Του ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΡΑΣΧΟΥ
Ο Μάριος Πολυβίου ήταν δύο χρονών το ’74, όταν το όνομα του πατέρα του, Γιώργου Μιχαήλ Πολυβίου, καταχωρήθηκε στον κατάλογο των αγνοουμένων. Την Τετάρτη, όταν τον συνάντησα στη Λάρνακα, μου είπε το συγκλονιστικό: «Την Παρασκευή στο Ανθρωπολογικό Εργαστήριο θα συναντήσω για πρώτη φορά τον πατέρα μου»… Και δεν είναι ο μόνος που είχε αυτές τις μέρες «συνάντηση» με τον πατέρα του. Από τους εφτά αγνοουμένους, τα λείψανα των οποίων έχουν επιστραφεί τις τελευταίες μέρες στους οικείους τους, υπάρχουν άλλα δέκα παιδιά που «συνάντησαν» τον πατέρα τους, στην πραγματικότητα για έσχατη φορά. Διότι πρώτη στην ουσία δεν υπήρξε…
Οι εφτά είχαν εκταφεί το 2006, μαζί με άλλους δώδεκα, από το περιβόητο πια πηγάδι στο Τζιάος. Εκεί που ήσαν θαμμένοι οι πέντε αγνοούμενοι της φωτογραφίας-σύμβολο των αγνοουμένων.
Γεώργιος Μιχαήλ Πολυβίου
Ο Γιώργος, γεννηθείς στις 11/11/1944 στη Λάρνακα, ήταν μαραγκός στο επάγγελμα, παντρεμένος με τη Στέφη και είχε έναν γιο, τον Μάριο, μόλις δύο χρονών όταν χάθηκε στις 14 Αυγούστου 1974. Έφεδρος του 226 Τ.Π., βρέθηκε μαζί με άλλους συμπολεμιστές του σχεδόν περικυκλωμένος στο Παλαίκυθρο, όταν έσπασε η γραμμή κατάπαυσης του πυρός. Κατέφυγαν όλοι σε ένα σπίτι του χωριού, όπου άλλαξαν ρούχα και πήραν τον δρόμο της οπισθοχώρησης προς τη Λευκωσία. Περνώντας δίπλα από το τ/κ χωριό Μόρα, πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Εκεί τα ίχνη τους χάθηκαν. Ο γιος του Μάριος μάς λέει ότι στην αρχή ήλπιζαν, διότι τον είδαν από τηλεοράσεως σε εκείνο το βίντεο των μερικών δευτερολέπτων, που δείχνουν συχνά οι ειδήσεις. Είναι ο αιχμάλωτος με τα δεμένα – με άσπρο μαντήλι – μάτια, που μεταφέρεται σε ανοικτό λαντρόβερ. «Η μητέρα μου σιγά-σιγά κατανοούσε ότι οι ελπίδες ήταν μηδαμινές. Εγώ νιώθω ότι θάβω μιαν ιδέα. Την ιδέα του πατέρα, με ό,τι αυτό σημαίνει για έναν άνθρωπο που δεν έζησε τον πατέρα του». Ο Γιώργος χάθηκε στις 14 Αυγούστου 1974. Στις 14 Αυγούστου του 2005, ο αδελφός του Κυριάκος σκοτώθηκε στην αεροπορική τραγωδία της «Ήλιος»…
Ανδρέας Αποστόλου Χριστοφόρου
Έφεδρος του 226 Τ.Π. από τη Λάρνακα, ο Ανδρέας, 29 ετών τότε, έφυγε για τον πόλεμο, αφήνοντας πίσω τη σύζυγό του Ανδρούλα με τα τέσσερα παιδιά τους. Τη Μαρία 5 ετών, τον Μιχάλη 7, τον Χριστάκη 8 και την Παρασκευούλα 10. Είχε την ίδια τύχη με τον Πολυβίου. Πιάστηκε αιχμάλωτος και τα ίχνη του χάθηκαν. Τα λείψανά του ανασύρθηκαν από το πηγάδι στο Τζιάος. Ο γιος του Χριστάκης μάς λέει ότι «μέχρι την τελευταία στιγμή ελπίζεις. Μια μάνα με τέσσερα μικρά παιδιά, να αγωνίζεται να τ’ αναστήσει. Κι εκείνη η έντονη, η καθημερινή απουσία, πάντα εκεί. Να σε ακολουθεί παντού. Κι ύστερα, 35 χρόνια μετά, να βρίσκεσαι μπροστά σε ένα τραπέζι, με τα λείψανα του πατέρα σου. Σκληρή εμπειρία. Μακάρι να μην τύχει σε κανέναν. Όμως τώρα ξέρουμε…
Νίκος Αγαπίου
Γεννήθηκε στις 30/12/1945 στον Λυθροδόντα. Το 1974 ζούσε στο Καϊμακλί με τη γυναίκα του Γεωργία και τα τρία παιδάκια του. Τον τρίχρονο Σάββα, τη δίχρονη Κωνσταντία και τον μόλις δέκα μηνών Κυριάκο. «Ο Νίκος, ένας έντιμος βιοπαλαιστής, έφυγε τον Ιούλιο για το μέτωπο, οργισμένος που η αφροσύνη των πραξικοπηματιών τον ανάγκαζε να αφήσει πίσω την οικογένειά του», λέει ο γιος του Κυριάκος. Στις 14 Αυγούστου βρέθηκε στον Κορνόκηπο μαζί με μερικούς άλλους. Χωρίς ασύρματο και χωρίς πυρομαχικά. Από τότε, για το επίσημο κράτος ήταν ο αριθμός 9 στον κατάλογο των αγνοουμένων. Για την οικογένειά του όμως; Ο Κυριάκος λέει: «Ξέρεις τι είναι να ακούς τα άλλα παιδιά να φωνάζουν “παπά” κι εσύ να μην μπορείς; Να σου λένε ότι κι εσύ έχεις πατέρα, αλλά είναι αγνοούμενος. Εγώ δεν ήθελα όμως ο πατέρας μου να είναι μια μαυρόασπρη φωτογραφία. Κι ύστερα είναι και οι εφιάλτες. Ξυπνάς και δεν ξέρεις. Πού είναι; Πού τον έχουν; Είναι σε φυλακές; Η αβεβαιότητα περνά στο DNA σου. Χάνεις την αυτοσυγκέντρωσή σου. Είσαι παιδί που αναζητάς τον πατέρα που ποτέ δεν γνώρισες. Έχεις πρόβλημα. Και τώρα διερωτώμαι: Είναι απάντηση η εκδίκηση; Νομίζω όμως ότι το αίμα μόνο η ειρήνη μπορεί να το καθαρίσει».
Γιώργος Παπαγεωργίου
Γεννήθηκε στη Βώνη στις 28 Ιουλίου του 1943. Ο Γιώργος ήταν οικοδόμος και στα 31 του χρόνια είχε με τη γυναίκα του Στυλιανή τρία παιδάκια. Τη Χρυστάλλα πέντε χρονών, τον Κώστα τριών και τη Χαραλαμπία μόλις ενός έτους. Φιλότιμος, προσπαθούσε καθημερινά να τα φέρει βόλτα με τις δυσκολίες της ζωής, ώσπου ο γενέθλιος μήνας του έφερε τη συμφορά. Στις 14 Αυγούστου 1974 ήταν κι εκείνος με τους άλλους στρατιώτες του 398 Τ.Π. που χάθηκαν προδομένοι στον Κορνόκηπο. Μέχρι πριν μερικές μέρες, όταν έφτασε το μαντάτο. Ο γιος του Κώστας λέει στην «Κ» ότι «πάντα περιμένεις ότι ο αγνοούμενός σου θα επιστρέψει. Όσο περνούν τα χρόνια, σκέφτεσαι κι άλλα ενδεχόμενα, αλλά η σκέψη της επιστροφής είναι η κυρίαρχη. Όταν μαθαίνεις την αλήθεια, στην ουσία απελευθερώνεσαι».
Ανδρέας Θεοχάρη Σταυράκη
Ο Ανδρέας καταγόταν επίσης από τη Βώνη. Όπως μας είπε η αδελφή του, Μαρία Γιωργάκη, ο Ανδρέας αποφοίτησε από την Επαγγελματική Σχολή Λαμπράκη και μετά τη θητεία του στην Ε.Φ., εργάστηκε στο Ελεγκτικό Γραφείο Παπακυριακού στη Λευκωσία. Με την εισβολή, κατατάσσεται στο 398 Τ.Π. Στις 14 Αυγούστου βρίσκεται στον Κορνόκηπο μαζί με άλλους συμπολεμιστές του, προδομένος. Ήταν 27 χρονών, όταν χάθηκε. Χωρίς μάνα να τον περιμένει, αφού είχε πεθάνει το 1972, αλλά και χωρίς τον πατέρα του, Θεοχάρη Σταυράκη (67 ετών τότε), ο οποίος δολοφονήθηκε επίσης από τους Τούρκους στη Βώνη εκείνες τις μέρες και ετάφη στο χωριό από συγχωριανούς του.
Θεοφύλακτος Κυριακίδης
Δεν είχε συμπληρώσει τα 18 του χρόνια ο Θεοφύλακτος, όταν εκτελέστηκε εν ψυχρώ τον Αύγουστο του ’74 στο Τζιάος. Γεννημένος τον Νοέμβρη του 1956 στη Λευκωσία, ήθελε να καταταγεί νωρίς στον στρατό, όπως λέει η αδελφή του Άννα, για να αρχίσει τη ζωή του. Οι γονείς του, Πέτρος (πέθανε το 1999 σε ηλικία 67 χρονών) και η Ανδριανή (πέθανε το 2000 και ήταν επίσης 67 χρονών), είχαν άλλα πέντε παιδιά. Τον Κώστα, τον Χαράλαμπο, τον Δημήτρη, την Άννα και τη Θεοπίστη. Η Άννα λέει ότι νιώθει ανακούφιση που οι γονείς της δεν έζησαν τη σκληρή εμπειρία να δουν το λείψανο του παιδιού τους. Από την άλλη, προσθέτει η Άννα ότι «είναι λυτρωτικό, διότι τώρα ξέρουμε και μπορούμε να του κάνουμε μια κηδεία κι ένα μνημόσυνο. Την Παρασκευή, ημέρα που μας ενημέρωσαν, ένιωσα ως ο αδελφός μου να είχε πεθάνει εκείνη τη στιγμή. Όταν πήγαμε στο Ανθρωπολογικό Εργαστήριο, φοβόμουνα να μπω στον θάλαμο που ήταν το λείψανο, αλλά παράλληλα ήθελα. Δύσκολο συναίσθημα, πολύπλοκο και σκληρό. Ιδιαίτερα όταν βλέπεις τις δύο τρύπες στο κρανίο».
Χαρίτος Χαρίτου
Ο Χαρίτος, από το χωριό Πολιτικό της Λευκωσίας, ήταν το τρίτο παιδί του Φωτίου και της Ειρήνης. Οι γονείς του έφυγαν από τη ζωή, ο ένας μετά τον άλλο, πριν από τέσσερα-πέντε χρόνια και με την αγωνία για την τύχη του παιδιού τους, όπως μας είπαν από την οικογένεια. Το θλιβερό καθήκον της παραλαβής των οστών του Χαρίτου έπεσε στις αδελφές του, Μαργαρίτα, Αρετή και Ανθή. Όταν χάθηκε στο Τζιάος τον Αύγουστο του 1974, ο Χαρίτος ήταν 23 ετών. Πριν από την εισβολή, εργαζόταν ως ηλεκτροκολλητής στην εταιρεία TEKLIMA, ήταν αρραβωνιασμένος κι έκανε σχέδια για τη ζωή του και την οικογένειά του. Όπως μας είπε μία από τις αδελφές του, τώρα που οι ελπίδες για να επιστρέψει ζωντανός πέθαναν, «τουλάχιστον τελειώνουν τα 35 πέτρινα χρόνια του άγχους. Επίσης, θα μπορέσουμε να του κάνουμε μια κηδεία και να του ανάβουμε το καντήλι του, μαζί με αυτά των γονιών μας»…
