα χρόνια μετά, αναρωτιόμαστε ακόμα.
Ο ίδιος είχε σχολιάσει κάποτε στους New York Times ότι «το να εκδίδω ό,τι γράφω είναι μια φρικτή παραβίαση της ιδιωτικής μου ζωής. Μου αρέσει να γράφω. Ζω για να γράφω. Αλλά γράφω μόνο για τον εαυτό μου και την προσωπική μου ευχαρίστηση». Ο θάνατός του ακολουθήθηκε από ορισμένες φήμες, με πιο ενδιαφέρουσα αυτή που κατέγραψαν οι Σέιν Σαλέρνο και Ντέιβιντ Σιλντς το 2013, στο «Salinger», μια πολυσέλιδη και αμφιλεγόμενη βιογραφία: οι δύο συγγραφείς, επικαλούμενοι ανώνυμες πηγές, περιέγραψαν αναλυτικά την ύπαρξη πέντε έτοιμων αδημοσίευτων βιβλίων που θα κυκλοφορούσαν το αργότερο μέχρι το 2020. Η θεωρία τους διαψεύσθηκε, τελικά, όχι μόνο από τον χρόνο, αλλά, πολύ νωρίτερα, από τον πλέον αρμόδιο να τη διαψεύσει, τον γιο του Σάλιντζερ, Ματ, διαχειριστή του έργου του πατέρα του.
Ο Ματ Σάλιντζερ, πάντως, δεν αρνήθηκε ποτέ ότι ο πατέρας του όντως παρήγε λογοτεχνία όσο ακόμα ζούσε και μάλιστα, πριν από μερικούς μήνες, μιλώντας στον Guardian, επιβεβαίωσε ότι έγραφε ανελλιπώς για 50 χρόνια και αποκάλυψε για πρώτη φορά ότι έχει στα χέρια του έναν πολύ μεγάλο όγκο αδημοσίευτων κειμένων (χωρίς να αναφερθεί στη φύση των κειμένων αυτών), ότι κάποια στιγμή στο μέλλον, αυτό το υλικό θα δημοσιευθεί, αλλά ότι η οργάνωσή του είναι τόσο απαιτητική που θα χρειαστούν ακόμα αρκετά χρόνια. Παρά τις σημαντικές αποκαλύψεις, αυτά που δεν είπε ο Ματ Σάλιντζερ ήταν πολύ περισσότερα από εκείνα που τελικά είπε.
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γράμματα.
Εν τω μεταξύ, λίγο καιρό νωρίτερα, οι New York Times είχαν προσπαθήσει να επικοινωνήσουν με την Κολίν Ο’ Νιλ, τρίτη σύζυγο του Σάλιντζερ (και συνδιαχειρίστρια του έργου, μαζί με τον γιο του), η οποία, αφού σήκωσε το τηλέφωνο, είπε ότι λυπάται αλλά δεν μπορεί να μιλήσει, πριν κατεβάσει απότομα το ακουστικό. Είτε στρατηγικά είτε τυχαία, οι κληρονόμοι του συγγραφέα συντηρούν αυτό το κλίμα της απόστασης και της μυστικοπάθειας, κρατώντας όμως ζωντανή τη μεγάλη αναγνωστική φαντασίωση ότι κάποια στιγμή θα δούμε τι έκρυβε ο Σάλιντζερ στα συρτάρια του. Η λίστα των σκηνοθετών που μέσα στα χρόνια είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον να μεταφέρουν τον «Φύλακα στη σίκαλη» στο σινεμά ή στο θέατρο, από τον Καζάν μέχρι τον Σπίλμπεργκ, είναι μάλλον ανεξάντλητη, αλλά ο Σάλιντζερ ήταν ανένδοτος και, όπως έχει γίνει γνωστό, δεν επιθυμούσε η απόφασή του να αμφισβητηθεί μετά θάνατον. Αυτό, βέβαια, δεν επηρεάζει τη φήμη του «Φύλακα», που συνεχίζει να αντιμετωπίζεται ως η κορυφαία ίσως μεταπολεμική ιστορία ενηλικίωσης – 250.000 αντίτυπα πωλούνται ετησίως και περί τα 65 εκατ. έχουν πωληθεί συνολικά.
Δέκα χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Σάλιντζερ εξακολουθεί να είναι εντυπωσιακά «παρών». Νέες βιογραφίες του εμφανίζονται κάθε τόσο (χωρίς να κομίζουν συνήθως τίποτα εντυπωσιακά καινούργιο), συγγραφείς επιχειρούν να συνεχίσουν την ιστορία του «Φύλακα» (συχνά αντιμετωπίζοντας νομικές κυρώσεις), ενώ είδαμε και δύο ταινίες για αυτόν. Η μία είναι απολύτως μυθοπλαστική («Coming through the rye», 2015), σε σκηνοθεσία του Τζέιμς Στίβεν Σάντγουιθ, και αφορά το ταξίδι δύο εφήβων για να συναντήσουν τον Σάλιντζερ, το οποίο και συμβαίνει(!), με τον Κρις Κούπερ στον ρόλο του συγγραφέα. Η δεύτερη είναι βιογραφική («Επαναστάτης στη σίκαλη», 2017), με τον Ντάνι Στρονγκ να σκηνοθετεί διακριτικά τον Νίκολας Χουλτ ως τον νεαρό Σάλιντζερ, εστιάζοντας στο χρονικό της συγγραφής του «Φύλακα». Η εμμονή της δυτικής κουλτούρας με τον μύθο του Σάλιντζερ αποτυπώνεται άριστα και μέσα από τη σατιρική σειρά κινουμένων σχεδίων «BoJack horsman» (2014-2020), με τον συγγραφέα να εμφανίζεται σε ορισμένα επεισόδια έχοντας, υποτίθεται, σκηνοθετήσει τον θάνατό του για να γλιτώσει οριστικά από τους θαυμαστές του αλλά, αποφασισμένος να ασχοληθεί επιτέλους με αυτό που πραγματικά τον ενδιαφέρει, αναλαμβάνει μια τηλεοπτική εκπομπή με διασημότητες του Χόλιγουντ. Οπως θα έλεγε και ο Χόλντεν Κόλφιλντ, «το ξέρω πως είναι παλαβομάρα, αλλά είναι το μόνο πράγμα που θα ήθελα να είμαι στ’ αλήθεια».
Στα ελληνικά
Τον Σάλιντζερ τον γνωρίσαμε στα ελληνικά το 1978 μέσα από τη μνημειώδη μετάφραση της Τζένης Μαστοράκη για τις εκδόσεις Επίκουρος, με το θρυλικό ασημένιο εξώφυλλο του «Φύλακα στη σίκαλη» να βρίσκει τη θέση του σε χιλιάδες ελληνικές βιβλιοθήκες. Λίγα χρόνια αργότερα ακολούθησε και το «Φράνι και Ζούι». Η επόμενη εκδοτική κίνηση ήρθε μετά τον θάνατο του συγγραφέα. Ετσι, το 2010 κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Καστανιώτη η συλλογή διηγημάτων «Εννέα ιστορίες» και οι δύο νουβέλες του βιβλίου «Ψηλή σηκώστε στέγη, ξυλουργοί. Σίμορ, συστατικά στοιχεία». Αργότερα, επανεκδόθηκε σε νέα μετάφραση και το «Φράνι και Ζούι», το οποίο μεταφράστηκε ξανά πριν από λίγο καιρό και από τις εκδόσεις Πατάκη, από τις οποίες αναμένεται προσεχώς και μια καινούργια μετάφραση του «Φύλακα». Στο ενδιάμεσο είχε συμβεί και κάτι μάλλον εντυπωσιακό, καθώς η κ. Μαστοράκη δούλεψε εξαρχής το κείμενο του «Φύλακα», πείραξε τη γλώσσα ώστε να την κάνει (ακόμα) πιο προφορική και πρότεινε για τίτλο το θεωρητικά σωστότερο αλλά κάπως δύσκολο να συνηθιστεί «Στη σίκαλη, στα στάχια, ο πιάστης» (2014), που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γράμματα.
