Της Ελένης Ξένου
Πέρα από τον εντοπισμό των ποινικών και πειθαρχικών ευθυνών, το πόρισμα της Επιτροπής για τους αερόσακους Τακάτα έχει μια επιπρόσθετη βαρύνουσα σημασία. Αναδεικνύει καθαρά τη νοοτροπία που κυριαρχεί σε ό,τι αφορά το θέμα της πολιτικής ευθύνης. Μια νοοτροπία η οποία αφαιρεί από την άσκηση της πολιτικής την ηθική και αποτελεί μια από τις πιο σοβαρές παθογένειες του κράτους, αφού κλονίζει συθέμελα την εμπιστοσύνη του κόσμου προς αυτό. Η ανάληψη πολιτικής ευθύνης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το ήθος του πολιτικού και αυτό είναι με τη σειρά του άρρηκτα συνδεδεμένο με το σύστημα αξιών που εκείνος φέρει και το οποίο του παρέχει τα εφόδια να αναγνωρίζει ποιο είναι το χρέος και το καθήκον του. Όταν δεν υπάρχει αυτό το σύστημα αξιών, τότε το αποτέλεσμα είναι το αμοραλιστικό «εγώ δεν ήξερα, δεν άκουσα, δεν έμαθα και άρα δεν φέρω καμία ευθύνη», το οποίο μετατρέπει τα εκάστοτε πορίσματα σε άχρηστα χαρτιά καταχωνιασμένα σε συρτάρια.
Και γι’ αυτό η αποσαφήνιση στο εν λόγω πόρισμα του τι σημαίνει πολιτική ευθύνη είναι εξόχως σημαντική, διότι υπενθυμίζει πού πρέπει να βρίσκεται ο πήχης, ξεκαθαρίζοντας πως όποιος πολιτικός δεν αντιλαμβάνεται τον ορισμό της, τότε είναι ανάξιος να ασκεί πολιτική. Δύο νεαρά παιδιά πέθαναν και ένα άλλο υπέστη ανεπανόρθωτο τραυματισμό και οι διατελέσαντες υπουργοί εξακολουθούν να επικαλούνται την άγνοιά τους ως τεκμήριο της μη ευθύνης τους, διατηρώντας τη νοσηρή πεποίθηση πως αυτή η άγνοια ισοδυναμεί με συγχωροχάρτι. Το πόρισμα, ωστόσο, έρχεται να τους διαλύσει αυτήν τη βολική ψευδαίσθηση: «Η πολιτική ευθύνη είναι αντικειμενική. Δεν χρειάζεται να έχει άμεση και προσωπική εμπλοκή ένας υπουργός σε ένα ζήτημα για να του καταλογιστεί. Αρκεί να εμπίπτει το κρίσιμο ζήτημα στο πεδίο των αρμοδιοτήτων του. Η πολιτική ευθύνη βαραίνει τους υπουργούς και για πράξεις ή παραλείψεις των υπαλλήλων του υπουργείου τους ή των υπηρεσιών και νομικών προσώπων». Και αυτή την καταλυτική αποσαφήνιση, ο πολιτικός που θα την αμφισβητήσει το μόνο που θα πετύχει είναι να φανερώσει την πολιτική του μικρότητα.
Η πολιτική ευθύνη δεν έχει ποσώς να κάνει με το τεκμήριο της αθωότητας, αλλά με το πολιτικό ήθος. Και όταν το πόρισμα αποφαίνεται πως οι «διατελέσαντες υπουργοί Μεταφορών φέρουν βαριά πολιτική ευθύνη για την αδράνεια, απραξία, αμέλεια και αδιαφορία που επέδειξε το ΤΟΜ, τμήμα που υπάγεται στην αρμοδιότητα του υπουργείου τους», το λιγότερο που όφειλαν ήδη να πράξουν οι κύριοι αυτοί ήταν να αναγνωρίσουν την ευθύνη τους, να την αναλάβουν και να απολογηθούν με σκυφτό το κεφάλι. Όχι μόνο δεν έπραξαν ακόμα κάτι τέτοιο, αλλά «με το πρόσχημα ότι ουδείς τους ενημέρωσε για το πρόβλημα με τους αερόσακους Τακάτα και τον τρόπο με τον οποίο το ΤΟΜ αντιμετώπιζε το πρόβλημα»(!) επιμένουν πως είναι άμοιροι ευθυνών. Το πόρισμα έρχεται λοιπόν να αναδείξει αυτήν τη νοοτροπία που αποτελεί μια από τις πιο σοβαρές μας παθογένειες: «Το παιχνίδι της μη ανάληψης ευθύνης και μετάθεσης της ευθύνης σε άλλους είναι ευρέως διαδεδομένο και έχουν διαμορφωθεί και παγιωθεί, σε μεγάλο βαθμό, λανθασμένες και επικίνδυνες νοοτροπίες που θα πρέπει να εκριζωθούν και να αντικατασταθούν με γνώμονα την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος. Για να γίνει δε αυτό, στα διάφορα πόστα πρέπει να τοποθετούνται πρόσωπα τα οποία συναισθάνονται ότι οι υψηλές θέσεις συνοδεύονται και από πολλές ευθύνες, τις οποίες θα πρέπει να είναι έτοιμοι να αναλάβουν και να υποστούν τις συνέπειες σε περίπτωση αποτυχίας… Εάν τα πρόσωπα στην κορυφή της πολιτικής και κοινωνικής πυραμίδας δεν αναλαμβάνουν ευθύνη για τις πράξεις και παραλείψεις τους, τότε ενθαρρύνουν την εδραίωση γενικής και πολιτικής ασυδοσίας» και με τη μη ανάληψη ευθύνης δεν «… καλλιεργείται η πραγματική εμπιστοσύνη του πολίτη προς το κράτος και τους θεσμούς». Αυτή την παράγραφο έχουμε ευθύνη να τη θυμόμαστε καθημερινά, μήπως επιτέλους εμπεδώσουμε πως οφείλουμε να θέσουμε ως πρώτιστο κριτήριο και απαίτησή μας το πολιτικό ήθος.
elenixenou11@gmail.com
