Kathimerini.gr
Η χθεσινή, εύθραυστη εκεχειρία μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ δοκιμάζεται από το πρώτο κιόλας λεπτό που συμφωνήθηκε και ο κόσμος παρακολουθεί το σάγκα των διεθνών εξελίξεων λες και βλέπει ριάλιτι σόου με τρομερά σοβαρά διακυβεύματα. Οι εξελίξεις τρέχουν με αστραπιαία ταχύτητα, με πρωταγωνιστές τους πυραύλους και τους πολιτικούς.
Κι ενώ στη Δύση ο πόλεμος των τελευταίων ημερών έχει δώσει υλικό για αμέτρητες αναλύσεις και για άλλα τόσα memes στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι αθέατοι πολίτες δύο χωρών βάλλονται από τα χτυπήματα του εκάστοτε εχθρού. Τι πιστεύει η κοινωνία του Ιράν για τα τελευταία τεκταινόμενα; Τέσσερις Ιρανοί αναλυτές, οι οποίοι ζουν και απασχολούνται στο εξωτερικό, μιλούν στην «Κ».
«Ιστορικό λάθος»
«Οι πολίτες του Ιράν χαίρονται για την εκεχειρία, όλο αυτό το ξεκίνησε το Ισραήλ», δηλώνει ο Τρίτα Παρσί, αντιπρόεδρος αμερικανικού think tank για την εξωτερική πολιτική και ιδρυτής του Εθνικού Ιρανικού Αμερικανικού Συμβουλίου. Παρ’ όλα αυτά, τα γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων έχουν αλλάξει πολλά στο Ιράν, συμπληρώνει. «Ποτέ πριν δεν έχω δει την ιρανική κοινωνία να είναι τόσο υπέρ των πυρηνικών ως αποτρεπτικό παράγοντα. Τώρα», τονίζει, «τα θέλουν πάρα πολύ και οι πολίτες και το καθεστώς».
«Ιστορικό λάθος» χαρακτηρίζει την εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο ο Χουσάνγκ Αμιραχμάντι, καθηγητής Δημόσιας Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Rutgers των ΗΠΑ, ιδρυτής και πρόεδρος του Αμερικανικού Ιρανικού Συμβουλίου και τέως υποψήφιος για την προεδρία του Ιράν. «Ηταν λάθος, επειδή ασχέτως του αν το Ιράν είχε πριν πυρηνικά όπλα ή όχι, τώρα αυτός ο πόλεμος του έδωσε έναν λόγο παραπάνω για να τα αποκτήσει – υπάρχουν τόσοι τρόποι να φτιάξεις μια τέτοια βόμβα, κι αν δεν μπορείς να τη φτιάξεις μπορείς πάντα να την αγοράσεις».
«Υποψιάζομαι», συμπληρώνει ο κ. Παρσί, «πως στα επόμενα πέντε με δέκα χρόνια το Ιράν θα έχει φτιάξει τα δικά του πυρηνικά όπλα. Γιατί σε ένα κράτος που δεν έχει πυρηνικά επιτέθηκαν δύο κράτη που τα διαθέτουν».
Σύμφωνα με τον κ. Αμιραχμάντι, οι Ιρανοί πολίτες είναι εξοργισμένοι με τις ΗΠΑ και οι επιθέσεις του Ντόναλντ Τραμπ θα οδηγήσουν σε ισχυροποίηση της αντιαμερικανικής στάσης στη χώρα. «Θα ενώσει τους πολίτες, γιατί αισθάνονται πως επιτέθηκαν στη χώρα τους χωρίς λόγο – πρέπει να θυμάστε ότι η χώρα είναι τώρα στα χέρια του στρατού, όχι των θρησκευτικών ηγετών. Αυτός δεν θα είναι πια ο πόλεμος του αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ», αναφέρει, «αλλά του στρατού».
Ο πραγματικός κίνδυνος
Παρότι οι επιθέσεις του Ισραήλ και των ΗΠΑ έχουν προκαλέσει ισχυρότερη ενότητα μεταξύ των Ιρανών πολιτών, οι αναλυτές που μιλούν στην «Κ» υπογραμμίζουν πως αυτό δεν σημαίνει ότι έχει αυξηθεί και η υποστήριξή τους στο ιρανικό καθεστώς.
«Φυσικά και δεν υποστηρίζουν περισσότερο το καθεστώς – ο εθνικισμός και ο πατριωτισμός είναι αυτή τη στιγμή πολύ ισχυροί στο Ιράν, αλλά δεν συνδέονται με την Ισλαμική Δημοκρατία», δηλώνει ο Πετζμάν Αμπντολμοχαμάντι, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Τρέντο, και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ.
Κατά την άποψή του, μάλιστα, πολλοί πολίτες, παρότι είναι αυτή τη στιγμή ενωμένοι κατά των εχθρών, ταυτόχρονα πιστεύουν ότι οι εξωτερικοί παράγοντες μπορεί να βοηθήσουν να αλλάξει το καθεστώς.
Γι’ αυτόν τον λόγο ο πραγματικός κίνδυνος που θα αντιμετωπίσει το ιρανικό καθεστώς θα έρθει αφότου τελειώσει ο πόλεμος, θεωρεί ο καθηγητής Ιρανικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Σεντ Αντριους, Αλι Ανσάρι. «Η ηγεσία είναι πολύ ταραγμένη», σημειώνει, ενώ ο κ. Αμιραχμάντι τονίζει πως ο πόλεμος έδειξε ξεκάθαρα στους πολίτες ότι το συγκεκριμένο καθεστώς απέτυχε παταγωδώς να τους προστατεύσει. «Το αίσθημα του πατριωτισμού είναι έντονο στο Ιράν, αλλά δεν βλέπω σημάδια υποστήριξης για το καθεστώς – μόλις τελειώσει ο πόλεμος θα αντιμετωπίσει σημαντικές δυσκολίες, ο κόσμος είναι πολύ θυμωμένος για το πόσο απροετοίμαστοι ήταν για τον πόλεμο», αναφέρει ο κ. Παρσί, κάτι που τονίζουν κι οι υπόλοιποι αναλυτές. Οι Ιρανοί χρεώνουν στο καθεστώς την πλήρη αποτυχία της υπηρεσίας πληροφοριών του κράτους, η οποία δεν μπόρεσε να εντοπίσει τον πολύμηνο σχεδιασμό του Ισραήλ.
Σύμφωνα με τον κ. Ανσάρι, η ηγεσία του Ιράν δεν πήρε ποτέ πραγματικά στα σοβαρά την πιθανότητα της επίθεσης από το Ισραήλ, ενώ όσοι πίστευαν πως μπορεί κάτι τέτοιο να συνέβαινε, θεωρούσαν ότι το Ιράν θα κατάφερνε να την περιορίσει. «Σίγουρα υποτίμησαν το επίπεδο της ισραηλινής διείσδυσης στο Ιράν», αναφέρει ο ίδιος.
«Ο αγιατολάχ ήθελε εδώ και τόσο καιρό να πολεμήσει», τονίζει ο κ. Αμιραχμάντι, «και πάλι δεν ήταν έτοιμος». Τόσο ο ίδιος όσο και ο κ. Αμπντολμοχαμάντι θεωρούν πως στους επόμενους μήνες το καθεστώς του Ιράν θα αλλάξει, με τον τελευταίο να πιστεύει ότι σενάρια περί δυνητικού εμφυλίου πολέμου είναι αβάσιμα και προπαγανδιστικά.
«Ο πόλεμος έχει υπάρξει πολύ αποδιοργανωτικός», σημειώνει ο κ. Αμιραχμάντι, «αλλά έχει δημιουργήσει και μια τρομερή ευκαιρία για αλλαγή στο Ιράν – το καθεστώς έχει αποτύχει με κάθε τρόπο, οικονομικά, στρατιωτικά, στις διεθνείς σχέσεις. Αυτός ο πόλεμος έδειξε σε όλους τους Ιρανούς πολίτες πως με το συγκεκριμένο καθεστώς οι ζωές τους βρίσκονται σε κίνδυνο και το μέλλον τους είναι ζοφερό», δηλώνει.
Η προσπάθεια
Οι αναλυτές ευελπιστούν πως η εκεχειρία θα κρατήσει και οι ΗΠΑ δεν θα εμπλακούν περαιτέρω, αλλά δεν είναι όλοι αισιόδοξοι. «Δεν νομίζω ότι το Ιράν και οι ΗΠΑ θα βρεθούν σε πόλεμο μεταξύ τους, αλλά το πρόβλημα είναι το Ισραήλ – πρέπει κάπως να λυθεί αυτό το ζήτημα, αλλιώς φοβάμαι ότι ο πόλεμος μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ θα συνεχιστεί και οι ΗΠΑ θα επέμβουν και πάλι», σημειώνει ο κ. Αμιραχμάντι.
Ο κ. Παρσί από την πλευρά του επισημαίνει στην «Κ» ότι χθες ο Ντόναλντ Τραμπ συνειδητοποίησε πως το Ισραήλ δεν θέλει ειρήνη. «Εδώ και 20 χρόνια το Ισραήλ προσπαθεί να εμπλέξει τις ΗΠΑ σε πόλεμο με το Ιράν. Δεν θα θέλουν», τονίζει, «αυτός ο πόλεμος να τελειώσει σε τρεις μέρες».
