ΚΥΠΕ
Όσο καθυστερούν οι ανά τον κόσμο παραδόσεις εμβολίων, τόσο φουντώνει το παράνομο εμπόριό τους στον σκοτεινό παγκόσμιο ιστό, το καταφύγιο των παρανόμων όπου ανθούν κάθε είδους εγκλήματα και απάτες. Δεν είναι τυχαίο ότι λίγες μόνο ώρες μετά την έγκριση του εμβολίου των Pfizer/BioNTech από την αμερικανική FDA, στις 11 Δεκεμβρίου 2020, ήδη οκτώ ιστοσελίδες στη σκοτεινή πλευρά του Διαδικτύου πωλούσαν παρανόμως εμβόλια κατά του SARS-CoV-2 προς 250 έως 1.000 δολάρια. Εως το τέλος του 2020, οι ιστοσελίδες αυτές είχαν εκτιναχθεί σε δεκάδες.
Στις αρχές Ιανουαρίου 2021 η Interpol έστελνε ήδη πορτοκαλί ειδοποιήσεις στις αρμόδιες αρχές των κρατών, μεταξύ αυτών και της Ελλάδας, σχετικά με αυτό το τόσο επικίνδυνο παρεμπόριο στο dark web.
Εκεί, ανάμεσα στις αναρίθμητες ιστοσελίδες που πωλούν κάθε τι παράνομο, από πλαστές ταυτότητες και εκρηκτικά μέχρι ανθρώπινα όργανα και ανθρώπινες υπάρξεις προς κάθε χρήση, ξεπροβάλλουν και αυτές που πωλούν εμβόλια. Ανάμεσα σε ανώνυμες νόμιμες δραστηριότητες και πολλές παράνομες (πορνογραφία, εμπόριο όπλων και ναρκωτικών, «υπογραφή» συμβολαίων θανάτου, φόρουμ νεοναζί, ισλαμιστών εξτρεμιστών, παραστρατιωτικών και μυστικιστικών οργανώσεων) ανθούν και μαγαζάκια που πωλούν τα πάντα γύρω από τον SARS-CoV-2, από προστατευτικό εξοπλισμό μέχρι πλαστά πιστοποιητικά εμβολιασμού.
Οι ερευνητές της εταιρείας ψηφιακής ασφάλειας Kaspersky εξέτασαν πρόσφατα 15 διαφορετικές αγορές στο Darknet και βρήκαν διαφημίσεις για τα τρία χορηγούμενα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη εμβόλια κατά της COVID-19: αυτά των Pfizer/BioNTech, AstraZeneca και Moderna. Υπήρχαν επίσης πωλητές που διαφήμιζαν μη εγκεκριμένα COVID-19 εμβόλια.
Κατακόρυφη άνοδος τιμών
Σήμερα οι τιμές ανά δόση κυμαίνονται από 250 έως 1.200 δολάρια. Περαιτέρω ανάλυση της Kaspersky έδειξε ότι, μετά τη δημοσιοποίηση της αποτελεσματικότητας των εμβολίων της Pfizer και της Moderna, ανέβηκαν κατακόρυφα οι τιμές τους, όπως και οι σχετικές διαφημίσεις. Οι πωλητές προέρχονται κυρίως από τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ, ενώ για την επικοινωνία τους με τους αγοραστές χρησιμοποιούν εφαρμογές κρυπτογραφημένων μηνυμάτων όπως το Wickr και το Telegram. Οι πωλητές ζητούν οι πληρωμές να γίνονται με bitcoin, ή άλλα κρυπτονομίσματα, που είναι πολύ δύσκολο να ανιχνευθούν, ενώ παράλληλα προστατεύεται η ανωνυμία των πωλητών.
Οι ερευνητές της Kaspersky εντόπισαν έως και 500 τέτοιες συναλλαγές ανά πωλητή, αλλά δεν μπορούν να βεβαιώσουν τι ακριβώς έλαβαν οι αγοραστές, δηλαδή αν οι δόσεις τις οποίες χρυσοπλήρωσαν είναι πραγματικές δόσεις, εάν είναι καθαρή απάτη, δηλαδή ένα ψεύτικο προϊόν ή εάν είναι αναμεμειγμένα υπολείμματα δόσεων.
Στις περισσότερες ιατρικές εγκαταστάσεις όπου διενεργούνται οι εμβολιασμοί περισσεύουν υπολείμματα δόσεων τα οποία, σύμφωνα με την FDA, δεν μπορούν να αναμειχθούν για να φτιάξουν μία δόση, καθώς τόσο τα εμβόλια της Pfizer όσο και της Moderna δεν περιέχουν συντηρητικά, που θα αποτρέψουν την ανάπτυξη μικροβίων σε περίπτωση που ένα υπόλειμμα έχει μολυνθεί με κάποιο βακτήριο.
Επιπλέον, ακόμη και αν η δόση είναι πραγματική, μπορεί να μην είναι πλέον αποτελεσματική τη στιγμή που θα φθάσει στον παραλήπτη. Μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες του μαζικότερου εμβολιασμού που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ, είναι οι απαιτήσεις αποθήκευσης του φαρμάκου. Για παράδειγμα, οι δόσεις του εμβολίου των Pfizer/BioNTech πρέπει να συντηρούνται στους -70 βαθμούς Κελσίου. Αυτό προϋποθέτει μια αλυσίδα μεταφοράς βαθιάς κατάψυξης. Μόλις το εμβόλιο αποψυχθεί, μπορεί να επιβιώσει μόνο για πέντε ημέρες. Το εμβόλιο Moderna είναι ελαφρώς πιο εύκολο στη μεταφορά, συντηρείται στους -20 βαθμούς Κελσίου, ενώ το AstraZeneca μπορεί να αποθηκευτεί σε κανονικές θερμοκρασίες ψυγείου. Ωστόσο, η διατήρηση ακόμη και αυτής της θερμοκρασίας σε όλη την αλυσίδα μεταφοράς απαιτεί ειδική μέριμνα και ο αγοραστής δεν έχει κανένα τρόπο να γνωρίζει τις συνθήκες συντήρησης του εμβολίου που έλαβε.
Αλλες επιλογές
Οι αφανείς πωλητές του darknet έχουν φροντίσει και γι’ αυτούς που δεν θέλουν να ξοδέψουν μερικές εκατοντάδες ευρώ ή δολάρια προκειμένου να αποκτήσουν τη σωτήρια δόση του εμβολίου. Μπορούν να τους προμηθεύσουν πλαστά πιστοποιητικά εμβολιασμού. Οι Ευρωπαίοι είναι οι καλύτεροι πελάτες αυτών των πιστοποιητικών, καθώς μπορούν με αυτά να ταξιδέψουν ελεύθερα. Ενα ευρωπαϊκό πιστοποιητικό εμβολιασμού κοστίζει 20 με 25 ευρώ.
Εκτεταμένη είναι και η πώληση αρνητικών τεστ, αν και σε υψηλότερες τιμές, κυρίως σε χώρες όπου αυτό απαιτείται προκειμένου κάποιος να πάει στη δουλειά του ή να κλείσει ένα ραντεβού. Στη Ρωσία, για παράδειγμα, οι χρήστες του σκοτεινού ιστού μπορούν να αγοράσουν ένα πλαστό αρνητικό τεστ προς 50 έως 70 ευρώ (3.500 έως 5.000 ρούβλια).
Οι ειδικοί συμβουλεύουν
• Να μην αγοράζουμε ποτέ προϊόντα –συμπεριλαμβανομένων των δόσεων εμβολίου– στο darknet. Ενα μικρό μπουκάλι από έναν αφανή αντιπρόσωπο κάποιου ανώνυμου φόρουμ σε μια σκοτεινή γωνία του Διαδικτύου μπορεί να περιέχει σχεδόν οτιδήποτε, από ένα αβλαβές αλατούχο διάλυμα έως κάτι πραγματικά επικίνδυνο.
• Καμία συναλλαγή δεν είναι ασφαλής, δηλαδή δεν είναι βέβαιο ότι ο αγοραστής θα λάβει το εμβόλιο. Ερευνητής που αγόρασε κινεζικό εμβόλιο έναντι 750 δολαρίων και πλήρωσε με bitcoin, είδε μετά την πληρωμή τη διεύθυνση του πωλητή να διαγράφεται και δεν έλαβε το εμβόλιο ποτέ.
• Αν δούμε μια διαφήμιση η οποία αφορά την COVID-19, θα πρέπει να ανατρέξουμε στη διεύθυνση URL του ιστότοπου που επισκεφθήκαμε (αυτή με την οποία εντοπίζεται από τους χρήστες). Εάν έστω κι ένα γράμμα δεν μοιάζει σωστό ή εάν το συνηθισμένο .com έχει αντικατασταθεί με .com.tk είναι πολύ πιθανό να πρόκειται για phishing (προσπάθεια αθέμιτης απόκτησης δεδομένων). Δεν δίνουμε τα προσωπικά μας στοιχεία.
