Kathimerini.gr
Οι αυτοβιογραφίες γεννούν πάθη και αυτό το γνώριζε καλά ο Αλέξης Τσίπρας όταν έγραφε την «Ιθάκη». Μετά τη χθεσινή πρώτη ημέρα κυκλοφορίας, ο πρώην πρωθυπουργός έκλεισε στο πλαίσιο του rebranding ένα «παράθυρο» και τράβηξε μια «κόκκινη γραμμή» με αρκετούς πρώην συντρόφους του, που σε όλη την περίοδο της διαπραγμάτευσης του 2015 τον τραβούσαν συνεχώς από το «αριστερό μανίκι». Η «Ιθάκη» προκαλεί ήδη πολλά μποφόρ και προφανώς είναι συνειδητή επιλογή του συγγραφέα. Ιδίως από όσους περίμεναν να αποτινάξει την περίοδο συγκυβέρνησης με τον Πάνο Καμμένο και θα «ξεσπαθώσουν» το επόμενο διάστημα. Τον ταλαιπωρούσαν, σύμφωνα με τις αφηγήσεις του Αλ. Τσίπρα, οι πρώην σύντροφοί του περισσότερο από τον πρόεδρο των ΑΝΕΛ, ωστόσο δεν επέλεξε να κόψει από νωρίς τον γόρδιο δεσμό μαζί τους. Ηταν επιλογές του και ενδεχομένως στα συγκεκριμένα κεφάλαια του βιβλίου θα περίμενε κανείς οι δόσεις της αυτοκριτικής να ήταν μεγαλύτερες.
Ξεκαθάρισμα λογαριασμών
Ο βασικός στόχος είναι σαφής: Ο πρώην πρωθυπουργός επιθυμεί να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς από το παρελθόν και να σβήσει σκιές σχετικά με τη διαπραγμάτευση του 2015 και το τρίτο μνημόνιο. Η έξοδος από το ευρώ δεν ήταν ποτέ στη στρατηγική του, όπως ήθελαν κάποιοι σύντροφοί του το 2015, και για αυτό προβάλλει –παράλληλα με τις «γραφικότητες» των υπουργικών συμβουλίων– τους «κακούς» του ΔΝΤ (Λαγκάρντ, Τόμσεν), τον Ρέγκλινγκ και τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Ο ίδιος ξεκαθάριζε πάντα, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, πως επιθυμεί να πετύχει τις μεταρρυθμίσεις χωρίς να «αναστενάξει» η κοινωνία. Δεν τα κατάφερε και το αποτέλεσμα ήταν, όπως παραδέχεται και ο ίδιος, να χάσει τη μεσαία τάξη, αλλά και να κόψει το ΕΚΑΣ.
Μέτρα – αντίμετρα, πρόγραμμα-γέφυρα, πιστοληπτική γραμμή, ποσοτική χαλάρωση, spreads είναι μερικοί από τους όρους που επαναφέρει κανείς στη μνήμη του διαβάζοντας το πρώτο μισό του βιβλίου. Το να προκαλέσει την αντίδραση της κυβέρνησης, που θα τον αναδείξει από νωρίς αντίπαλό της, ενδεχομένως να είναι ένα από τα ζητούμενα και σε ένα βαθμό συμβαίνει ήδη. Σε αυτό βοηθάει και η υποστήριξη του δημοψηφίσματος και πώς αυτό επέδρασε τελικά θετικά στο να πιεστούν οι θεσμοί και να αλλάξουν την πρότασή τους, περιλαμβάνοντας και την αναδιάρθρωση του χρέους. Το δημοψήφισμα και η χρησιμότητά του αποτελεί το άλλο μεγάλο κομμάτι του ξεκαθαρίσματος με το παρελθόν.
Το πρώτο «σκαλοπάτι»
Το βιβλίο είναι το πρώτο «σκαλοπάτι», στο οποίο επιθυμεί να πατήσει προκειμένου να κάνει το επόμενο πολιτικό βήμα. Κατά πολλούς, η δημιουργία νέου φορέα είναι ειλημμένη απόφαση. Ο χρόνος πλέον απομένει και το κατάλληλο πολιτικό περιβάλλον, αν τελικά βρεθεί. Ηδη οι πωλήσεις του βιβλίου έχουν χτυπήσει κόκκινο, ενώ μια άνοδος και των δημοσκοπικών δεικτών θα είναι καταλυτική για τις αποφάσεις του. Μετά και την κυκλοφορία του, πάντως, η «εξίσωση» γίνεται ακόμη πιο δύσκολη για τον ΣΥΡΙΖΑ και τη Νέα Αριστερά. Δεν θα μπορέσουν να ακολουθήσουν τους ρυθμούς του πρώην πρωθυπουργού. Ειδικά για την Κουμουνδούρου υπάρχουν βουλευτές και στελέχη που αισθάνονται σαν να βρίσκονται σε έναν «προθάλαμο αναχώρησης». Οι δημοσκοπήσεις πιέζουν τον Σωκράτη Φάμελλο όπως και τον Αλέξη Χαρίτση, για τους οποίους ο Αλ. Τσίπρας δεν επεφύλασσε, ωστόσο, αρνητικές εκπλήξεις μέσα στο βιβλίο. Τα χαρτιά του δεν τα ανοίγει, αφήνει μόνο μια υπόσχεση στο τέλος: «Και όταν φτάνει στην Ιθάκη, αφού ξαποστάσει λίγο στο λιμάνι της γαλήνης, αρματώνει πάλι το καράβι της για νέους ορίζοντες. Κι εμείς, όσοι από μας, παίρνουμε τη θέση μας στο πλήρωμα, πιο έμπειροι πια, πιο σοφοί και πιο έτοιμοι».
Αφήγημα με δεκατρία πρόσωπα – κλειδιά
Μέσα από γεγονότα, διαλόγους και συγκρούσεις με 13 πρόσωπα από τη χώρα αλλά και από το εξωτερικό, ο Αλέξης Τσίπρας περιγράφει στην «Ιθάκη» τις έντονες στιγμές που έζησε τόσο στο Μαξίμου όσο και κατά τη δεύτερη θητεία του στη θέση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Γιάνης Βαρουφάκης: Ο Αλέξης Τσίπρας παρουσιάζει τον υπουργό Οικονομικών ως το μοιραίο πρόσωπο του πρώτου εξαμήνου. Εχασε την επαφή με τους ομολόγους του στο Eurogroup και απομονώθηκε. Οπως αφηγείται χαρακτηριστικά: «Αρχισε να μου αναλύει το πλάνο του. Θα τυπώναμε, έλεγε, κάποια κουπόνια και αντί να δώσουμε χρήματα στους συνταξιούχους και στους μισθωτούς, θα δίναμε κουπόνια… Οταν το άκουσα δεν ήξερα αν πρέπει να κλάψω ή να γελάσω».
Ζωή Κωνσταντοπούλου: Δεν είχε απαντήσει έως σήμερα στις επιθέσεις της Ζωής Κωνσταντοπούλου, ίσως γιατί γνώριζε πως ακολουθεί το βιβλίο του: «Οταν την καλούσα να συζητήσουμε ρεαλιστικές εναλλακτικές για την περίπτωση πλήρους ρήξης με τους εταίρους, μου απαντούσε με μια αφοπλιστική αοριστία: “Θα πάμε στον ΟΗΕ”». Οπως αναφέρει, επαναλάμβανε το ίδιο όταν τη ρωτούσε τι θα αλλάξει από τη στιγμή που θα έχουν καταρρεύσει ήδη οι τράπεζες.
Παναγιώτης Λαφαζάνης: Γνωστός για τις απόψεις του ήταν ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, στον οποίο επίσης αναφέρεται αναλυτικά ο Αλέξης Τσίπρας. Ο διάλογος που παραθέτει είναι σε συζήτηση για το δημοψήφισμα: «Πρότεινε να πάρουμε άμεσα τον έλεγχο της Τράπεζας της Ελλάδας. Τον διέκοψα: “Τι ακριβώς παίρνουμε και πώς το παίρνουμε, Παναγιώτη;”… Για μερικούς συντρόφους μου είχα πάντα την απορία αν αντιλαμβάνονταν έστω και στοιχειωδώς την πραγματικότητα. Ο Λαφαζάνης ήταν ένας από αυτούς».
Παύλος Πολάκης: Την τιμητική του στο βιβλίο έχει ο Παύλος Πολάκης, καθώς οι διαφωνίες μαζί του ήταν πολλές. Οι πιο χαρακτηριστικές που περιγράφει ήταν η αντίθεσή του στον εμβολιασμό, οι προγραφές δημοσιογράφων – δικαστών, η σύγκρουσή του με τον υποψήφιο ευρωβουλευτή της Ν.Δ. Στέλιο Κυμπουρόπουλο και η επιμονή του να βάλει δικό του υποψήφιο στα Χανιά.
Νίκος Παππάς: Ο Αλέξης Τσίπρας του ασκεί κριτική για την επιθετική διαδικασία που ακολουθήθηκε στον διαγωνισμό των τηλεοπτικών αδειών. Κάνει αυτοκριτική γιατί δεν τον «έκοψε» από το ψηφοδέλτιο μετά την καταδίκη του: «Εκ των υστέρων, εκτιμώ ότι έπρεπε τότε να του ζητήσω να διευκολύνει, κυρίως το κόμμα αλλά και τον εαυτό του, αποσύροντας ο ίδιος την υποψηφιότητά του. Κι αυτό γιατί είχε επιδείξει σε όλη αυτή τη διαδικασία απαράδεκτη επιπολαιότητα».
Ευκλείδης Τσακαλώτος: Για τον διάδοχο του Γιάνη Βαρουφάκη μόνο καλά λόγια έχει να πει ο Αλέξης Τσίπρας για την περίοδο της διαπραγμάτευσης. Μοναδικό μελανό σημείο, η απουσία του από το Ζάππειο το 2018 για τη ρύθμιση του χρέους: «Αβυσσος η ψυχή των ανθρώπων. Ωστόσο δεν ήταν ώρα να χαλάσουμε τις καρδιές μας για πράγματα μικρά», σχολιάζει χαρακτηριστικά.
Πάνος Καμμένος: Οταν ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε για πρώτη φορά τις εκλογές, ο Πάνος Καμμένος μπήκε κατευθείαν «στο ψητό» στη συνάντηση με τον Αλέξη Τσίπρα, ονειρευόμενος την εθνική συμφιλίωση: «Εγώ θέλω το υπουργείο Αμυνας και δεν θα σου βάλω κανέναν όρο, δεν θέλω να είμαι αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Θέλω το υπουργείο Αμυνας γιατί αυτό ήταν το όνειρό μου. Θέλω να συμμετέχω σε αυτή την προσπάθεια. Μαζί θα φτιάξουμε μια νέα εθνική ενότητα. Εσύ θα είσαι ο Αρης Βελουχιώτης και εγώ ο Ναπολέων Ζέρβας».
Σταύρος Θεοδωράκης: Στο ραντεβού που είχε με τον Αλέξη Τσίπρα μετά τις πρώτες εκλογές, η συζήτηση περί συμπόρευσης με τον πρώην πρωθυπουργό έγινε στο πόδι, καθώς ο Παναγιώτης Λαφαζάνης τον πέτυχε στα σκαλιά της Κουμουνδούρου. «Τι θες εσύ εδώ; Μην κάνεις τον κόπο, πρόλαβε ο άλλος». «Τι εννοείς;», ρώτησε ο Σταύρος Θεοδωράκης. «Ηταν πάνω με τον Καμμένο. Τελείωσε, τα βρήκαμε».
Εφη Αχτσιόγλου: Η άρνησή της να τον διαδεχθεί στη δεύτερη εκλογική μάχη του 2023 ίσως εξηγεί τη στάση που κράτησε ο Αλέξης Τσίπρας στην κούρσα για την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ. Αναφέρει χαρακτηριστικά, «φωτογραφίζοντάς» την: «Εκείνοι, αντί να απαντήσουν επί της ουσίας στον Κασσελάκη, υπερασπιζόμενοι το δικό μου έργο που ήταν και δικό τους έργο, του έκαναν αντιπολίτευση στα δευτερεύοντα, αποσιωπώντας ακόμα και το όνομά μου, που εκείνος έκλινε σε όλες τις πτώσεις. Οταν όμως το κύμα υποστήριξης του Κασσελάκη έγινε τσουνάμι, με θυμήθηκαν. Αλλά ήταν πια αργά».
Βλαντιμίρ Πούτιν: Ο Αλέξης Τσίπρας περιγράφει πως με απορία κοιτούσε υπουργούς του, μεταξύ αυτών και τον Παναγιώτη Λαφαζάνη, να αποκαλούν «σύντροφο» τον Μεντβέντεφ. Από την επίσκεψη στη Μόσχα αυτό που μένει είναι η αποστομωτική απάντηση του Βλαντιμίρ Πούτιν όταν ο Αλέξης Τσίπρας διερεύνησε τη δυνατότητα να αγοράσει η Ρωσία γραμμάτια του ελληνικού Δημοσίου: «Η απάντησή του ήταν όχι απλώς ειλικρινής, αλλά θα έλεγα ωμή. Θα προτιμούσε, μου είπε, εκείνα τα χρήματα που ζητήσαμε να τα έδινε σε ένα ορφανοτροφείο, διότι αν τα έδινε στην Ελλάδα, θα ήταν σαν να τα πετούσε σε έναν σκουπιδοτενεκέ… “Να τα βρεις με τη Μέρκελ”, μου είπε απλά και καθαρά».
Ανγκελα Μέρκελ: Για τη Γερμανίδα καγκελάριο ο συγγραφέας περιγράφει την εξέλιξη της γνωριμίας τους, τα ατέλειωτα τηλεφωνήματα που είχαν και πως αποτέλεσε τελικά το αντίβαρο απέναντι στον σκληρό Βόλφ-γκανγκ Σόιμπλε, καταφέρνοντας παράλληλα να τηρήσει τις ισορροπίες. Σύμμαχος σε αυτή την προσπάθεια ήταν και ο Φρανσουά Ολάντ, με τις τηλεδιασκέψεις των τριών να πυκνώνουν το καλοκαίρι του 2015.
Βόλφγκανγκ Σόιμπλε: Για τον υπέρμαχο του Grexit ο Αλέξης Τσίπρας μιλάει με σκληρά λόγια σε όλο το βιβλίο: «Επλασε για τον εαυτό του συνειδητά την εικόνα του σκληρού Γερμανού, εκείνου που “βάζει στους Ελληνες τα δυο πόδια σ’ ένα παπούτσι”. Μόνο που στην πραγματικότητα, πίσω από αυτό το αφήγημα κρυβόταν η απροθυμία του να αναμετρηθεί με τα πραγματικά αίτια της κρίσης».
Μπαράκ Ομπάμα: Κομβικές ήταν, σύμφωνα με τον Αλέξη Τσίπρα, οι συμβουλές που δέχθηκε λίγο πριν από τη 17ωρη διαπραγμάτευση: «Υπάρχει ένα ισχυρό μπλοκ που θέλει, για λόγους κυρίως πολιτικούς, να μην ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση σήμερα και να οδηγηθείτε στο εθνικό νόμισμα. Δεν μπορώ να σου πω λεπτομέρειες, αλλά ένα πράγμα σού ζητώ, να είσαι ψύχραιμος. Και να ξέρεις ότι εμείς θα είμαστε καθ’ όλη τη διάρκεια on board».
