Η 28η Φεβρουαρίου ήταν μία από τις πιο ζοφερές ημέρες της Ουκρανίας στα τρία χρόνια πολέμου, και μάλιστα χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τα πεδία των μαχών: Μουδιασμένος ο πλανήτης παρακολουθούσε το πρωτοφανές ξέσπασμα του Τραμπ και του αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς κατά του Βολοντίμιρ Ζελένσκι μέσα στο Οβάλ Γραφείο και την εκδίωξή του από τον Λευκό Οίκο πριν καν το επίσημο δείπνο.
Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε ήδη επανειλημμένως εκφράσει τη βαθιά επιφυλακτικότητά του για την αμερικανική υποστήριξη στην Ουκρανία. Ωστόσο, μετά την ολέθρια εκείνη συνάντηση με τον Ουκρανό πρόεδρο, η Ουάσιγκτον ενέτεινε τη διπλωματία με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, καταλήγοντας τελικά σε ένα σχέδιο ειρήνευσης που προϋπέθετε σοβαρές παραχωρήσεις από την Ουκρανία.
Δύο μήνες μετά, η κατάσταση διαμορφώνεται απρόσμενα ελπιδοφόρα για την Ουκρανία, σχολιάζουν σε σημερινό τους δημοσίευμα οι New York Times, συνοδεύοντας, πάντως, την παρατήρηση αυτή με αρκετούς «αστερίσκους», λόγω της… «προσέγγισης ζιγκ ζαγκ» του Αμερικανικού προέδρου, όπως την περιγράφουν.
Μία ημέρα αφότου η κυβέρνηση Τραμπ ανακοίνωσε μια οικονομική συμφωνία με την Ουκρανία για συνεκμετάλλευση ορυκτών και ενεργειακών πόρων, οι αναλυτές κάνουν λόγο για τις πιο αισιόδοξες προοπτικές που διαφαίνονται εδώ και μήνες για τη χώρα. «Πρόκειται για πολύ καλές ενδείξεις πως κάτι αλλάζει», σημειώνει η Αλίνα Πολιάκοβα, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος του Κέντρου Ανάλυσης Ευρωπαϊκής Πολιτικής.
«Φαίνεται ότι υπάρχει αλλαγή σε σχέση με την προηγούμενη προσέγγιση» της κυβέρνησης Τραμπ, τονίζει, χαρακτηρίζοντας τη συμφωνία για τα ορυκτά «μια win-win συμφωνία για τις δύο πλευρές», την οποία η Ουκρανία διαπραγματεύτηκε «πολύ έξυπνα».
Νωρίτερα, το Σάββατο, κατά την κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου, Τραμπ και Ζελένσκι φάνηκε να έχουν μια φιλική συνάντηση στο Βατικανό, εν μέσω της -εκπεφρασμένης- δυσφορίας της Ουάσιγκτον για τις αξιώσεις και τις ενέργειες Πούτιν.
Επιφυλάξεις από τη «χαοτική προσέγγιση»
Ωστόσο, οι αναλυτές παραμένουν επιφυλακτικοί, απέχοντας από απόλυτα συμπεράσματα για τις προθέσεις του Τραμπ, του οποίου η αμφιταλαντευόμενη προσέγγιση έχει προκαλέσει σύγχυση όχι μόνο μεταξύ ειδικών και δημοσιογράφων, αλλά και των ίδιων των πρωταγωνιστών της σύγκρουσης.
Στο κλίμα σύγχυσης συμβάλλουν και οι αντικρουόμενες προσεγγίσεις των υπουργών και στενών συμβούλων του προέδρου Τραμπ. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του ειδικού απεσταλμένου, Στιβ Γουίτκοφ, ο οποίος έχει συναντηθεί τέσσερις φορές με τον πρόεδρο Πούτιν και έχει κατηγορηθεί ότι διατηρεί μια τακτική εύνοιας προς το Κρεμλίνο. Από την άλλη, ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, σφοδρός επικριτής του Πούτιν κατά τη διάρκεια της θητείας του στη Γερουσία, έχει υιοθετήσει έναν πιο επιφυλακτικό τόνο.
«Η χαοτική προσέγγιση υπογραμμίζει το έωλο των ισχυρισμών του κ. Τραμπ ο οποίος, ως υποψήφιος για την προεδρία, είχε διαμηνύσει πως θα μπορούσε να διευθετήσει τη σύγκρουση μέσα σε μόλις 24 ώρες. Αυτή την εβδομάδα συμπλήρωσε 100 ημέρες στην εξουσία χωρίς να έχει να επιδείξει ούτε καν μια προσωρινή κατάπαυση του πυρός για τις επίμονες προσπάθειές του – ένα θέμα που προφανώς ενοχλεί τον ίδιο», σημειώνει το δημοσίευμα των NYT.
«Ο πρόεδρος τείνει να θέλει να έχει γρήγορα αποτελέσματα, και αυτή ήταν μια πολύ απογοητευτική διαδικασία», σημειώνει η Πολιάκοβα.
Μετατόπιση… οργής
Προς το παρόν, η ενόχληση του Τραμπ φαίνεται να έχει μετατοπιστεί από τον Ζελένσκι στον Πούτιν.
Το ολιγόλεπτο τετ-α-τετ των δύο ηγετών στο Βατικανό εξελήφθη από πολλούς ως δείγμα βελτίωσης των σχέσεών τους – Φωτ.: Ukrainian Presidential Press Office via AP
Οπως σχολιάζουν οι ΝΥΤ, παρότι ο Ρώσος ηγέτης χαιρέτισε τη διπλωματία του Αμερικανού ομολόγου του, στο θέμα του τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία που ο ίδιος ξεκίνησε, κωλυσιεργεί. Σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, ο Πούτιν θεωρεί πως έχει το πάνω χέρι στη σύγκρουση και έχει ελάχιστα κίνητρα να τερματίσει τις μάχες χωρίς ακόμη περισσότερες παραχωρήσεις από αυτές που του έχει ήδη προσφέρει ο Τραμπ στο προτεινόμενο σχέδιο.
«Ο Πούτιν ίσως επίσης ποντάρει στο μακροχρόνιο – και κατά πολλούς τρόπους συνεχιζόμενο – ιστορικό του Τραμπ να του δίνει ό,τι θέλει. Ωστόσο, δεν είναι απλό να δοκιμάζει τα όρια αυτής της στρατηγικής» σημειώνουν οι ΝΥΤ, επικαλούμενοι την πρόσφατη αυστηρή παραίνεση Τραμπ προς τον Πούτιν «να σταματήσει», μετά από πολύνεκρη πυραυλική επίθεση στο Κίεβο.
Επιλογές Τραμπ
Πλέον ο Τραμπ βρίσκεται ενώπιον κρίσιμων αποφάσεων ως προς την τύχη της Ουκρανίας. «Οι επιλογές του είναι ιδιαίτερα δύσκολες, καθώς η επιθυμία του για μια γρήγορη ειρήνη δοκιμάζεται από την έμφυτη δυσπιστία του για τον Ζελένσκι και τον θαυμασμό του για τον Πούτιν», επισημαίνεται στο δημοσίευμα των ΝΥΤ.
«Η πρώτη μεγάλη επιλογή με την οποία βρίσκεται αντιμέτωπος ο Τραμπ, είναι αν θα προκαλέσει τον Πούτιν. Οι απαιτήσεις του Ρώσου ηγέτη για μια ειρηνευτική συμφωνία περιλαμβάνουν πράγματα που ο Ζελένσκι δεν θα μπρούσε ποτέ να προωθήσει στον λαό του – όπως η αναγνώριση του ρωσικού ελέγχου σε πέντε κατεχόμενες ουκρανικές περιοχές και ο τερματισμός της δυτικής στρατιωτικής υποστήριξης προς την Ουκρανία. Παρότι ο Τραμπ έχει δείξει προθυμία να κάνει μεγάλες παραχωρήσεις στον Πούτιν, μεταξύ άλλων αναγνωρίζοντας τον ρωσικό έλεγχο της Κριμαίας που η Μόσχα προσάρτησε το 2014, έχει επισημάνει ότι ο Πούτιν ζητάει πάρα πολλά».
Σύμφωνα με τον Γουίλιαμ Μ. Τέιλορ Τζούνιορ, πρώην πρέσβη των ΗΠΑ στην Ουκρανία, «ο εκνευρισμός, η ανυπομονησία, ακόμα και η απογοήτευση του Τραμπ για τον Πούτιν έχουν ενταθεί».
Ο Τραμπ είναι είναι τώρα «λιγότερο εντυπωσιασμένος» από τον Ρώσο ηγέτη, σε σχέση με την πρώτη του θητεία, και ως εκ τούτου πιθανόν προθυμότερος να τον προκαλέσει, λέει ο Τέιλορ.
«Νομίζω ότι ο Τραμπ βρίσκεται τώρα σε ισχυρότερη θέση απέναντι στον Πούτιν απ’ ό,τι ήταν στην πρώτη θητεία του», προσθέτει ο ίδιος.
Αντίθετα, σε αυτή τη φάση, καθώς ο Ρώσος πρόεδρος φαίνεται να χάνει την εύνοια του Αμερικανού ομολόγου του, ο Ζελένσκι μοιάζει να κερδίζει έδαφος.
Σύμφωνα με αναλυτές που επικαλούνται οι ΝΥΤ, οι Ευρωπαίοι ηγέτες, ιδίως ο Βρετανός Κιρ Στάρμερ και ο Γάλλος Εμανουέλ Μακρόν, λειτούργησαν ως «σύμβουλοι γάμου» μεταξύ Τραμπ και Ζελένσκι.
Εκφράζεται ακόμη η εκτίμηση πως ο Ζελένσκι διαπραγματεύτηκε με επιτυχία μια πολύ καλύτερη συμφωνία για τα ορυκτά από αυτή που είχε αρχικά παρουσιαστεί στην κυβέρνησή του τον Φεβρουάριο – την οποία κάποιοι είχαν αποκαλέσει «εκβιαστική».
Η κυβέρνηση Ζελένσκι ελπίζει πως, παίζοντας με το ισχυρό κίνητρο κέρδους του Τραμπ, η συμφωνία για τα ορυκτά θα ανανεώσει το ενδιαφέρον του για την Ουκρανία και την επιβίωσή της.
Τα κέρδη της Ουκρανίας από τη συμφωνία αυτή μπορεί να προμηνύουν κάτι καλό για τις ειρηνευτικές συνομιλίες, δήλωσε η Νατάλια Σάποβαλ, επικεφαλής του Ινστιτούτου KSE, μιας εξέχουσας δεξαμενής σκέψης του Κιέβου. «Στους κανόνες του παιχνιδιού της ομάδας Τραμπ, η Ουκρανία απέδειξε ότι αξίζει να διαπραγματευτεί», δήλωσε η ίδια.
Πηγή: New York Times
