Καθώς η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ έχει ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με το Ιράν με σκοπό την επίτευξη πυρηνικής συμφωνίας, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, φέρεται να απειλεί με πλήγματα στις κύριες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν σύμφωνα με αξιωματούχους που επικαλούνται οι New York Times.
Το δημοσίευμα της αμερικανικής εφημερίδας σημειώνει την ύπαρξη τουλάχιστον μίας τεταμένης τηλεφωνικής επικοινωνίας μεταξύ του προέδρου Τραμπ και του Νετανιάχου, σε συζητήσεις σχετικά με το πώς θα διασφαλιστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ότι το Ιράν δεν θα αποκτήσει πυρηνικό όπλο.
Σε δηλώσεις του την Τετάρτη για το θέμα, ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε πως προειδοποίησε τον Νετανιάχου να μην προβεί σε δράση εναντίον του Ιράν καθώς «κάτι τέτοιο δεν θα ήταν πρέπον». Ο Τραμπ στη συνέχεια ανέφερε πως διαβεβαίωσε τον Νετανιάχου ότι «είμαστε κοντά στην επίλυση» και εκτίμησε ότι μια συμφωνία θα μπορούσε να υπάρξει «εντός λίγων εβδομάδων». Σημείωσε επίσης ότι «το Ιράν θέλει συμφωνία».
Την Κυριακή, ο Αμερικανός πρόεδρος είχε εμφανιστεί και πάλι αισιόδοξος λέγοντας ότι θα μπορούσε να υπάρξει «κάτι καλό» στις συνομιλίες με το Ιράν «τις επόμενες δύο ημέρες». Και μπορεί αυτές οι «δύο ημέρες» να έχουν πλέον περάσει, ωστόσο, άτομα με γνώση των διαπραγματεύσεων έχουν ξεκαθαρίσει ότι στην καλύτερη των περιπτώσεων αυτό το «κάτι καλό» θα είναι να προκύψει μια διακήρυξη κάποιων κοινών αρχών ανάμεσα σε Ουάσιγκτον και Τεχεράνη.
Στο πλαίσιο αυτό, όσα συζητούνται τώρα πιθανότατα θα θέσουν μόνο τις βάσεις για περαιτέρω διαπραγματεύσεις, στο επίκεντρο των οποίων θα τεθεί αν το Ιράν θα συνεχίσει να εμπλουτίζει ουράνιο αλλά και το πώς θα αραιώσει τα αποθέματα καυσίμων για την παραγωγή πυρηνικής βόμβας.
Οι New York Times αποκάλυψαν τον Απρίλιο ότι το Ισραήλ σχεδίαζε να πλήξει τις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις ήδη από τον Μάιο, αλλά ο Τραμπ το διέψευσε τονίζοντας ότι θα συνεχίσει να διαπραγματεύεται με την Τεχεράνη. Ο Νετανιάχου, ωστόσο, συνέχισε να πιέζει για στρατιωτική δράση εναντίον του Ιράν. Αλλωστε, το Ισραήλ δεν συμμετέχει καν στις διαπραγματεύσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ιράν.
Η διαφωνία Τραμπ-Νετανιάχου
Στο επίκεντρο της διαφωνίας μεταξύ των Νετανιάχου και Τραμπ βρίσκεται ο τρόπος με τον οποίο το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα εκμεταλλευτούν τη δύσκολη θέση στην οποία έχει βρεθεί γεωπολιτικά το Ιράν τους τελευταίους μήνες.
Τον Οκτώβριο, το Ισραήλ κατέστρεψε τμήματα του στρατηγικού συστήματος αεράμυνας του Ιράν, το οποίο συνέβαλε στην προστασία των πυρηνικών εγκαταστάσεων της χώρας. Αυτό θα επέτρεπε στα ισραηλινά αεροσκάφη να προσεγγίσουν τα σύνορα του Ιράν χωρίς να φοβούνται ότι θα στοχοποιηθούν από την αεράμυνα.
Παράλληλα, το Ισραήλ έχει περιορίσει σε σημαντικό βαθμό της δυνατότητες τόσο της λιβανέζικης Χεζμπολάχ όσο και της παλαιστινιακής Χαμάς, δύο οργανώσεις που υποστηρίζονται σε όλα τα επίπεδα από το Ιράν. Ειδικότερα, με το πλήγμα που κατάφερε στη Χεζμπολάχ κατά τον πόλεμο στον Λίβανο, το Ισραήλ περιόρισε σημαντικά τις απειλές για ισραηλινά αεροσκάφη κατά την πορεία τους προς το Ιράν αλλά και το ενδεχόμενο μεγάλων πυραυλικών επιθέσεων από τη λιβανέζικη οργάνωση ως αντίποινα.
Ο Νετανιάχου υποστηρίζει ότι η ευάλωτη θέση στην οποία βρίσκεται τώρα το Ιράν δεν θα διαρκέσει για πολύ και ως εκ τούτου θεωρεί ότι είναι η κατάλληλη στιγμή για μια επίθεση. Ο Τραμπ από την άλλη, διατείνεται ότι η αδυναμία του Ιράν καθιστά τη στιγμή ιδανική για διαπραγματεύσεις όσον αφορά το πυρηνικό πρόγραμμα, με παράλληλη απειλή στρατιωτικής δράσης εάν αυτές αποτύχουν.
Ωστόσο, Ισραηλινοί αξιωματούχοι ανησυχούν ότι ο Τραμπ είναι τόσο πρόθυμος να υπάρξει συμφωνία -την οποία θα προσπαθήσει να «πουλήσει» ως καλύτερη από αυτή της κυβέρνησης Ομπάμα το 2015- που θα επιτρέψει στο Ιράν να διατηρήσει τις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου.
Τον περασμένο μήνα ο Νετανιάχου επέμεινε και πάλι ότι η μόνη «καλή συμφωνία» θα ήταν αυτή που θα διέλυε «όλες τις υποδομές» των τεράστιων πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν, οι οποίες είναι θαμμένες κατά βάση κάτω από την έρημο στη Νατάνζ αλλά και σε άλλες εγκαταστάσεις που είναι διασκορπισμένες σε όλη τη χώρα.
«Δεν θέλω να πέσουν βόμβες»
Ενδεικτικό της κινητικότητας για το θέμα είναι ότι Ρον Ντέρμερ, υπουργός Στρατηγικών Υποθέσεων του Ισραήλ, και ο Ντέιβιντ Μπαρνέα, επικεφαλής της Μοσάντ, συναντήθηκαν στη Ρώμη την Παρασκευή με τον επικεφαλής απεσταλμένο του Τραμπ για τις διαπραγματεύσεις, τον Στιβ Γουίτκοφ. Οι δύο άνδρες στη συνέχεια ταξίδεψαν στην Ουάσιγκτον για μια συνάντηση τη Δευτέρα με τον Τζον Ράτκλιφ, τον διευθυντή της CIA.
Ο Ντρέμερ συναντήθηκε ξανά με τον Γουίτκοφ την Τρίτη, αν και το θέματα που συζητήθηκαν δεν έγιναν γνωστά. Κληθέντες να σχολιάσουν την προαναφερθείσα συνάντηση, αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου υπογράμμισαν τις δηλώσεις του Τραμπ το Σαββατοκύριακο, όταν είπε ότι «θα ήθελε πολύ να μην πέσουν βόμβες».
Ωστόσο, οι διαφωνίες στις διαπραγματεύσεις του Ιράν με τις Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν. Η βασική διχογνωμία έχει να κάνει με τη θέση της κυβέρνησης Τραμπ ότι το Ιράν πρέπει να σταματήσει κάθε εμπλουτισμό πυρηνικού υλικού στο έδαφός του. Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αραγτσί έχει επανειλημμένα απορρίψει αυτή την αμερικανική αξίωση, επαναλαμβάνοντας σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την Τρίτη ότι αν οι δυτικές δυνάμεις επιμείνουν σε «μηδενικό εμπλουτισμό» στο Ιράν τότε «δεν μας απομένει τίποτα να συζητήσουμε για το πυρηνικό ζήτημα».
Σε μια προσπάθεια να μην καταρρεύσουν οι διαπραγματεύσεις, ο Γουίτκοφ και το Ομάν, το οποίο ενεργεί ως διαμεσολαβητής, συζητούν νέες επιλογές. Μεταξύ αυτών είναι μια πιθανή περιφερειακή κοινοπραξία για την παραγωγή καυσίμων για πυρηνικούς αντιδραστήρες με το Ιράν, τη Σαουδική Αραβία και άλλες αραβικές δυνάμεις, καθώς και κάποια συμμετοχή των ΗΠΑ σε αυτό το πρότζεκτ. Ωστόσο, το πού θα γίνει ο εμπλουτισμός παραμένει απροσδιόριστο.
Ο Γουίτκοφ, λένε οι συμμετέχοντες στις διαπραγματεύσεις, έχει επίσης αποσύρει τις αρχικές του αντιρρήσεις για μια ενδιάμεση συμφωνία που θέτει τις αρχές για μια τελική συμφωνία. Μια τέτοια εξέλιξη όμως μπορεί να μην ικανοποιήσει το Ισραήλ ή τα μέλη του Κογκρέσου που έχουν επιθετική στάση απέναντι στο Ιράν.
Θα επιτεθεί το Ισραήλ;
Αμερικανοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι δηλώνουν επιφυλακτικοί για την αποτελεσματικότητα ενός ισραηλινού πλήγματος στο Ιράν χωρίς αμερικανική υποστήριξη. Ορισμένοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι όμως, οι οποίοι βρίσκονται κοντά στον Νετανιάχου, πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ δεν θα είχαν άλλη επιλογή από το να βοηθήσουν στρατιωτικά το Ισραήλ αν το Ιράν αντεπιτεθεί.
Οι Ισραηλινοί, σημειώνουν πηγές της αμερικανικής εφημερίδας, είναι ιδιαίτερα καχύποπτοι απέναντι σε οποιαδήποτε ενδιάμεση συμφωνία που θα μπορούσε να διατηρήσει τις εγκαταστάσεις του Ιράν για μήνες ή χρόνια μέχρι να επιτευχθεί μια τελική συμφωνία.
Στο ίδιο μήκος κύματος, αρχικά τουλάχιστον, ήταν και η κυβέρνηση Τραμπ. Ο Γουίτκοφ φέρεται να είχε ξεκαθαρίσει στον Ιρανό ομόλογό του ότι ο Τραμπ θέλει μια τελική σε διάστημα περίπου δύο μηνών. Ομως η προθεσμία αυτή πρόκειται να εκπνεύσει και υπάρχει ακόμη ένα μεγάλο κενό στο θέμα του αν θα επιτραπεί στο Ιράν να συνεχίσει να εμπλουτίζει ουράνιο. Η Τεχεράνη λέει ότι ο εμπλουτισμός είναι δικαίωμά της, εφόσον έχει υπογράψει τη συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων.
Με φόντο το πιθανό αδιέξοδο, πλέον, η κυβέρνηση Τραμπ φαίνεται να είναι πιο ανοιχτή σε κάποιου είδους ενδιάμεση συμφωνία επειδή θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποτροπή ενός ισραηλινού χτυπήματος.
Προκειμένου να ικανοποιηθούν οι Ισραηλινοί αλλά και το Κογκρέσο οποιαδήποτε ενδιάμεση συμφωνία θα πρέπει σχεδόν σίγουρα να απαιτεί από το Ιράν να στείλει τα καύσιμά εμπλουτισμού εκτός της χώρας ή να τα ρίξει σε πολύ χαμηλότερο επίπεδο. Μια τέτοια εξέλιξη θα επέτρεπε και στον Τραμπ να ισχυριστεί ότι έχει εξαλείψει, τουλάχιστον προσωρινά, το ενδεχόμενο το Ιράν να αποκτήσει σύντομα πυρηνικό όπλο.
Σενάριο ισραηλινών βομβαρδισμών ακόμα και με συμφωνία
Οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες εκτιμούν ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να προετοιμαστεί για μια επίθεση στο Ιράν μέσα σε μόλις επτά ώρες. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι θα υπάρξει ελάχιστος χρόνος πίεσης των ΗΠΑ προς τον Νετανιάχου αν ο τελευταίος δώσει τελικά το «πράσινο φως» στην αεροπορία για βομβαρδισμό του Ιράν.
Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν επίσης γνωστοποιήσει στους Αμερικανούς ομολόγους τους ότι ο Νετανιάχου θα μπορούσε να διατάξει χτύπημα στο Ιράν ακόμη και αν επιτευχθεί διπλωματική συμφωνία μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης.
Είναι γνωστό άλλωστε ότι μετά τη συνάντησή του στον Λευκό Οίκο με τον Τραμπ τον Απρίλιο, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός διέταξε κορυφαίους Ισραηλινούς αξιωματούχους στον τομέα της εθνικής ασφάλειας να συνεχίσουν τον σχεδιασμό για ένα χτύπημα στο Ιράν, συμπεριλαμβανομένης μιας μικρότερης επιχείρησης που δεν θα απαιτούσε την αμερικανική βοήθεια.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το Ισραήλ έχει ήδη εκπονήσει πολλά διαφορετικά σχέδια, τα οποία κυμαίνονται από ένα χειρουργικό χτύπημα έως τον πολυήμερο βομβαρδισμό ιρανικών εγκαταστάσεων, με ορισμένα από τα πλήγματα αυτά να γίνονται και σε μεγάλες πόλεις.
Πηγή: New York Times
