Για πολλούς Ουκρανούς, αν κάποιος ρωτούσε ποιο πρόσωπο είχε τη μεγαλύτερη ισχύ μετά τον Ουκρανό πρόεδρο, η απάντηση θα ήταν μία: ο Αντρίι Γερμάκ.
Ο επικεφαλής της προεδρικής διοίκησης, ο στενότερος συνεργάτης του Βολοντίμιρ Ζελένσκι και ο βασικός διαπραγματευτής της χώρας επί τέσσερα χρόνια πολέμου, παραιτήθηκε μετά την έρευνα αρχών κατά της διαφθοράς στην κατοικία του.
Ο 54χρονος Γερμάκ αποτελεί μέχρι στιγμής το πλέον υψηλόβαθμο στέλεχος που απομακρύνεται από την εξουσία στο πλαίσιο της εν εξελίξει έρευνας διαφθοράς, η οποία έχει ήδη οδηγήσει δύο υπουργούς σε παραίτηση.
Η απομάκρυνσή του αφήνει τον Ουκρανό πρόεδρο πιο απομονωμένο από ποτέ από την έναρξη της ρωσικής εισβολής το 2022, σχολιάζει το πρακτορείο Reuters.
Η συγκυρία είναι κρίσιμη. Το Κίεβο βρίσκεται υπό έντονη πίεση από τις ΗΠΑ να εξετάσει το σενάριο μεγάλων παραχωρήσεων προς τη Ρωσία για τον τερματισμό του πολέμου, ενώ οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις αντιμετωπίζουν ελλείψεις τόσο σε προσωπικό όσο και σε οπλικά συστήματα.
Παράλληλα, η ανησυχία Αμερικανών αξιωματούχων για φαινόμενα διαφθοράς σε υψηλά πολιτικά κλιμάκια και επιχειρηματικούς κύκλους, υπονομεύει την αξιοπιστία της ουκρανικής ηγεσίας τη στιγμή που έχει μεγαλύτερη ανάγκη από διεθνή εμπιστοσύνη.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βερχόβνα Ράντα, Ολεξάντρ Μερέζκο, χαρακτήρισε την παραίτηση «σωστή απόφαση», τόσο από τον Γερμάκ όσο και από τον Ουκρανό πρόεδρο.
Η μακρά διαδρομή δίπλα στον Ζελένσκι
Ο Αντρίι Γερμάκ γεννήθηκε στο Κίεβο και ξεκίνησε την καριέρα του ως δικηγόρος, προτού δημιουργήσει δική του εταιρεία μέσων. Γνώρισε τον Ζελένσκι στις αρχές της δεκαετίας του 2010, όταν ο τελευταίος ήταν ανερχόμενος αστέρας της τηλεόρασης και ο ίδιος εδραίωνε την παρουσία του στον χώρο.
Στην προεκλογική εκστρατεία του 2019 έπαιξε κεντρικό ρόλο στην οργάνωση και τη στρατηγική, κερδίζοντας την πλήρη εμπιστοσύνη του Ζελένσκι.
Μετά την εκλογή, ο Γερμάκ αναδείχθηκε στον ισχυρότερο άνθρωπο δίπλα στον πρόεδρο: από το προεδρικό γραφείο του Κιέβου έως τα μέτωπα του πολέμου, ήταν η σταθερή φιγούρα πίσω από πολιτικές αποφάσεις, επαφές με ξένους ηγέτες, οργανωτικές παρεμβάσεις και κρίσιμες επιχειρησιακές πρωτοβουλίες.
Η παρουσία του δίπλα στον Ζελένσκι, έντονη και συνεχής, έγινε για πολλούς σύμβολο μιας συγκεντρωτικής δομής εξουσίας.
Συντονιστής των επαφών με δύο αμερικανικές κυβερνήσεις, εμπλεκόμενος στις ανταλλαγές αιχμαλώτων, στις συνομιλίες για ειρήνη και στη διεκδίκηση όπλων και χρηματοδότησης, ο Γερμάκ υπήρξε ο βασικός διαχειριστής του δυτικού διαύλου του Κιέβου.
Επιβίωσε όλων των έως σήμερα πολιτικών κρίσεων, εκπέμποντας αυτοπεποίθηση ακόμη και όταν η κοινωνική δυσπιστία απέναντι σε έναν μη εκλεγμένο αξιωματούχο με διευρυμένες εξουσίες αυξανόταν.
Το σκάνδαλο και το όριο αντοχής
Οι αρχές δεν έχουν γνωστοποιήσει τον ακριβή λόγο της έρευνας στην κατοικία του Γερμάκ. Ο ίδιος δήλωσε ότι συνεργάζεται πλήρως. Η έρευνα εστιάζει σε υπόθεση υπεξαίρεσης και μιζών ύψους 100 εκατ. δολαρίων στον κρατικό τομέα πυρηνικής ενέργειας.
Το σκάνδαλο έχει «τραντάξει» την ουκρανική κοινή γνώμη, σε μια περίοδο όπου ενεργειακές υποδομές δέχονται συνεχείς επιθέσεις και οι κάτοικοι των μεγάλων πόλεων βιώνουν εκτεταμένες διακοπές ρεύματος, νερού και θέρμανσης.
Η οργή είναι εντεινόμενη: Αντιπολιτευόμενοι βουλευτές και στελέχη της κυβερνητικής παράταξης ζητούσαν την απομάκρυνση του Γερμάκ εδώ και μήνες, παρότι δεν έχει κατονομαστεί ως ύποπτος.
Η Ουκρανία προσπαθεί να αποδείξει στις Βρυξέλλες ότι αντιμετωπίζει τη διαφθορά ως υπαρξιακή απειλή, την ώρα που η θέτει τα σχετικά μέτρα ως προϋπόθεση για την ευρωπαϊκή της πορεία.
Οι ανεξάρτητες αρχές κατά της διαφθοράς έχουν ενισχύσει τις ενέργειές τους κατά τη διάρκεια της εισβολής, αν και υποστηρίζουν ότι αντιμετωπίζουν πιέσεις από συμφέροντα.
Το καλοκαίρι του 2025, ο Ζελένσκι επιδίωξε να περιορίσει την ανεξαρτησία τους, αναγκάστηκε όμως σε αναδίπλωση ύστερα από δημόσια κατακραυγή και διεθνείς πιέσεις.
Πολιτική αστάθεια εν μέσω διαπραγματεύσεων
Η αποχώρηση Γερμάκ συμπίπτει με κρίσιμες στιγμές για την πορεία του πολέμου και των διαπραγματεύσεων.
Η Ουκρανία βρίσκεται υπό αυξανόμενη αμερικανική πίεση να δεχθεί προτάσεις ειρήνευσης που, σύμφωνα με τη Μόσχα, θα πρέπει να περιλαμβάνουν παραχώρηση εδαφών και περιορισμό του μεγέθους των ενόπλων δυνάμεων.
Παράλληλα, ο Βλαντιμίρ Πούτιν επιχειρεί να πλήξει τη νομιμότητα της ουκρανικής ηγεσίας, υποστηρίζοντας ότι ο Ζελένσκι έχει υπερβεί τη θητεία του – ισχυρισμός που αγνοεί την επιβολή στρατιωτικού νόμου.
Μέσα σε αυτή την πολυεπίπεδη κρίση, η απομάκρυνση του Γερμάκ λειτουργεί ως κίνηση άμυνας και ταυτόχρονα ως παραδοχή της βαρύτητας των σκιών.
«Είμαι ευγνώμων στον Αντρίι»
Ο Γερμάκ αποχώρησε την Παρασκευή, λίγες ώρες μετά την έφοδο των αρχών στο σπίτι και στο γραφείο του στο Κίεβο, ενώ μια διευρυνόμενη έρευνα για διαφθορά έχει ήδη εμπλέξει υψηλόβαθμους αξιωματούχους και πρώην στενούς συνεργάτες του προέδρου.
Ο Ζελένσκι ανακοίνωσε την παραίτηση στο καθιερωμένο βραδινό διάγγελμα, τοποθετώντας την ανάμεσα σε άλλες αναφορές για τον πόλεμο. Ευχαρίστησε τον Γερμάκ για την εκπροσώπηση της ουκρανικής θέσης στις διαπραγματεύσεις και υποσχέθηκε διαβούλευση για τον νέο επικεφαλής της προεδρικής διοίκησης το Σάββατο.
«Είμαι ευγνώμων στον Αντρίι γιατί η ουκρανική θέση στη διαπραγματευτική τροχιά εκπροσωπήθηκε πάντα από εκείνον όπως έπρεπε. Ηταν πάντοτε μια πατριωτική θέση», σημείωσε, προσθέτοντας ότι θέλει να αποφύγει «φήμες και εικασίες».
Η αποχώρηση κλείνει έναν πολιτικό κύκλο για τον άνθρωπο που συχνά παρουσιάστηκε ως η πιο ισχυρή προσωπικότητα μετά τον Ουκρανό πρόεδρο. Παρότι δεν έχει κατονομαστεί ως ύποπτος, η πίεση εναντίον του αυξανόταν εδώ και μήνες.
Την Παρασκευή, το κόμμα European Solidarity κάλεσε επίσημα για την απομακρύνσή του από τη διαπραγματευτική ομάδα και τον σχηματισμό νέου κυβερνητικού συνασπισμού.
«Το ζήτημα της ειρήνης και η τύχη των Ουκρανών δεν μπορεί να εξαρτώνται από τις προσωπικές αδυναμίες (…) πολιτικών που εμπλέκονται σε σκάνδαλο διαφθοράς», ανέφερε η ανακοίνωση.
Οι έρευνες εις βάρος του Γερμάκ κλιμακώθηκαν λίγες ημέρες αφότου επέστρεψε από τις διαπραγματεύσεις στη Γενεύη, όπου ηγήθηκε της ουκρανικής αντιπροσωπείας στις συνομιλίες με Αμερικανούς αξιωματούχους, μεταξύ των οποίων ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο.
Αντικείμενο των συνομιλιών ήταν το προτεινόμενο αμερικανικό ειρηνευτικό σχέδιο 28 σημείων, το οποίο περιλαμβάνει σημαντικές παραχωρήσεις προς τη Ρωσία και έχει προκαλέσει ανησυχία τόσο στο Κίεβο όσο και σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Σε συνέντευξή του στο The Atlantic αυτή την εβδομάδα, ο Γερμάκ είχε δηλώσει: «Δεν θα παραδώσουμε έδαφος».
Δίκτυο διαφθοράς
Την ίδια ώρα, οι υπηρεσίες κατά της διαφθοράς στην Ουκρανία ανακοίνωσαν ότι έχουν εντοπίσει εκτεταμένο μηχανισμό απόδοσης «μίζας» στον ενεργειακό και αμυντικό τομέα, τους δύο τομείς που αγγίζουν άμεσα την καθημερινότητα των πολιτών εν μέσω του πολέμου και των εκτεταμένων διακοπών ηλεκτροδότησης.
Στο επίκεντρο της έρευνας βρίσκεται ο Τιμούρ Μίντιτς, πρώην συνέταιρος του Ζελένσκι στην εταιρεία παραγωγής Kvartal 95, ο οποίος διέφυγε στο Ισραήλ νωρίτερα μέσα στον μήνα. Ανώτατοι αξιωματούχοι, μεταξύ τους πρώην υπουργοί και στελέχη κρατικών επιχειρήσεων, έχουν εμπλακεί στην υπόθεση.
Η παραίτηση του Γερμάκ συμπίπτει με κρίσιμες εξελίξεις στο πεδίο. Ρωσικά στρατεύματα συνεχίζουν την προέλαση σε τμήματα της γραμμής του μετώπου, με τη Μόσχα να δηλώνει ότι βρίσκεται κοντά στην κατάληψη της Ποκρόβσκ, εξέλιξη που θα αποτελούσε τη μεγαλύτερη νίκη της σε διάστημα σχεδόν δύο ετών.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν χαρακτήρισε το αμερικανικό σχέδιο «βάση για μελλοντικές συμφωνίες», απαιτώντας από την Ουκρανία την απόσυρση των στρατευμάτων της από εδάφη που εξακολουθεί να ελέγχει πριν η Ρωσία παύσει τις επιχειρήσεις.
Από την πλευρά του, ο Ζελένσκι προειδοποίησε ότι η Ρωσία επιχειρεί να οδηγήσει την Ουκρανία σε λάθη. «Από τη δική μας πλευρά δεν θα υπάρξουν λάθη. Η δουλειά μας συνεχίζεται».
Καμπανάκι Βρυξελλών
Την ίδια στιγμή, η μάχη κατά της διαφθοράς παραμένει καθοριστικός όρος για την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Σύμφωνα με τις Βρυξέλλες, η πρόοδος στους θεσμούς καταπολέμησης της διαφθοράς αποτελεί προαπαιτούμενο για την ενταξιακή διαδικασία.
Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ανέφερε ότι η Ε.Ε. «θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά την κατάσταση».
Κατά τη διάρκεια της εισβολής, οι αρχές κατά της διαφθοράς έχουν ενισχύσει τις ενέργειές τους, όμως καταγγέλλουν ότι αντιμετωπίζουν πιέσεις από εδραιωμένα συμφέροντα.
Reuters, WP, NYT
