Του Βασίλη Νέδου
ΣΚΟΠΙΑ - ΑΠΟΣΤΟΛΗ. Η συμφωνία για την ονομασία «Βόρεια Μακεδονία» («Severna Makedonija» στα σλαβικά και «North Macedonia» στην αγγλική εκδοχή του), στην οποία καταλήγουν οριστικά Αθήνα και Σκόπια, έπειτα από μήνες διαπραγματεύσεων, αποτελεί μεν την επιτυχή ολοκλήρωση μιας πολύμηνης διαδικασίας, περιλαμβάνει, δε, αρκετά «θολά» σημεία. Κατ’ αρχάς, το χρονοδιάγραμμα είναι αρκετά εκτεταμένο και περιλαμβάνει αρκετούς σκοπέλους που πρέπει να ξεπεραστούν, ενώ αρκετές λεπτομέρειες είναι ακόμα «γκρίζες». Επίσης, εγκαταλείπεται η αμετάφραστη ονομασία. Η «Βόρεια Μακεδονία» θα περιγράφεται στο εξωτερικό ως «North Macedonia», ενώ παραμένουν αρκετές εκκρεμότητες αναφορικά με τις εμπορικές χρήσεις, αλλά και διάφορους όρους διεθνούς τυποποίησης (ISO). Επίσης, ερωτήματα προκύπτουν από τον τρόπο με τον οποίο η συμφωνία θα εφαρμοστεί, καθώς προβλέπει μεταβατική περίοδο για κάθε κεφάλαιο της συμφωνίας, που θα θεωρηθεί ως απολύτως ολοκληρωμένη και για τις δύο πλευρές έπειτα από σχεδόν δύο χρόνια.
Συγκεκριμένα, βασικό στοιχείο της συμφωνίας, που ικανοποιεί την ελληνική πλευρά, είναι η χρήση έναντι όλων, το λεγόμενο erga omnes. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που διαθέτει η «Κ», η συμφωνία προβλέπει σειρά αλλαγών στο σύνταγμα. Η συνταγματική αναθεώρηση θα περιλαμβάνει αλλαγές στο προοίμιο και τροποποίηση των άρθρων 3 και 49 του συντάγματος. Η λέξη «Μακεδονία» θα απαλειφθεί και θα αντικατασταθεί από τη «Βόρεια Μακεδονία» και στις 152 φορές που απαντάται στη συνταγματική συνθήκη της ΠΓΔΜ. Από το σύνταγμα απαλείφονται, επίσης, οι υπαινιγμοί για ύπαρξη μειονοτήτων και αντικαθίστανται από αναφορές που βρίσκονται στο πρότυπο του ελληνικού Συντάγματος.
Η Αθήνα αναγνωρίζει την ύπαρξη «μακεδονικής γλώσσας». Η εθνικότητα θα έχει διπλή αναγραφή ως «μακεδονική» σε κάποια έγγραφα, ωστόσο στα διαβατήρια θα γίνεται αναφορά σε «βόρεια μακεδονική». Σε κάθε περίπτωση θα υπάρχει σαφής προσδιορισμός, στο προοίμιο του συντάγματος, ο οποίος θα διαχωρίζει απολύτως τη σύγχρονη «μακεδονική» ταυτότητα των κατοίκων της ΠΓΔΜ από την αρχαιότητα και θα τη συνδέει με τις σλαβικές εγκαταστάσεις, που ξεκίνησαν στην περιοχή της Βαλκανικής τον 6ο μ.Χ. αιώνα.
Από την κυβέρνηση έγινε χθες γνωστό το άρθρο 7 της συμφωνίας Αθήνας - Σκοπίων, όπου τονίζεται ότι οι δύο πλευρές «αναγνωρίζουν ότι η εκατέρωθεν αντίληψή τους ως προς τους όρους “Μακεδονία” και “Μακεδονικός/Μακεδόνας” αναφέρεται σε διαφορετικό ιστορικό πλαίσιο και πολιτιστική κληρονομιά». Στο ζήτημα της γλώσσας γίνεται σαφές ότι «η μακεδονική γλώσσα ανήκει στην ομάδα των νότιων σλαβικών γλωσσών», ενώ αναφέρεται ότι τα δύο μέρη της συμφωνίας σημειώνουν ότι κάθε αναφορά στις παραπάνω έννοιες «δεν έχει σχέση με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, την ιστορία, την κουλτούρα και την κληρονομιά» της ελληνικής Μακεδονίας. Θα αντικατασταθούν, επίσης, «όλοι οι επιθετικοί προσδιορισμοί κρατικών και ευρύτερα δημοσίων οργάνων, καθώς και ομογενειακών/πολιτιστικών οργανώσεων που χρηματοδοτούνται από το κράτος με τον όρο της “Βόρειας Μακεδονίας” με ταυτόχρονη κατάργηση του προσδιορισμού της “Μακεδονίας”».
Επίσης, υπάρχει συζήτηση για τους επιθετικούς προσδιορισμούς που θα χρησιμοποιούνται (ή όχι) στα εμπορικά σήματα. Παρότι χθες διέρρευσε ότι θα δημιουργηθεί κοινή επιτροπή για να λυθούν οι εναπομείνασες διαφορές από το 2019 και για τρία χρόνια, ήδη έχει γίνει αρκετή συζήτηση προς αυτή την κατεύθυνση. Ανάμεσα στις διαφορές είναι η γεωγραφική προέλευση προϊόντων που πωλούνται στις διεθνείς αγορές ήδη επί αρκετά χρόνια, όπως, π.χ. τα μακεδονικά κρασιά, είτε αυτά προέρχονται από την Ελλάδα είτε από την ΠΓΔΜ. Πιθανότερη λύση είναι να υφίσταται υποσημείωση στην οποία θα διευκρινίζεται αν πρόκειται για προϊόντα που προέρχονται από την Ελλάδα ή τη «Βόρεια Μακεδονία». Η εφαρμογή όλων αυτών των προβλέψεων θα ξεκινήσει μετά και το τελευταίο βήμα της διαδικασίας που ξεκινά άμεσα, δηλαδή την επικύρωση στην ελληνική Βουλή. Δύο χαρακτηριστικές λεπτομέρειες όσων συζητούνται είναι οι εξής: οι ιστότοποι που εδρεύουν στην ΠΓΔΜ θα έχουν κατάληξη «.mk», όπως και σήμερα. Αντιθέτως, η ΠΓΔΜ υποχρεώνεται να αλλάξει τον προσδιορισμό των οχημάτων που ταξινομούνται στη χώρα, ώστε οι πινακίδες να αναγράφουν «SMK» και όχι «ΜΚ» που είναι σήμερα.
Στη συμφωνία προβλέπεται, τέλος, ότι σε όσα αγάλματα από το πρόγραμμα «Σκόπια 2014» παραμείνουν στην πόλη (όπως ο έφιππος στο κέντρο), θα τοποθετηθεί μια ένδειξη ότι παραπέμπουν στην ελληνιστική περίοδο και είναι δείγματα φιλίας ανάμεσα σε Ελλάδα και «Βόρεια Μακεδονία».
