Λάρκος Λάρκου
«Δεν υπάρχουν χυδαίες λέξεις, υπάρχουν χυδαίοι άνθρωποι», Λορέντζος Μαβίλης. Στην κορύφωση του γλωσσικού ζητήματος, οι Καθαρευουσιάνοι θεωρούσαν τους εαυτούς τους ως τη «σωστή πλευρά της ιστορίας», πολεμούσαν τους Δημοτικιστές, τους εθεωρούσαν τη «λάθος πλευρά της ιστορίας», τους επερίπαιζαν, τους έλεγαν «μαλλιαρούς»/οπαδούς της «μαλλιαρής ιδεολογίας».
Ο Λορέντζος Μαβίλης δεν εσιώπησε, μπήκε στο δημόσιο παιχνίδι και έδειξε πού βρίσκεται η χυδαιότητα. Τι έμεινε στο τέλος; Ποιος θυμάται τον Γ. Δροσίνη ή τον Αλ. Σούτσο; Όλοι όμως μαθαίνουμε Λορέντζο Μαβίλη /ένας φωτεινός άνθρωπος της εποχής του.
Οι χριστιανικές κοινότητες στα χρόνια του Βυζαντίου θεωρούσαν τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό ως κύριο αντίπαλό τους. Ναοί, θέατρα, αγάλματα, κτίρια του ολυμπιακού χώρου, θησαυροί, διασκορπίστηκαν/ απίστευτος, ανεξέλεγκτος ο αριθμός της καταστροφής.
Στο κορυφαίο ερώτημα «γιατί όλα αυτά», εύκολη η απάντηση: μόνο με ένα εισιτήριο βρίσκουμε τις απαντήσεις, πηγαίνοντας σε ένα μουσείο του αρχαιοελληνικού πολιτισμού, ή στα μεγάλα μουσεία του κόσμου, στα οποία εκτίθενται έργα του ιδίου πολιτισμού. Η αντίληψη που είχαν οι αρχαίοι Έλληνες για την τέχνη (αγάλματα, θεότητες) ήταν διαφορετική, σε σχέση με τα χρόνια που ακολούθησαν. Οι ιέρειες στους ναούς, μεταξύ αυτών και του Απόλλωνα Υλάτη στο Κούριο, προσέφεραν το σώμα τους στους επισκέπτες – γι’ αυτό και έως σήμερα η φράση «ιέρειες της Αφροδίτης». Η αντιπαράθεση ανάμεσα σε δύο διαφορετικούς «κόσμους». Ο χριστιανισμός άλλαξε την κουλτούρα των ανθρώπων, το κοινωνικά αποδεκτό, εξελίχθηκε, εν πολλοίς, σε μη αποδεκτό. Οι κυρίαρχες ιδεολογίες άλλαξαν, νέα πρότυπα (λ.χ. από το «νους υγιής εν σώματι υγιεί» σε «παχύσαρκο το πρέπον»), νέες αντιλήψεις για το ένοχο, το επιτρεπόμενο, το απαγορευμένο. Δεν άλλαξαν τα υλικά ούτε τα χρώματα, απλώς οι νικητές, όπως πάντα, επέβαλαν τους δικούς τους όρους/ αντιλήψεις για τα πρότυπα ζωής, τη ζωγραφική, τη μουσική κ.λπ.
Σε μια κοινωνία με εμφανή την κόπωση απέναντι σε άλυτα προβλήματα, με εμφανή τάση απόρριψης των πάντων, είναι μια αρνητική εξέλιξη αυτό το κενό να έρθουν να καλύψουν, έστω ένα μέρος του, οι δυνάμεις που συνδέονται με τον ανορθολογισμό και τις διάφορες μεταφυσικές δοξασίες. Η εκδοχή των πραγμάτων που συνδέεται με τις δοξασίες γερόντων, συμβάλλει στην αδυναμία επεξεργασίας σύνθετων λύσεων πάνω σε πραγματικά ζητήματα της σύγχρονης εποχής. Σε διάφορα επίπεδα της νήσου (γεωγραφικά, κοινωνικά, οικονομικά) είναι πολύ εύκολο να διαπιστώσει κανείς ότι οπισθοδρομικές δυνάμεις κατασκευάζουν έναν ιδιωτικό χώρο με φανατικούς οπαδούς και σχετικά εδραιωμένα δίκτυα σχέσεων. Κοινότητες ενδεδυμένες με ορισμένο μανδύα, επιχειρούν τη δημιουργία δικτύων με αδιαφανείς στοχεύσεις. Η αντοχή τους μέσα στον χρόνο είναι μια καλή απόδειξη ότι βαθιά ανορθολογικές πεποιθήσεις βρίσκουν πρόσφορο έδαφος στην Κύπρο με χαρακτηριστική ευκολία.
Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, μια διάσημη πεποίθηση είναι εκείνη που επικαλείται την αρχαιότητα για να κατασκευάσει ένα «πρότυπο», αποσιωπώντας το προφανές, ότι δηλαδή η ίδια περίοδος προσφέρει πλήθος από αρχές, αξίες, αντίθετες από εκείνες που ορισμένοι (σήμερα) θεωρούν ως το (τότε) πρότυπο. Για παράδειγμα, άλλες οι αξίες στην πλουραλιστική Αθήνα, άλλες στη συγκεντρωτική Σπάρτη. Οι παραδόσεις δεν κωδικοποιούνται από τα κράτη, δεν περνούν από την κρατική βιβλιοθήκη για να πάρουν ISBN, έχουμε πολλές παραδόσεις, αντιθετικές, συμβατικές, απρόσμενες.
Ξενοφών Φαρμακίδης, «Κύπρια Έπη», 1926, σελ. 13, ποίημα, «Ο Σαρατζιηνός»: «Ο Κωνσταντάς έσσω εν ήτουν, παρά ήτουν στο τζυνήιν. Έσσω ήτουν η κάλη του, τζιαι λέει τζιαι λαλεί τους» /η «κάλη» απευθύνεται στα «δκυο ρηγόπουλα». Επεξήγηση από τον Ξεν. Φαρμακίδη: «λέξη, η κάλη, σύζυγος και είτα ερωμένη, παλλακίς»)
Έτσι προχωρούν οι κοινωνίες, ζικ ζακ. Κάποιες θα μπορούσαν να ήταν πιο λειτουργικές. Πώς; Με τις διαφορετικές ταχύτητές μας, αυτές που συγκροτούν οι προσλήψεις μας, η «προσγείωση» που παράγει ο χρόνος και οι συνθήκες, μαζί κυκλοφορούν οι κωμωδίες του Αριστοφάνη με τα Πατερικά Κείμενα. Μαζί ο «Τελευταίος Πειρασμός» του Ν. Καζαντζάκη με το τροπάρι της Κασσιανής. Μαζί τα «Μυλλωμένα Τραούθκια» του Β. Μιχαηλίδη με τις αφηγήσεις για τον γέροντα Παΐσιο /τις βρίσκεις (και) σε βενζινάδικα. Μαζί και το εκπληκτικό μας τρίο: ο Κάσιαλος, ο Καλλίνικος, ο Λιασίδης! Ο καθείς δικαιούται να επιλέγει, να απορρίπτει, να βλέπει πίνακες, ή όχι, να διαβάζει ένα βιβλίο, ή να το πετά στον κάλαθο, να οργίζεται με την υποκρισία, να χαίρεται με ό,τι τον εκφράζει, να κοιτάζει τα ρεύματα του καιρού μας και τα προηγηθέντα, να κατανοεί τις αντιθέσεις μας, έτσι, οι πλουραλιστικές μας κοινωνίες γίνονται πιο ανθεκτικές!
