Κύριο Άρθρο
Η ΕΚΤ αναμένεται στις 21 Ιουλίου να προχωρήσει σε αύξηση των επιτοκίων στο ευρώ, την πρώτη μετά από 11 χρόνια. Άπαντες αναμένουν η αύξηση να είναι της τάξης του 0,25% αν και κανείς δεν θα αιφνιδιαστεί αν έχουμε μια διπλάσια αύξηση (0,5%) που θα «φέρει» το βασικό επιτόκιο στο 0%. Σήμερα το βασικό επιτόκιο βρίσκεται στο -0,50% έχοντας διανύσει 8 χρόνια σε αρνητικό έδαφος καταγράφοντας μια πρωτόγνωρή οικονομική συνθήκη. Μια κατάσταση πραγμάτων που για πολλά χρόνια τιμωρούνταν όσοι επέλεγαν την αποταμίευση έναντι της κατανάλωσης και των επενδύσεων. Αποτέλεσμα ήταν η εκτόξευση στις τιμές των επενδύσεων (μετοχές, ομόλογα, ακίνητα) και των προϊόντων/υπηρεσιών. Αυτά όμως τώρα έχουν αλλάξει και ζητούμενο είναι οι αποταμιεύσεις σε μια προσπάθεια να «ξεφουσκώσουν» οι τιμές πριν «να είναι πολύ αργά». Κάπως έτσι δικαιολογήθηκε και η πρόσφατη μη αναμενόμενη αύξηση στα επιτόκια του δολαρίου κατά 0,75% από την ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ (FED): «πριν να είναι πολύ αργά». Άλλωστε οι μνήμες του 2008 είναι ακόμα ζωντανές όταν η φούσκα στην αγορά ακινήτων των ΗΠΑ «έσκασε» παρασέρνοντας τον πλανήτη σε μια άνευ προηγουμένου χρηματοοικονομική κρίση δοκιμάζοντας για πρώτη φορά τα όρια της παγκοσμιοποίησης
Πώς όμως προλαβαίνουν τις φούσκες στα ακίνητα πριν σκάσουν οι κεντρικές τράπεζες αυξάνοντας τα επιτόκια; Η άνοδος των επιτοκίων σημαίνει ότι με την ίδια προκαταβολή (συνήθως 30%) αγοράζεις μέσω στεγαστικού μικρότερης αξίας σπίτι από ότι πριν. Με αυτό τον τρόπο πιέζονται οι τιμές προς τα κάτω αφού η ζήτηση πιέζεται προς χαμηλότερης αξίας κατοικίες. Καθώς ανεβαίνουν τα επιτόκια το δίλημμα των αγοραστών είναι κατά πόσον θα περιμένουν τις τιμές να αποκλιμακωθούν και άρα να αγοράσουν φθηνότερα ή θα σπεύσουν για να πετύχουν καλύτερους όρους χρηματοδότησης.
Τι γίνεται όμως για όσους έχουν ήδη χρηματοδοτηθεί τα προηγούμενα χρόνια της μεγάλης αύξησης των τιμών; Εξαρτάται θα απαντήσει κάποιος αν για την ψηλή τιμή που πληρώθηκε «κλειδώθηκαν» ευνοϊκοί όροι χρηματοδότησης μέσω σταθερών επιτοκίων. Η απάντηση είναι αρνητική αφού σταθερά επιτόκια σε στεγαστικό δάνειο δεν προφέρονται ούτε καν στον μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Συνεπώς οι δανειολήπτες των στεγαστικών δανείων πληρώνουν κυμαινόμενο επιτόκιο και σύντομα θα δουν το κόστος δανεισμού τους να αυξάνεται μέσα από τις κινήσεις των κεντρικών τραπεζών. Ήδη στην Αμερική το μέσο στεγαστικό επιτόκιο βρίσκεται στο 5% αναγκάζοντας πολλούς οικονομολόγους να παραδεχθούν ότι κάπου εδώ θα πρέπει η FED να σταματήσει την «σφιχτή» νομισματική πολιτική.
Υπάρχει μια έκφραση που αποδίδεται στον Γουόρεν Μπάφετ και λέει ότι μόνο όταν το σημείο ισορροπίας ανατραπεί διαπιστώνουμε ποιοι κολυμπούν γυμνοί στην θάλασσα, υπονοώντας αυτούς που μένουν απροστάτευτοι σε μια μεγάλη αλλαγή. Στην δική μας περίπτωση τον ρόλο αυτό θα κληθούν να διαδραματίσουν όσοι θα δουν το επόμενο διάστημα να αυξάνεται το κόστος δανεισμού τους, ενώ η αξία της υποθήκης τους θα μειώνεται. Η μείωση του δανεισμού στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια υπήρξε άνευ προηγουμένου. Αυτά τα δάνεια ή καλύτερα τα ακίνητα που ήταν συνδεδεμένα με αυτά τα δάνεια βρίσκονται πλέον εκτός τραπεζικού συστήματος. Παρ’ όλ’ αυτά προσφέρονται για πώληση με ιδιαίτερα επιθετικό τρόπο προκαλώντας αύξηση της προσφοράς. Από την πλευρά των τραπεζών, ο τρόπος που θα χειριστούν τις επικείμενες αυξήσεις των επιτοκίων απαιτεί μακροοικονομική ματιά σε αντίθεση με πιο στενόμυαλες προσεγγίσεις που έχουν στο επίκεντρο τον ισολογισμό. Απρόσεκτος χειρισμός σε αυτή την περίπτωση εύκολα μπορεί να οδηγήσει σε νέες περιπέτειες.
