Kathimerini.com.cy
Είναι κοινά αποδεκτό ότι τα καπνικά προϊόντα αποτελούν σημαντικό πηγή εσόδων του κράτους, με τη συνολική φορολογία ενός καπνικού προϊόντος να είναι κατά μέσο όρο πέραν του 75% επί της λιανικής τιμής αγοράς. Επίσης, τα καπνικά προϊόντα είναι ο κινητήριος μοχλός των περιπτέρων και καταστημάτων διαρκούς εξυπηρέτησης αφού αποτελούν τουλάχιστον το 50% του συνολικού τζίρου, συντηρώντας άνω των 1000 σημείων Παγκύπρια. Τα συνολικά έσοδα του κράτους από τις φορολογίες καπνικών φτάνουν ετησίως τα 170-180 εκατομμύρια ευρώ. Ποσό που όμως είναι μειωμένο αφού στο πολύ κοντινό παρελθόν έφτανε ή και ξεπερνούσε τα 220-230 εκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Το λαθρεμπόριο αποτελεί την μεγαλύτερη πληγή για τα καπνικά προϊόντα. Με τις κατεχόμενες περιοχές να είναι η κύρια είσοδος παράνομων προϊόντων, οι όγκοι παράνομων καπνικών προϊόντων που διακινούνται έχουν φτάσει σε επίπεδα που κανένας δεν περίμενε. Σύμφωνα με ετήσια πανευρωπαϊκή έρευνα που γίνεται με τη μέθοδο συλλογής και καταμέτρησης άδειων πακέτων, στη Κύπρο το 2018 τα παράνομα καπνικά είχαν φτάσει το 8,2% της συνολικής αγοράς και οι απώλειες εσόδων του κράτους τα 20 εκατομμύρια. Η ίδια έρευνα καταδεικνύει ότι το λαθρεμπόριο καπνικών για το 2019 έφτασε το ποσοστό του 16,2% και οι απώλειες εσόδων του κράτους να αγγίζουν τα 40 εκατομμύρια.
Βέβαια οι απώλειες των εσόδων του κράτους δεν είναι το μοναδικό ζήτημα. Με τα καπνικά να αποτελούν το κύριο προϊόν πώλησης σε περίπτερα και καταστήματα διαρκούς εξυπηρέτησης, το λαθρεμπόριο καπνικών επέφερε καίριο πλήγμα στο κλάδο. Τα τελευταία 4 χρόνια τουλάχιστον 300 σημεία πώλησης καπνικών έχουν κλείσει αφήνοντας τόσες οικογένειες χωρίς εισόδημα. Ταυτόχρονα πολλά είναι τα σημεία που ακόμα και σήμερα αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης ή και κάποια από αυτά που στο άμεσο μέλλον αναγκαστικά θα κλείσουν, μη έχοντας άλλη επιλογή.
Και φτάνουμε στο Μάρτιο του 2020 όπου λόγω Covid-19 λαμβάνεται η απόφαση να κλείσουν τα οδοφράγματα που οδηγούν στα κατεχόμενα. Κλείνοντας τα οδοφράγματα έκλεισαν ταυτόχρονα και οι δίοδοι προς φθηνότερα καπνικά προϊόντα. Τόσο οι ενήλικοι καπνιστές που μετέβαιναν στα κατεχόμενα κάθε λίγες μέρες για να αγοράσουν φθηνότερα τα καπνικά τους προϊόντα, όσο και οι «εμπόροι» που έφερναν παράνομα μεγαλύτερες ποσότητες καπνικών για μεταπώληση τους στις ελεύθερες περιοχές, πλέον δεν έχουν τη δυνατότητα να το πράξουν. Οι ενήλικοι καπνιστές μη έχοντας πλέον την επιλογή των παράνομων προϊόντων αναγκαστικά στράφηκαν στα νόμιμα, δίνοντας ανάσα στα σημεία λιανικής αλλά και έσοδα στο κράτος που θα είχε χαμένα. Το επιχείρημα χρόνων όλων όσων ασχολούνται με τον κλάδο των καπνικών επιβεβαιώθηκε. Η κατανάλωση νόμιμων καπνικών προϊόντων παρουσίασε αύξηση. Το κλείσιμο των οδοφραγμάτων απέδειξε ότι ήταν μια από τις κύριες διόδους παράνομων προϊόντων.
Η ερώτηση πλέον αφορά το μέλλον. Τι θα γίνει μετά. Το άνοιγμα των οδοφραγμάτων, όταν αυτό γίνει, θα πρέπει να συνοδεύεται από αυστηρότατους ελέγχους ώστε να είναι δύσκολο αν όχι ακατόρθωτο για κάποιον να μεταφέρει παράνομα προϊόντα μαζί του. Λόγω της επικείμενης οικονομικής δυσκολίας που πολλοί καταναλωτές θα αντιμετωπίσουν, είναι αναμενόμενο ότι κάποιοι θα στραφούν σε φθηνότερα προϊόντα γενικά. Είναι κρίσιμο το κράτος α) να προστατεύσει τα νόμιμα καπνικά προϊόντα που καταβάλλουν όλους τους δασμούς και φορολογίες και β) να μην αυξήσει τη διαφορά αξίας των καπνικών προϊόντων που νόμιμα κυκλοφορούν στη δημοκρατία με αυτά που κυκλοφορούν στα κατεχόμενα. Τυχόν αύξηση φορολογίας όχι μόνο δεν θα φέρει επιπρόσθετα έσοδα αλλά θα αυξήσει και τα ήδη τεράστια ποσά που χάνονται.
