Του Απόστολου Τομαρά
Το 1974 εννέα χιλιάδες Ε/κ, κάτοικοι της Καρπασίας, εγκλωβίστηκαν στα κατεχόμενα χωριά τους. Σταδιακά ο αριθμός μειώθηκε δραματικά με αποτέλεσμα 43 χρόνια μετά στη χερσόνησο των Αγίων να έχει παραμείνει ένας μικρός αριθμός μερικών εκατοντάδων ηρωικών- όπως μας αρέσει να τους αποκαλούμε στις ελεύθερες περιοχές- εγκλωβισμένων. Το 2005 γνώρισα έναν εγκλωβισμένο μας στο κατεχόμενο Ριζοκάρπασο, τότε που τηλεοπτικοί φακοί και δημοσιογράφοι έψαχναν στα κατεχόμενα να ανακαλύψουν «συγκλονιστικές» και δακρύβρεχτες ιστορίες.
Ο κύριος Νίκος, διαχειριζόταν το καφενείο στο Ριζοκάρπασο και μου είχε προκαλέσει αίσθηση μια κουβέντα με παράπονο που μας είχε πει: «Μας θυμάστε όταν έρχονται πολιτικοί να μας επισκεφτούν» Είχα νιώσει απαίσια, γιατί δυστυχώς αυτή ήταν η πικρή αλήθεια. Φεύγοντας τότε, του υποσχέθηκα ότι θα επέστρεφα αυτή τη φορά χωρίς να ακολουθώ κάποιο πολιτικό πρόσωπο.
Κράτησα την υπόσχεσή μου και όταν ένα πρωί μπήκα στο καφενείο του και του θύμισα τα όσα μας είχε πει κατά την γνωριμία μας, μου είπε να καθίσω, με κέρασε καφέ και μου άνοιξε την καρδιά του, κάτι που οι εγκλωβισμένοι μας απέφευγαν να κάνουν όταν ξεκίνησαν οι μαζικές επισκέψεις μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων.
Σε κάποια στιγμή της κουβέντας μας τον ρώτησα, αν η Κυπριακή Δημοκρατία τους προκαλεί αισθήματα ασφάλειας. Με κοίταξε, νομίζω με θυμό, και μου απάντησε σε έντονο ύφος: «Αυτοί (εννοούσε τους πολιτικούς ταγούς) δεν μπορούν τους εαυτούς τους, εμάς θα προστατευόσουν;».
Τότε κατάλαβα γιατί οι εγκλωβισμένοι μας, μας απόφευγαν όταν τους πλησιάζαμε να τους μιλήσουμε. Ο κύριος Νίκος εκείνο το πρωινό, μου είπε αυτά που δεν κατέγραφαν οι κάμερες, το κλίμα τρομοκρατίας μόλις οι επισκέπτες αποχωρούσαν και τα φώτα έσβηναν.
Όταν επέστρεφαν στην καθημερινότητα, που βίωναν από τότε που δεν επέλεξαν τη θαλπωρή και ασφάλεια των ελευθέρων περιοχών, για να ασκούν κριτική και να προβαίνουν σε χαρακτηρισμούς εκ του ασφαλούς. Όλα αυτά το 2005. Πρόσφατα γνώρισα και έναν δεύτερο εγκλωβισμένο μας: Τον Σάββα Λιασή, μια εμβληματική προσωπικότητα, σύμβολο των εγκλωβισμένων Ελλήνων της Καρπασίας.
Ο κύριος Λιασής δεν μου είπε για τις κακουχίες που έζησε τα 43 χρόνια συνειδητής παραμονής στην κατεχόμενη Αγία Τριάδα και δεν το έκανε από φόβο. Ένα άνθρωπο 87 ετών, δεν υπάρχει ανθρώπινη επινόηση που μπορεί να του προκαλέσει φόβο. Όταν το ρώτησα πως πέρασε αυτά τα χρόνια με την κατοχή δίπλα του επέλεξε να αναδείξει τον αντικειμενικό σκοπό της παραμονής Καρπασιτών στον τόπο τους. Την διατήρηση του Ελληνικού στοιχείου.
Μου περιέγραψε ευχάριστες αναμνήσεις στη Γιαλούσα, στο Βαρώσι, την Αγία Τριάδα. Ακόμα και κατά την κατάληψη της Καρπασίας δεν μου είπε για τα βάσανα, αλλά τις διαβεβαιώσεις των Τούρκων να μην ανησυχούν. Η απάντησή του, μου θύμισε μια σκηνή από την "Πολίτικη Κουζίνα" και τα λόγια ενός Τούρκου αξιωματικού στον εγγονό του βασικού προσώπου της ταινίας, του κύριου Βασίλη, Ρωμιού της Πόλης που και εκείνος συνειδητά δεν επέλεξε την ασφάλεια της Ελλάδας την περίοδο των διωγμών. «Ο παππούς σου, είχε την ικανότητα να ανακαλεί μνήμες, χωρίς να προκαλεί».
Οι μνήμες ήταν η υπενθύμιση ότι οι Ρωμιοί της Πόλης δεν έφυγαν αλλά απελάθηκαν. Με τον ίδιο τρόπο λοιπόν, αντέδρασε ο κ. Λιασής σε έναν Έλληνα και όχι σε ένα Τούρκο. Τα όσα άσχημα βίωσε, τα 43 χρόνια, τα χαρακτήρισε μικρά μπροστά στον αντικειμενικό σκοπό. Φεύγοντας από το σπίτι του, ο «θκειός Σαββής», όπως τον φωνάζουν Έλληνες και Τούρκοι, με έπιασε από το μπράτσο και πηγαίνοντας προς την εξώπορτα με αποχαιρέτησε με μια ευχή. Η ευχή του θα παραμείνει ανεκπλήρωτη, αλλά αυτό δεν έχει και τόση σημασία.
Η ευχή αυτή τους κράτησε ζωντανούς 43 χρόνια στους τόπους τους. Παρά την τρομοκρατία, παρά τις διώξεις, παρά τις δολοφονίες, οι εγκλωβισμένοι μας, όσο χρόνο και να άντεξαν, θα παραδώσουν την Καρπασία σε όσους επιλέγουν να επιστρέψουν εκεί με χρώμα Ελληνικό.
