Του Απόστολου Τομαρά
Εντιμότατε κ. υπουργέ,
Φέτος συμπληρώθηκαν 42 χρόνια από την τουρκική εισβολή του 1974. Από τότε μέχρι και σήμερα κάθε καλοκαίρι αυτές τις μέρες Ελλάδα και Κύπρος σκύβουν ευλαβικά σε όσους θυσιάστηκαν για την ελευθερία της Κύπρου. Ανάμεσα σε όσους έλαχε το καθήκον να υπερασπιστούν τα χώματα της Κύπρου από τον Αττίλα και μια χούφτα Ελλήνων στρατιωτών, οι οποίοι εστάλησαν τις πρώτες μέρες της εισβολής ουσιαστικά για την τιμή των όπλων και για να διασώσουν το καταρρακωμένο κύρος της Ελλάδος.
Οι φετινές εκδηλώσεις μνήμης και τιμής συνοδεύτηκαν από ένα σημαντικό γεγονός, που εκκρεμούσε από το 1974. Πρόκειται για την ταυτοποίηση των λειψάνων των καταδρομέων και αεροπόρων του μεταγωγικού αεροσκάφους της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας Noratlas, το οποίο κατέπεσε στη Μακεδονίτισσα και δεν είχαν ταφεί στο νέο κοιμητήριο Λακατάμειας.
Παρά την πίκρα των συγγενών για την 42χρονη καθυστέρηση, το άνοιγμα του Τύμβου μόνο θετικά μπορεί να αποτιμηθεί απέναντι στη δυσνόητη παραδοξότητα και την απύθμενη υποκρισία ακόμα και της μεταπολίτευσης να αποκηρύσσει την επιχείρηση ΝΙΚΗ. Το άνοιγμα του Τύμβου της Μακεδονίτισσας από μόνο του δεν δύναται να κλείσει οριστικά μία σελίδα της σύγχρονης ιστορίας και της Ελλάδος, με τη μοναδική εμπλοκή στρατιωτικών της δυνάμεων κατά την περίοδο της εισβολής.
Κ. υπουργέ, όπως είμαι βέβαιος ότι θα γνωρίζετε, εκτός από την τραγική κατάληξη που είχε το Noratlas με χειριστή τον Βασίλειο Παναγόπουλο και την κωδική ονομασία ΝΙΚΗ 4, στην Κύπρο έχουν παραμείνει από το 1974 και άλλα τρία μεταγωγικά αεροσκάφη, που έλαβαν μέρος στην αποστολή καταδρομέων της Α΄ Μοίρας.
Το ΝΙΚΗ 3 με χειριστή τον Σωτήριο Στέφα, το ΝΙΚΗ 6 με χειριστή τον Γεώργιο Δημητρό, καθώς και το ΝΙΚΗ 12, με χειριστή τον Νίκο Αδαμόπουλο, δεν επέστρεψαν στη βάση τους το πρωινό της 22ας Ιουλίου. Τα τρία αεροσκάφη υπέστησαν βλάβη στους κινητήρες από επίγεια πυρά, καθιστώντας αδύνατο το ταξίδι της επιστροφής.
Τα τρία Noratlas, με διαταγές του καθεστώτος των Αθηνών, εγκαταλείφθηκαν στο αεροδρόμιο Λευκωσίας και αυτό το οποίο γνωρίζαμε ήταν ότι κάηκαν. Το σκεπτικό της διαταγής, όπως γνωρίζετε, ήταν για να καλυφθούν τα ίχνη εμπλοκής της Ελλάδος στις εχθροπραξίες του 1974. Πρόσφατα, κ. υπουργέ, Αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας δέχθηκαν πληροφορίες ότι τα δύο πρώτα εγκαταλελειμμένα αεροσκάφη της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας εντός του αεροδρομίου Λευκωσίας δεν κάηκαν, αλλά ετάφησαν από τους Βρετανούς του αεροδρομίου Λευκωσίας, σε συγκεκριμένο σημείο.
Το πρόσωπο που κόμισε τις πληροφορίες υποστήριξε ότι ήταν αυτόπτης μάρτυρας της μεταφοράς και ταφής των αεροσκαφών από τους Βρετανούς. Τα δύο αεροπλάνα, κ. υπουργέ, εν αντιθέσει με όσα έχουν λεχθεί και γραφτεί, δεν παρουσίαζαν σημάδια πυρκαγιάς, σύμφωνα με τον αυτόπτη μάρτυρα. Το συγκεκριμένο σημείο υποδείχθηκε σε αρμοδίους της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι οποίοι το επισκέφτηκαν και με βάση το φωτογραφικό υλικό που συνελέγη από το σημείο προκύπτουν ενδείξεις ότι οι πληροφορίες που έχουν δοθεί είναι βάσιμες.
Κ. υπουργέ, ενώ κάποιος θα ανέμενε ότι θα επιδεικνυόταν το ελάχιστο ενδιαφέρον για την τύχη των αεροσκαφών, η μέχρι σήμερα ανταπόκριση μόνο θλίψη προκαλεί. Oυδείς εκ των αρμοδίων έχει επιδείξει το ελάχιστο ενδιαφέρον για την τύχη των τριών αεροσκαφών που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των ιστορικών γεγονότων μιας τραγικής περιόδου για τον Ελληνισμό, αλλά το κυριότερο, σύμβολο θυσίας των Ελλήνων στρατιωτών.
Κ. υπουργέ, όπως καλά γνωρίζετε, η Ελληνική Πολιτεία από το 1974 και εντεύθεν άφησε στην αφάνεια όλους όσοι κλήθηκαν τότε να διασώσουν την τιμή της Ελλάδας, με μια επιχείρηση για την οποία ούτε αυτοί που την αποφάσισαν δεν πίστεψαν ότι θα πραγματοποιηθεί.
Ακόμα και ο τότε αρχηγός των Αεροπορικών Δυνάμεων Κύπρου Σμηναγός Ιωάννης Καραστατήρας, όπως κατέθεσε αργότερα, δεν δέσμευσε τα αντιαεροπορικά πυρά που έριξαν το ΝΙΚΗ 4 νωρίτερα, γιατί δεν πίστευε ότι μπορούσε να γίνει μεταφορά στρατιωτικών δυνάμεων δύο μέρες μετά την εισβολή. Και όμως, η αποστολή πραγματοποιήθηκε και αν σήμερα το αεροδρόμιο Λευκωσίας δεν είναι μέρος των κατεχόμενων εδαφών, αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στους καταδρομείς της Α΄ Μοίρας και στα πληρώματα των 13 Noratlas.
Κ. υπουργέ, σαράντα δύο χρόνια μετά, Κύπρος και Ελλάδα προετοιμάζονται να δημιουργήσουν ένα μνημείο που να θυμίζει στις επόμενες γενεές την επιχείρηση ΝΙΚΗ. Πράξη ύψιστη του ελληνικού φρονήματος και το ελάχιστο σε όσους επέζησαν, αλλά και θυσιάστηκαν. Το μνημείο θα πρέπει να συμβολίζει εκείνη την περίοδο και όχι να αποτελέσει εικονική πραγματικότητα.
Στην Κύπρο, κ. υπουργέ, υπάρχουν ακόμα τα σημάδια εκείνης της επιχείρησης. Υπάρχουν τα συντρίμμια του ΝΙΚΗ 4, όπως και τα άλλα τρία αεροσκάφη. Η Ελληνική Πολιτεία, κ. υπουργέ, θα πρέπει να αναζητήσει τα τρία αεροσκάφη που μπορούν να αποτελέσουν το καλύτερο μνημείο τιμής. Μόνο έτσι θα αναδείξει πραγματικά τον ηρωισμό των τέκνων της και θα συμβάλει στην αποκατάσταση των ιστορικών γεγονότων.
Τα τρία αγνοούμενα Noratlas, με βάση την πληροφόρηση που υπάρχει, βρίσκονται σε έδαφος που ελέγχει η Κυπριακή Δημοκρατία και έχει παραχωρηθεί προσωρινά με συγκεκριμένους όρους εντολής στα Ηνωμένα Έθνη. Το έργο της αναζήτησης μπορεί να το επωμισθεί και η Κυπριακή Δημοκρατία, στο έδαφος της οποίας έγινε το συμβάν.
Από ηθικής απόψεως, όμως, η υποχρέωση πέφτει στους ώμους της Ελλάδας. Μόνο έτσι, κ. υπουργέ, η επιχείρηση ΝΙΚΗ θα ολοκληρωθεί έστω και μετά από 42 χρόνια. Αυτή είναι η μοναδική υποχρέωση. Τα κομμάτια ανέγερσης του μνημείου θα πρέπει να τα αναλάβουν οι απλοί πολίτες, ως ελάχιστο δείγμα ευγνωμοσύνης στους προασπιστές της ελευθερίας και ακεραιότητας της Κύπρου.
Με εκτίμηση,
Απόστολος Τομαράς
Δημοσιογράφος
tomarasa@kathimerini.com.cy
