Του Γιάννη Σουλιώτη
Πενταπλασιάστηκαν το 2025 οι μετανάστες που έφτασαν στην Ελλάδα μέσω του «νότιου διαδρόμου», που συνδέει τις ακτές της Λιβύης με τη Γαύδο και τη Νότια Κρήτη. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Λιμενικού, από την αρχή του έτους έως και προχθές Κυριακή έφτασαν στη χώρα μέσω Λιβύης 19.948 μετανάστες, αντί 4.935 το 2024.
Πρόκειται για πάνω από 400% αύξηση των μεταναστευτικών ροών προς το νότιο άκρο της Ελλάδας. Μόνο τον Δεκέμβριο, περίπου 3.000 μετανάστες έφτασαν σε Γαύδο και Κρήτη, ενώ 12 περιστατικά με αφίξεις 1.000 μεταναστών καταγράφηκαν το τριήμερο από 26 έως 28 Δεκεμβρίου. Πηγές του Λιμενικού που ρωτήθηκαν σχετικά απέδωσαν την έκρηξη των μεταναστευτικών ροών τις τελευταίες ημέρες στις καλές καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Είπαν ακόμη ότι η ενίσχυση των βοριάδων το τελευταίο εικοσιτετράωρο είχε ως αποτέλεσμα την ύφεση του φαινομένου. «Τα κυκλώματα ανέστειλαν προσωρινά τα δρομολόγια μέχρι να βελτιωθεί ο καιρός».
Το μεσημέρι του Σαββάτου, ενδεικτικά, φορτηγό πλοίο περισυνέλεξε από τη θαλάσσια περιοχή 49 ναυτικά μίλια νοτίως των Καλών Λιμένων (νομός Ηρακλείου) 31 μετανάστες. Οι μετανάστες δήλωσαν στα στελέχη του Λιμενικού ότι είχαν αποπλεύσει από το Τομπρούκ της Λιβύης το βράδυ της 26ης Δεκεμβρίου, καθώς και ότι είχαν πληρώσει ο καθένας από αυτούς ποσά από 150.000 έως 200.000 λίρες Αιγύπτου (σ.σ. 2.500 ευρώ) για τη μεταφορά τους στην Ελλάδα.
Το πρωί της Κυριακής, αντίστοιχα, φορτηγό πλοίο περισυνέλεξε από τη θαλάσσια περιοχή 45 ναυτικά μίλια νοτίως της Γαύδου 109 μετανάστες, τους οποίους μετέφερε στην Παλαιόχωρα. Οι 49 από αυτούς ήταν υπήκοοι Αιγύπτου, 40 υπήκοοι Μπανγκλαντές και 20 Σουδάν. Πηγές του Λιμενικού επιβεβαιώνουν ότι τις τελευταίες εβδομάδες συνεχώς αυξάνεται ο αριθμός των υπηκόων Μπανγκλαντές που φτάνουν στην Ελλάδα μέσω του δρομολογίου Λιβύη – Κρήτη, φαινόμενο που δεν ήταν εξίσου έντονο το διάστημα που προηγήθηκε. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι περισσότεροι από τους 540 μετανάστες που επέβαιναν σε αλιευτικό και διασώθηκαν προ δεκαημέρου νοτίως της Γαύδου ήταν Μπανγκλαντεσιανοί υπήκοοι.
Αρμόδιες πηγές παραδέχονται στην «Κ» ότι οι διμερείς επαφές κυβερνητικών αξιωματούχων με εκπροσώπους των δύο κυβερνήσεων στη Λιβύη (τον Ιούλιο του 2025), όπως επίσης οι εκπαιδεύσεις στελεχών της λιβυκής ακτοφυλακής από Ελληνες ομολόγους τους (Αύγουστος 2025), δεν είχαν αποτέλεσμα στη μείωση των μεταναστευτικών ροών. «Χρειάζεται να ασκηθεί μεγαλύτερη πίεση στη βορειοαφρικανική χώρα προκειμένου να περιοριστεί η δράση των δουλεμπορικών κυκλωμάτων όσο ακόμη οι μετανάστες βρίσκονται στη στεριά. Οπως συνέβη στην περίπτωση της Ιταλίας και της Μάλτας», σημείωσε αρμόδιος Ελληνας αξιωματούχος.
Ο ίδιος πρόσθεσε ότι το τελευταίο διάστημα το μοναδικό ίσως πλοίο ανοικτής θαλάσσης που διαθέτει η ακτοφυλακή της Λιβύης βρίσκεται εκτός λειτουργίας λόγω μηχανικής βλάβης. Από την εξίσωση, τέλος, δεν πρέπει να εξαιρεθεί η παράμετρος «Τουρκία», με την Αγκυρα εξάλλου να διαθέτει ισχυρά ερείσματα στη βορειοαφρικανική χώρα.
Πηγές από το αρχηγείο του Λιμενικού αποκαλύπτουν μιλώντας στην «Κ» ότι ισχυροί Τούρκοι δουλέμποροι έχουν μεταφέρει τη δράση τους από το Ανατολικό Αιγαίο στο δρομολόγιο από Λιβύη προς Κρήτη και Γαύδο. Αποκαλύπτουν όμως και κάτι ακόμη: ότι οι φουσκωτές λέμβοι που μεταξύ άλλων χρησιμοποιούν τα δουλεμπορικά κυκλώματα για τον διάπλου της νοτιοανατολικής Μεσογείου υπάρχουν ενδείξεις ότι κατασκευάζονται στην Τουρκία και μεταφέρονται στη Λιβύη για λογαριασμό των διακινητών…
Δεν πτοούνται από το νομοθετικό πλαίσιο
Της Τάνιας Γεωργιοπούλου
Η αυστηρή νομοθεσία που ψηφίστηκε στις αρχές Σεπτεμβρίου, κάθε άλλο παρά λειτούργησε αποτρεπτικά για τους μετανάστες που φτάνουν στην Κρήτη και τη Γαύδο από τη Λιβύη. Σχεδόν 3.000 έφτασαν μέσα στον Δεκέμβριο σε περίπου 50 περιστατικά που εντοπίστηκαν στα νότια της Κρήτης και της Γαύδου.
Πέρυσι τον ίδιο μήνα είχαν φτάσει στην Κρήτη 299 άτομα από τη συγκεκριμένη μεταναστευτική οδό, ενώ όλο το 2024 οι αφίξεις στην Κρήτη έφτασαν συνολικά τις 4.935. Ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Θάνος Πλεύρης τονίζει συχνά ότι υπάρχει μείωση έως και 50% των μεταναστευτικών ροών που φτάνουν στην Ελλάδα το 2025 σε σχέση με το 2024, αναφερόμενος προφανώς στις ροές στα νησιά του Αιγαίου και στον Εβρο.
Ομως, οι αφίξεις στην Κρήτη και τη Γαύδο έχουν εκτοξευτεί συγκριτικά με τον προηγούμενο χρόνο. Συνολικά, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, το ενδεκάμηνο του 2024 είχαν φτάσει στην Ελλάδα 56.105 μετανάστες, ενώ το ενδεκάμηνο του 2025 έφτασαν 42.900. Κατά συνέπεια, η μείωση είναι της τάξης του 24%, ενώ δεν έχει προσμετρηθεί ακόμη ο φετινός Δεκέμβριος.
Και η τρίμηνη αναστολή κατάθεσης αιτημάτων ασύλου που επιβλήθηκε το καλοκαίρι, όταν και πάλι οι αφίξεις στην Κρήτη ήταν αυξημένες, δεν λειτούργησε αποτρεπτικά. Απλώς προκάλεσε μεγάλη επιβάρυνση των υπηρεσιών και δυσλειτουργίες. Τον Νοέμβριο του 2024 βρίσκονταν σε εκκρεμότητα 26.275 αιτήματα ασύλου ενώ τον Νοέμβριο του 2025 είχαν φτάσει τα 32.462.
Οι αφιχθέντες μεταφέρονται στην ενδοχώρα με σταθερό ρυθμό όπου και διαχωρίζονται ανάλογα την προέλευσή τους: Οσοι είναι ευάλωτοι ή έχουν προσφυγικό προφίλ μεταφέρονται στη Μαλακάσα και το Κουτσόχερο, ενώ οι υπόλοιποι, κατά βάση Αιγύπτιοι, οδηγούνται στην κλειστή δομή που έχει δημιουργηθεί στη θέση Κλειδί στις Σέρρες. Σύμφωνα με πληροφορίες, η συγκεκριμένη δομή πλησιάζει τα όριά της από άποψη χωρητικότητας, οπότε σύντομα θα πρέπει να δημιουργηθεί ανάλογη εγκατάσταση σε άλλο σημείο. Η πλειονότητα όσων φτάνουν προέρχεται από το Σουδάν και είναι οικογένειες με παιδιά, ενώ υψηλό παραμένει και το ποσοστό των Αιγυπτίων, οι οποίοι είναι συνήθως μόνοι νεαροί άνδρες. Αλλες εθνικότητες είναι Μπανγκλαντεσιανοί και αρκετοί Πακιστανοί.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, το 24,5% των αιτημάτων ασύλου που κατατίθενται είναι από Αφγανούς, το 15,9% από Αιγυπτίους και το 13,1% από Σουδανούς. Και από τις τρεις αυτές χώρες τα ποσοστά αναγνώρισης προσφυγικού προφίλ είναι υψηλά, οπότε οι περισσότεροι αιτούντες λαμβάνουν άσυλο.
Στην Κρήτη, τώρα, στη δομή που έχει δημιουργηθεί στην Αγυιά, σε συνεργασία του Δήμου Χανίων με την Περιφέρεια Κρήτης προχθές το βράδυ διέμεναν 832 άτομα, ενώ ακόμη 183 φιλοξενούνταν σε δομή στο Ηράκλειο. Και οι δύο δομές είναι σχετικά πρόχειρες και δεν προσφέρουν καλές συνθήκες διαμονής για περισσότερο από 2-3 ημέρες.
Την τελευταία εβδομάδα δεν πραγματοποιήθηκαν δρομολόγια προς την ενδοχώρα από την Κρήτη για τη μεταφορά μεταναστών, καθώς δεν υπήρχαν διαθέσιμες θέσεις και τα πλοία είχαν μεγάλη πληρότητα λόγω των εορτών. Χθες, όμως, αναχώρησαν 302 άτομα με πλοίο για την Αθήνα από τα Χανιά, ενώ και τις επόμενες ημέρες θα συνεχιστούν οι μετακινήσεις προς την ενδοχώρα.
Οι άνθρωποι που έρχονται, συχνά χρειάζονται περίθαλψη ή και νοσηλεία. Συγκεκριμένα χθες ένας Σουδανός παρουσίασε υψηλό πυρετό και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο όπου διαπιστώθηκε ότι έχει ελονοσία. Ο νεαρός νοσηλεύεται σε σταθερή κατάσταση στο νοσοκομείο. Οι γιατροί εμφανίζονται καθησυχαστικοί ως προς τη μεταδοτικότητα, καθώς, όπως επισημαίνουν, η ασθένεια μεταδίδεται με κουνούπια τα οποία δεν υπάρχουν αυτή την εποχή. Επιπλέον, μέσα και γύρω από τη δομή έχουν ληφθεί μέτρα απεντόμωσης.
Δαπάνες
«Η δαπάνη για σίτιση, φροντίδα και περίθαλψη αυτών των ανθρώπων για τον Δήμο Χανίων έχει ξεπεράσει το ένα εκατομμύριο», τονίζει η αρμόδια αντιδήμαρχος Ελένη Ζερβουδάκη και προσθέτει ότι ο δήμος έχει λάβει χρηματοδότηση περίπου 425.000 ευρώ έως σήμερα. «Το κόστος της διατροφής είναι 8,30 ευρώ το άτομο την ημέρα με βάση τη συμφωνία που έχουμε κάνει. Μπορείτε να φανταστείτε πόσο ανεβαίνει η δαπάνη όταν πρέπει να φιλοξενήσουμε 800 άτομα, όπως συνέβη την τελευταία εβδομάδα», προσθέτει.
