ΠΗΓΗ: ΒΒC
Χιλιάδες εικόνες και βίντεο φτάνουν κάθε μέρα από την πρώτη γραμμή του μετώπου στην Ουκρανία. Οι Ουκρανοί στρατιώτες κυνηγούν τους Ρώσους και τον εξοπλισμό τους. Ολα γυρίζονται, καταγράφονται και μετρώνται.
Στη συνέχεια τα δεδομένα χρησιμοποιούνται βάσει ενός νέου προγράμματος που στοχεύει στο να εκμεταλλευτεί ο ουκρανικός στρατός κάθε πλεονέκτημα έναντι του πολύ πιο ισχυρού αντιπάλου του.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα που δοκιμάστηκε για πρώτη φορά πέρυσι και ονομάστηκε «Στρατός των Δρόμων: Μπόνους» (γνωστό και ως «e-points»), οι στρατιώτες και οι μονάδες τους κερδίζουν πόντους για κάθε Ρώσο στρατιώτη που σκοτώνεται ή κάθε εξοπλισμό που καταστρέφεται.
Και όπως και στο Call of Duty ή σε βιντεοπαιχνίδια της δεκαετίας του 1970, οι πόντοι σημαίνουν βραβεία.
«Gamification» του πολέμου
«Οσο πιο στρατηγικά σημαντικός και μεγάλης κλίμακας είναι ο στόχος, τόσο περισσότερους πόντους λαμβάνει μια μονάδα», σύμφωνα με την ομάδα Brave 1, στην οποία συμμετέχουν εμπειρογνώμονες από την κυβέρνηση και τον στρατό.
Για παράδειγμα, η καταστροφή εχθρικού συστήματος εκτόξευσης πολλαπλών ρουκετών αποφέρει έως και 50 πόντους», εξηγεί, ενώ κάποιοι κάνουν λόγο για «gamification» του πολέμου.
Κάθε βίντεο που ανεβαίνει αναλύεται προσεκτικά στο Κίεβο και απονέμονται πόντοι σύμφωνα με ένα συνεχώς εξελισσόμενο σύνολο στρατιωτικών προτεραιοτήτων.
«Πιστεύω ότι, πρώτα από όλα, πρόκειται για ποιοτικά δεδομένα, τη μαθηματική πλευρά του πολέμου και την κατανόηση του πώς χρησιμοποιούμε πιο αποτελεσματικά τους περιορισμένους πόρους», ανέφερε ο άνθρωπος πίσω από το σύστημα των ηλεκτρονικών πόντων, Μιχαήλ Φεντόροφ, υπουργός Ψηφιακής Μεταρρύθμισης της Ουκρανίας.
Αλλά έπειτα από τρεισήμισι χρόνια σκληρού, ανελέητου πολέμου, το σύστημα προσφέρεται για ακόμη μία σημαντική χρήση.
«Εχει να κάνει και με την παρακίνηση», σύμφωνα με τον Φεντόροφ. «Οταν αλλάζουμε τους πόντους, βλέπουμε πώς διαφοροποιείται ο βαθμός παρακίνησης».
Το γραφείο του Φεντόροφ διαθέτει τεράστια οθόνη βίντεο με δεκάδες ζωντανές μεταδόσεις από ουκρανικά drones που πετούν πάνω από τις πρώτες γραμμές.
Μάχες «καρέ-καρέ» και μέταλ μουσική
Οι μεταδόσεις με drones παρέχουν ζωντανή εικόνα του πολέμου στην Ουκρανία, όπου οι διοικητές ισχυρίζονται ότι τα ιπτάμενα ρομπότ ευθύνονται πλέον για περίπου το 70% όλων των θανάτων και τραυματισμών των Ρώσων.
Από τις πρώτες ημέρες της εισβολής της Ρωσίας, τα κοινωνικά μέσα κατακλύστηκαν με βίντεο από drones, συνοδευόμενα συνήθως με μουσική υπόκρουση από heavy metal μουσική.
Ο πυργίσκος ενός τανκ που εκρήγνυται. Ενας μοναχικός στρατιώτης, που αποκρούει ένα drone με τουφέκι ή ξύλο. Το θέαμα είναι φρικιαστικό. Κάθε βίντεο «γιορτάζει» τον θάνατο ενός αντιπάλου. Γίνεται θολό καθώς το drone εκρήγνυται.
Αλλά πέρα από μια αίσθηση μακάβριας ικανοποίησης, οι μονάδες της πρώτης γραμμής που βρίσκονται υπό πίεση λειτουργούν τώρα με τη γνώση ότι τα αποδεικτικά στοιχεία των κατορθωμάτων τους μπορούν να τους αποφέρουν ανταμοιβές.
Πώς βλέπουν οι στρατιώτες το πρόγραμμα
Το BBC επικοινώνησε με περισσότερες από δώδεκα μονάδες για να μάθει τι γνώμη έχουν οι στρατιώτες της πρώτης γραμμής για το πρόγραμμα. Οι απαντήσεις ήταν ανάμεικτες.
«Σε γενικές γραμμές, οι σύντροφοί μου και εγώ είμαστε θετικοί», ανέφερε ο Βολοντίμιρ, στρατιώτης της 108ης Ταξιαρχίας Εδαφικής Αμυνας.
Σε μια εποχή που οι μονάδες της πρώτης γραμμής εξαντλούν τον εξοπλισμό τους, ειδικά τα επιθετικά drones, με ταχύ ρυθμό, ο Βολοντίμιρ τονίζει ότι το πρόγραμμα e-points αποδεικνύεται χρήσιμο. «Είναι ένας τρόπος να αναπληρώσουμε ό,τι χάνουμε… ενώ ταυτόχρονα προκαλούμε απώλειες στον εχθρό όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται».
Η 22η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία, που μάχεται επί του παρόντος στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας, είχε περίπου τρεις μήνες στη διάθεσή της για να συνηθίσει το νέο σύστημα.
«Μόλις καταλάβαμε πώς λειτουργεί, αποδείχθηκε ότι είναι αρκετά καλό σύστημα», ανέφερε στρατιώτης της 22ης με το κωδικό όνομα Τζακ. «Οι στρατιώτες μας είναι εξαντλημένοι και τίποτα δεν τα παρακινεί πια», τόνισε. «Αλλά αυτό το σύστημα βοηθά, καθώς τα παιδιά ανταμείβονται».
Αλλοι όμως δεν είναι τόσο πεπεισμένοι.
«Το θεμελιώδες ζήτημα της παρακίνησης δεν επιλύεται έτσι», δήλωσε στρατιώτης με την ονομασία «Σνέικ». «Οι πόντοι δεν θα εμποδίσουν τους ανθρώπους από το να εγκαταλείψουν τον στρατό», πρόσθεσε ο ίδιος.
Στρατιώτης που αυτοπροσδιορίστηκε ως Ντιμίτρο έστειλε μακροσκελή απάντηση στην οποία παραπονιόταν ότι οι μονάδες ξόδευαν υπερβολικό χρόνο διεκδικώντας τα χτυπήματα των άλλων ή διενεργούσαν επιθέσεις σκόπιμα σε ρωσικά οχήματα που είχαν ήδη καταστραφεί, προκειμένου να κερδίσουν περισσότερους πόντους.
Για τον Ντιμίτρο, συνολικά η ιδέα είναι ηθικά αμφιλεγόμενη. «Το πρόγραμμα είναι προϊόν της διεστραμμένης νοοτροπίας μας να μετατρέπουμε τα πάντα σε κέρδος, ακόμη και τον ίδιο μας τον θάνατο», ανέφερε ο Ντιμίτρο.
Ωστόσο, το σύστημα των ηλεκτρονικών πόντων είναι χαρακτηριστικό του τρόπου με τον οποίο η Ουκρανία έχει πολεμήσει: δημιουργική, πρωτοποριακή σκέψη, σχεδιασμένη για να αξιοποιήσει στο έπακρο τις καινοτόμες δεξιότητες της χώρας και να ελαχιστοποιήσει τις επιπτώσεις του αριθμητικού της μειονεκτήματος, σχολιάζει το BBC.
Σύμφωνα με τον Φεντόροφ, το 90-95% των μαχητικών μονάδων συμμετέχουν πλέον στο πρόγραμμα, παρέχοντας σταθερή ροή χρήσιμων πληροφοριών.
«Εχουμε αρχίσει να λαμβάνουμε ποιοτικές πληροφορίες και να παίρνουμε αποφάσεις με βάση αυτές», τονίζει, προσθέτοντας: «Συλλέγοντας δεδομένα, προτείνουμε αλλαγές, πάντα με βάση τη στρατιωτική στρατηγική».
Πόντοι για τον θάνατο ή την αιχμαλωσία
«Εχουμε δύο κατηγορίες: χτύπημα και καταστροφή», σύμφωνα με τον Βολόντια. Οπως εξηγεί, «διαφορετικός αριθμός ηλεκτρονικών πόντων απονέμεται ανά κατηγορία».
Το να ενθαρρύνεις έναν Ρώσο στρατιώτη να παραδοθεί αποδίδει περισσότερους πόντους από το να τον σκοτώσεις. Ενας αιχμάλωτος πολέμου μπορεί πάντα να χρησιμοποιηθεί σε μελλοντικές συμφωνίες για ανταλλαγή.
«Αν για έναν… σκοτωμένο Ρώσο παίρνεις έναν πόντο», εξηγεί ο Βολόντια, «αν τον συλλάβεις, τον πολλαπλασιάζεις επί 10».
Η ομάδα του Βολόντια αναλύει χιλιάδες χτυπήματα κάθε μέρα.
Η ευρεία χρήση μικρών μονάδων ανίχνευσης από τη Μόσχα, πεζών ή με μοτοσικλέτες, σημαίνει ότι η αξία ενός μεμονωμένου στρατιώτη έχει αυξηθεί, σε σχέση με ένα άρμα μάχης ή άλλο θωρακισμένο όχημα.
«Ενώ προηγουμένως η εξόντωση ενός εχθρικού στρατιώτη απέφερε 2 πόντους», ανέφερε η ανακοίνωση του Brave 1, «τώρα αποφέρει 6».
Και οι χειριστές εχθρικών drones είναι πάντα πιο πολύτιμοι από τα ίδια τα drones.
Το σύστημα ανταμοιβών βελτιώνεται επίσης.
Το Amazon του πολέμου
Μέχρι τώρα, οι μονάδες μπορούσαν να μετατρέψουν τους πόντους τους σε μετρητά, τα οποία πολλοί έχουν χρησιμοποιήσει, μαζί με το crowd sourcing, για να αγοράσουν επιπλέον εξοπλισμό που χρειάζονταν επειγόντως.
Πλέον, το σύστημα ηλεκτρονικών πόντων έχει ενσωματωθεί το Brave 1 Market, το οποίο οι σχεδιαστές περιγράφουν ως «το Amazon του πολέμου».
Οι στρατιώτες μπορούν να περιηγηθούν σε περισσότερα από 1.600 προϊόντα, να χρησιμοποιήσουν τους πόντους που έχουν συγκεντρώσει, να αγοράσουν αντικείμενα απευθείας από τους κατασκευαστές και να αφήσουν κριτικές, με το υπουργείο Αμυνας να αναλαμβάνει το κόστος στη συνέχεια.
Το Brave 1 Market έχει σχεδιαστεί για να λειτουργεί παράλληλα με τις παραδοσιακές, δυσκίνητες στρατιωτικές προμήθειες, και όχι για να τις αντικαταστήσει. Η ελπίδα είναι ότι οι μονάδες θα έχουν ταχύτερη πρόσβαση σε προτιμώμενα είδη, από drones έως εξαρτήματα και μη επανδρωμένα οχήματα εδάφους (UGV) που μπορούν να απομακρύνουν τραυματίες στρατιώτες από επικίνδυνες θέσεις στην πρώτη γραμμή.
«Πόντοι για σκοτωμούς, το Amazon του πολέμου… Ακούγεται βίαιο και σκληρό, αλλά έτσι είναι ο πόλεμος και η Ουκρανία προσπαθεί να αντέξει, πολεμώντας όσο πιο αποτελεσματικά και αποδοτικά μπορεί», σχολιάζει τέλος το BBC.
