Του Χρίστου Μπουρή
Κατρακύλα 12 θέσεων είχε η Κύπρος στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου της RSF (Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα) για το 2025. Η Κύπρος κατατάσσεται πλέον στην 77η θέση (65η το 2024) μεταξύ 180 χωρών. Την υποχώρηση αυτή, προκάλεσαν σημαντικά οι νομοθετικές απόπειρες της κυβέρνησης που εάν εφαρμοστούν θα υπονομεύσουν την ελευθερία του Τύπου.
Χάρτης Παγκόσμιου Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου / Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα
Σύμφωνα με το CIReN (Cyprus Investigative Reporting Network), όπως και την ανάλυση που κάνει για κάθε χώρα η RFS, στην Κύπρο καταγράφεται σημαντική επιρροή της Κυβέρνησης, της Εκκλησίας και των επιχειρηματικών συμφερόντων στα ΜΜΕ ως τους παράγοντες που «υπονομεύουν τον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης και ωθούν τους δημοσιογράφους στην αυτολογοκρισία».
Ο δείκτης της Κύπρου σε σχέση με πέρσι / Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα
Επίσης, κατέγραψε τις ανησυχίες για την ύπαρξη «άμεσων παρεμβάσεων στις συντακτικές αποφάσεις μέσω άτυπων σχέσεων ανάμεσα σε πολιτικούς και ιδιοκτήτες μέσων ενημέρωσης, αλλά και μέσω της αυξανόμενης συγκέντρωσης των ΜΜΕ και της έλλειψης διαφάνειας στο ιδιοκτησιακό καθεστώς τους».
Όσον αφορά το νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης, η RSF διαπίστωσε ότι «οι μηχανισμοί ή οι διαδικασίες για την προστασία των δημοσιογράφων και αποτροπή της πολιτικής παρέμβασης είναι περιορισμένες».
Πάντως, το RFS καταλογίζει το μεγαλύτερο μέρος της υποχώρησης της Κύπρου στις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις που επιχειρεί να εφαρμόσει η Κυβέρνηση και αφορούν το νομοσχέδιο για τις ψευδείς ειδήσεις, αλλά και την παρακολούθηση των συνομιλιών δημοσιογράφων με σκοπό η Κύπρος να εναρμονιστεί με την ευρωπαϊκή πράξη. Το σχετικό νομοσχέδιο εάν εγκριθεί, θα επιτρέπει σε αξιωματούχους, όπως «ο επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών, ο Αρχηγός της Αστυνομίας και οποιοσδήποτε άλλος ανακριτής ή εξουσιοδοτημένος αξιωματούχος», να ζητούν από τον Γενικό Εισαγγελέα δικαστική εντολή που θα υποχρεώνει τους δημοσιογράφους να αποκαλύψουν τις πηγές τους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε συζήτηση που έγινε τον περασμένο μήνα στην επιτροπή Θεσμών και αφορούσε τα ΜΜΕ, από πλευράς της ΕΣΚ, ο Πρόεδρός της Ένωσης, Γιώργος Φράγκος αναφέρθηκε σε αριθμό νομοσχεδίων και προτάσεων νόμου που είτε εκκρεμούν ενώπιον της Βουλής ή που ετοιμάζονται να κατατεθούν, που «τείνουν να ελέγχουν και να θέτουν περιορισμούς στο δημοσιογραφικό περιεχόμενο». Σημείωσε τη θέση αρχής ότι «δεν αποδεχόμαστε ό,τι εκφεύγει από την αρχή της αυτορρύθμισης».
Ο κ. Φράγκος είχε αναφερθεί για το νομοσχέδιο που αφορά την εξύβριση και τις ψευδείς ειδήσεις λέγοντας ότι συζητήθηκε για τρία χρόνια στην Επιτροπή Νομικών και για τον οποίο «ξεσηκώθηκε όλη η υφήλιος» για να σταματήσει, με επιστολές από ΟΑΣΕ, Ευρωπαϊκή και Διεθνή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων, Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα κ.λπ. και το οποίο τελικά πάγωσε, αλλά δεν αποσύρθηκε.
Μάλιστα σχολίασε και το «δήθεν εναρμονιστικό» νομοσχέδιο που ετοιμάζει το Υπουργείο Εσωτερικών για την προστασία των δημοσιογράφων και των πηγών τους. Όπως είπε, το νομοσχέδιο «διαστρεβλώνει το νόημα, το πνεύμα και το γράμμα» του ευρωπαϊκού Κανονισμού, ενώ δεν έγινε δημόσια διαβούλευση. Όπως διευκρίνισε, αυτό που διακυβεύεται είναι η προστασία των δημοσιογραφικών πηγών, καθώς όταν χαθεί, χάνεται και η διερευνητική δημοσιογραφία. Το επίμαχο νομοσχέδιο, σύμφωνα με τον κ. Φράγκο, προνοεί την άρση απορρήτου για δημοσιογράφους με απόφαση Γενικού Εισαγγελέα ή επικεφαλής της ΚΥΠ. Σημείωσε ότι η άρση απορρήτου προβλέπεται στον ευρωπαϊκό Κανονισμό με κριτήρια που έχουν καθοριστεί σε ανώτατο επίπεδο, σε διαβούλευση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις αρμόδιες οργανώσεις δημοσιογράφων και μπήκαν ασφαλιστικές δικλείδες, τις οποίες «δεν βλέπουμε στο νομοσχέδιο».
Πρωτιά για τη Νορβηγία
Στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης βρίσκεται η Νορβηγία, η Εσθονία, η Ολλανδία, η Σουηδία και η Φινλανδία, ενώ την πρώτη δεκάδα συμπληρώνουν η Δανία, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Ελβετία και η Τσεχία.
Στην τελευταία θέση της κατάταξης παγκοσμίως βρίσκεται η Ερυθραία, που καταλαμβάνει την 180η θέση. Στους ουραγούς παγκοσμίως περιλαμβάνονται επίσης η Βόρεια Κορέα (179η θέση), η Κίνα (178η), η Συρία (177η), το Ιράν (176ο), το Αφγανιστάν (175ο), το Τουρκμενιστάν (174ο), το Βιετνάμ (173ο), η Νικαράγουα (172η), η Ρωσία (171η) και η Αίγυπτος (170ή).
Με πληροφορίες από CIReN, Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα &ΚΥΠΕ
